papandreou

Η πολιτική ζωή –και όχι μόνο– της Ελλάδας είναι γεμάτη οικογενειακές ιστορίες.

Από Καραμανλή Κωνσταντίνο σε Καραμανλή Κωστάκη, από γέρο Παπανδρέου σε Αντρέα και μετά σε ΓΑΠ, και από Μητσοτάκη σε Μπακογιάννη, η πολιτική ζωή –και όχι μόνο– της Ελλάδας είναι γεμάτη οικογενειακές ιστορίες. Μισός αιώνας πέρασε και ακόμα μας κυβερνάνε οι ίδιες οικογένειες. Ό,τι προοδευτικό ξεκινάει, θάβεται γρήγορα κάτω από σκελετούς και βαρόνους που δεν αφήνουν τίποτα να επιπλεύσει στο βούρκο της πολιτικής σκηνής. Τι είναι, λοιπόν, αυτό που μας κάνει να είμαστε τόσο δύσπιστοι απέναντι σε οτιδήποτε καινούριο;Πριν από μερικές μέρες στην ανανεωμένη εκπομπή του Σπύρου Παπαδόπουλου «Στην υγειά μας, ρε παιδιά» ήταν καλεσμένος ο Μίκης Θεοδωράκης. Έκανε αναφορά στη σημασία της οικογένειας για την ελληνική κοινωνία, τη χαρακτήρισε, μάλιστα, μια κιβωτό που μας προστάτευσε από τα δεινά που επιφύλαξε η ιστορία στο ελληνικό έθνος. Τόνισε, επίσης, ότι παρ’ όλες τις κοσμογονικές αλλαγές που δέχεται αυτή τη στιγμή η Ελλάδα, πολλές από τις οποίες θεωρεί πως αποτελούν ξένη παρέμβαση, την οικογένεια δεν θα καταφέρουν να μας την πάρουν και θα μείνει δυνατή παρά την τρομερή αυτή κρίση.Καταρχήν, να πω ότι αυτή είναι μια δημοφιλής άποψη σε πολύ κόσμο και είναι κατά βάση σωστή. Πρέπει να παρατηρήσουμε, την ίδια στιγμή, στα λόγια του μεγάλου μουσικοσυνθέτη, μια αμυντική στάση και καχυποψία απέναντι στους ξένους, ενώ το περιρρέον αίσθημα που βγαίνει από τα λεγόμενά του είναι ότι η Ελλάδα και τα ιδανικά της δέχονται επίθεση.

Μήπως όμως η οικογένεια, πέρα από το να είναι θύλακας προστασίας του κοινωνικού ιστού, φέρνει μαζί της και πολλά κακά; Ένας από τους κυριότερους αιτιολογικούς παράγοντες της σημερινής κρίσης είναι το διαλυμένο κράτος, που χαρακτηρίζεται από μια δημόσια διοίκηση η οποία εξυπηρετεί μόνο τους κολλητούς της, και από το «μέσο», τον συγγενή ή φίλο δηλαδή, ο οποίος αποτελεί εχέγγυο επιτυχίας. Ταυτόχρονα, το κάθε βήμα του πολίτη στο επιχειρείν, αλλά και στο ζην γενικότερα, ελέγχεται και εμποδίζεται από την κεντρική εξουσία. Αυτή αποφασίζει, διατάζει και εν τέλει απομυζά κάθε προσπάθεια δημιουργικότητας.

«Το άγος της ελληνικής διαφθοράς τοποθετείται στο πλαίσιο αντιπαράθεσης οικογένειας και κράτους» (Στέλιος Ράμφος)

Παρ’ όλα αυτά ο πολίτης φαίνεται να μην θέλει να αποχωριστεί το κράτος-κηδεμόνα, δεν στέκεται στις δικές του δυνάμεις και ψάχνει τις εύκολες λύσεις. Αρνείται να μεγαλώσει, να αναλάβει τις ευθύνες του και όταν έρχεται αντιμέτωπος με μια δύσκολη κατάσταση αναφωνεί «Πού είναι το κράτος;». Αυτό μεταφράζεται, βέβαια, και σε μια διαρκή συναλλαγή –συνήθως κάτω από το τραπέζι‒ που του προσφέρει θέση εργασίας στο δημόσιο, κρατική επιχορήγηση της επιχείρησής του και διαγραφή προστίμων. Όταν όλα αυτά δεν εξασφαλίζονται, τότε ο κακομαθημένος πολίτης βγαίνει στους δρόμους, κλείνει την Εθνική οδό, καταλαμβάνει δημόσια κτήρια και απειλεί με λιντσάρισμα όποιον θέλει να διαταράξει αυτή τη σχέση. Σαν παιδί που γκρινιάζει, φωνάζει και επαναστατεί κάθε φορά που του φέρνεις αντίρρηση ή θέλεις να το βάλεις σε τάξη.

Αν όμως στην ευρύτερη κλίμακα το κράτος αποτελεί μια μεγάλη οικογένεια, στο στενότερο περιβάλλον οι πολύ στενοί συγγενικοί δεσμοί προκαλούν ακόμα περισσότερα προβλήματα.Η οικογένεια εμποδίζει το κάθε άτομο χωριστά να σταθεί στις δικές του δυνάμεις και να αντιμετωπίσει επί ίσοις όροις τις δυσκολίες. Ο απογαλακτισμός από αυτήν γίνεται σε πολύ μεγάλη ηλικία (ή και ποτέ) και μάλιστα με τέτοιο τρόπο ώστε το παιδί να έχει εξασφαλισμένο το μέλλον του με μια σίγουρη θέση εργασίας –στην οικογενειακή επιχείρηση ή στο δημόσιο‒ και με το δικό του σπίτι, το οποίο αποτελεί συχνό πέρασμα για την ελληνίδα μάνα, ώστε να ελέγχει και να διορθώνει τυχόν παραστρατήματα. Έτσι η παιδική ανευθυνότητα οδηγεί σε έναν ατομισμό χωρίς λογοδοσία, αφού το άτομο γνωρίζει ότι σε όποιο σφάλμα και αν υποπέσει, θα μπορέσει να καλυφθεί από τον γνωστό της οικογένειας στην Τροχαία για την κλήση που «έφαγε», στο πανεπιστήμιο για το μάθημα που δεν κατάφερε ποτέ να περάσει με τις δικές του δυνάμεις, στην Εφορία για κάτι «λάθη» στα τιμολόγια και πάει λέγοντας.

Δεν είναι τυχαίο ότι οι Έλληνες που, κόβοντας τα οικογενειακά δεσμά, αναζητούν την τύχη τους στο εξωτερικό είναι ιδιαίτερα πετυχημένοι…

Αυτό, βέβαια, τον οδηγεί και στο να αναζητάει την οικογενειακή «θαλπωρή», με αποτέλεσμα να καταφεύγει