Βελουχιώτης, τζατζίκι, τσιγαρίλα: αν ανασυνθέσεις την Ελλάδα θα σου βγάλει… Πολάκη

Το installation της γιορτής.

Arte povera. Φτωχή πατρίδα. Η εικόνα είναι εκθετική, διαπερνάει το κάδρο της, διαλύει τη βραχύβια στιγμή που τη γέννησε. Είναι ακατέργαστη και ριζοσπαστική. Μας υποχρεώνει να γίνουμε συμμέτοχοι των συνειρμών. Συνάμα, έχει αφομοιωτική ισχύ: όλα τα ετερόκλητα στοιχεία δομούνται σε μια καινούργια ενότητα που φιλοδοξεί -και καταφέρνει- να συνυφάνει μια άτεχνη τραχύτητα.

Αυτές οι εικόνες γλεντιoύ στο γραφείο του υφυπουργού Υγείας Παύλου Πολάκη, με αφορμή τα 54 γενέθλιά του, στέκουν (εν τη αυτονομία τους) δίπλα σε έργα του Pino Pascali, του δικού μας Γιάννη Κουνέλη, του Michelangelo Pistoletto, του Giulio Paolini, του Giovanni Anselmo του Alighiero Boetti και κάμποσων άλλων καλλιτεχνών που συναντήθηκαν στα τέλη της δεκαετίας του ’70 από διάφορες πόλεις της Ιταλίας και δημιούργησαν την Arte Povera.

Για όσους δεν είναι υποχρεωμένοι να γνωρίζουν το εν λόγω καλλιτεχνικό κίνημα: φανταστείτε ευτελή υλικά της καθημερινότητας (μια τσάπα, ένα παλιό αμπέχωνο), τίποτα το σπουδαιοφανές και το ακριβό, που όμως ενταγμένο σε ένα γενικότερο πλαίσιο δομής αποκτούν καλλιτεχνική οντότητα. Όπως ακριβώς συνέβη και στο συγκεκριμένο τραπέζι. Το τζατζίκι παύει να είναι ένα απλό τζατζίκι, αποκτάει δύναμη συμβόλου.

Για τους πολιτικούς αντιπάλους του Παύλου Πολάκη είναι άλλη μια ακραία εκδοχή λαϊκισμού και δήθεν επαναστατικής πράξης του ηφαιστειώδους υπουργού. Δεν ξέρουν αυτοί, δεν μπορούν να κατανοήσουν το ύψιστο νόημα της σύναξης. Όπως η ιδρυτική έκθεση Arte Povera-Im Spazio έγινε στην γκαλερί La Bartesca στη Γένοβα το 1967 και ακολούθησε μέχρι το 1971 μια σειρά ομαδικών εκθέσεων στο Τορίνο, την Μπολόνια, το Αμάλφι και το Μόναχο, έτσι και εδώ, εν έτει 2019, στο υπουργείο Υγείας πλέον, σε ένα γραφείο όπου θυμίζει εσωτερικό σπιτιού κάπου στα Κάτω Πατήσια της δεκαετίας του ’70, έχουμε την ιδρυτική πράξη της νέας Ελλάδας κατά ΣΥΡΙΖΑ.

Από πού πάμε για την επανάσταση;

Ένας τεχνοκριτικός θα μπορούσε να κάνει σκόνη τα επιχειρήματα των πολιτικών αντιπάλων του Πολάκη. Ενδεχόμενα θα μπορούσε να συνεισφέρει στην κουβέντα και ο βουλευτής του κυβερνώντος κόμματος, Νίκος Ξυδάκης, καθώς επί χρόνια ασχολούνταν επαγγελματικά με τα θέματα της τέχνης.

Επιπροσθέτως, απαντάται το στοιχειώδες ερώτημα «τι είναι η πατρίδα μας;», ενώ κατέρχεται -επιτέλους- στην αφάνεια ο ρομαντικών σημάνσεων στίχος του Οδυσσέα Ελύτη που βρίσκεται στο «Μικρό Ναυτίλο»: «Εάν αποσυνθέσεις την Ελλάδα, στο τέλος θα δεις να σου απομένουν μια ελιά, ένα αμπέλι κι ένα καράβι. Που σημαίνει: με άλλα τόσα την ξαναφτιάχνεις».

Δεν χρειάζεται να φτιαχτεί τίποτα εξ αρχής, όπως και δεν υφίσταται λόγος να αποσυντεθεί τίποτα από το τίποτα. Σ’ αυτήν τη βακχεία υπάρχουν όλα όσα χρειάζεται η σύγχρονη Ελλάδα. Μια καταμέτρηση-σημειολογική προσέγγιση της εικόνας θα μας πείσει για του λόγου το αληθές.

Και μετά το φαγητό, ένα τσιγάρο και μπόλικη ρητορεία.

Το δισδιάστατο πορτρέτο του Άρη Βελουχιώτη σκέπει πάνω από τα κεφάλια των συνδαιτυμόνων και ιερουργεί με τον τρόπο του. Κάθε τελετή, άλλωστε, θέλει τον δικό της «Διόνυσο». Βέβαια, ο καλλιτέχνης που δημιούργησε τον εκλεκτό αντάρτη μάλλον αγνοεί την έννοια της προοπτικής και του βάθους. Φαίνεται πως έμαθε ζωγραφική από τον τηλεοπτικό Μπομπ Ρος, αλλά τούτο δεν πρέπει να μας απογοητεύει.

Αντιθέτως, η συνύπαρξη της σύγχρονης «βασανισμένης» Ελλάδας με την αρχαιοπρεπή προτομή της Υγείας αποδεικνύει πως ο Ελληνισμός είναι μια συνέχεια, μια και μόνη μήτρα μέσα από την οποία έχουμε αναδυθεί εμείς, οι σύγχρονοι Έλληνες. Παραδίπλα, καρφωμένος στον μπλε τοίχο είναι ένας ναΐφ πίνακας ενός άντρα νταλκαδιασμένου που καρκινοβατεί σε έρημους δρόμους (la terra trema). Ίσως να έχει βγει από κάποιο ξενυχτάδικο, δοξολογώντας ένα χαμένο έρωτα. Ο καλλιτέχνης μάς επιτρέπει να αφήσουμε τη φαντασία μας να οργιάσει.

Όμως, πάλι ξεφεύγουμε από το προκείμενο. Η κεντρική τράπεζα και τα παραφερνάλια του γλεντιού είναι που ορίζουν τη διαμαρτυρία κόντρα στην τυποποίηση. Αυτή είναι η αυθεντική ερμηνεία της arte povera. Ας ορίσουμε, λοιπόν, τα στοιχεία του «δράματος»: αφρώδης οίνος μαζί με εκλεκτό κόκκινο κρασί (αλλά και χύμα) και τσίπουρο σε πλαστικά ποτήρια. Ο εκλεκτικισμός ομού μετά της λαϊκότητας. Το νέκταρ à côté με το στοιχείο της καθημερινότητας.

Πλαστικά πιάτα χρώματος πράσινου (κατανοούμε όλοι τον συνειρμό, έτσι;) και φούξια χρώματος, διότι ο ΣΥΡΙΖΑ έχει βραχεί στα νάματα του πράσινου ήλιου, αλλά του έχει προσδώσει μια εσάνς νεωτερικότητας. Κι ύστερα: ο «κουρασμένος» γύρος και τα μαυριδερά κεμπάπ, αγορασμένα από κάποιο συνοικιακό ντελιβεράδικο (δεν τα θέλουμε τα φιλελέ γκουρμεδιάρικα). Όλοι σκυμμένοι πάνω στα εδέσματα γεύονται τη λαχτάρα ενός φελινικού τσιμπουσιού. Ουδείς μπορεί να μας κλέψει αυτές τις μικρές χαρές.

Τζατζίκια και λοιπές αλοιφές, διότι το κρέας μόνο του δεν κατεβαίνει, λάδι πηγμένο, λίπη που σχηματίζουν στυλιστικές ρωγμές στην επιφάνεια του τραπεζιού και αναδύουν στο χώρο μια οργιαστική μυρωδιά. Σώματα που κρούονται μεταξύ τους, ποτήρια που αναπέμπουν αλκοολικές ευχές για τον αγαπημένο υπουργό που γιορτάζει και όλους τούς… έχει, όπως λέει κι ο ίδιος.

Για κάποιους το γεύμα συνεχίζεται, για κάποιους άλλους έχει ολοκληρωθεί, οι κοπτήρες έχουν ξαποστάσει, οι σιαλογόνοι αδένες σίγασαν τα πάθη τους και πλέον ανάβουν οι αναπτήρες: ένα τσιγάρο, δύο τσιγάρα, πολλά τσιγάρα μπορούν να αναθερμάνουν την ομήγυρη. Τι θα πει δεν επιτρέπεται να καπνίζει κάποιος σε δημόσιο χώρο και μάλιστα σε υπουργείο Υγείας; Αυτού του είδους οι αβρότητες θα μας φάνε. Για τους φιλοξενούμενους του Παύλου Πολάκη (μα, και για τον ίδιο) αυτά τα στεγανά είναι για να σπάνε.

Τούτες οι φωτογραφίες δεν είναι αποτύπωμα μιας χαρούμενης στιγμής. Δεν είναι ένα διάλειμμα σχόλης από το φόρτο της εργασίας στο υπουργείο. Είναι ένα installation, μια δομή, ένα καλλιτεχνικό happening, μια δράση κόντρα στη νόρμα της εξουσίας. Είναι ο ορισμός της νέας Ελλάδας. Έρρωσθε και ευδαιμονείτε.

Διαβάστε ακόμα: Σώτη Τριανταφύλλου, «η οπτική της αριστεράς παραμένει υπεραπλουστευτική και μισαλλόδοξη».

TAGS :
Παύλος Πολάκης Σύριζα

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook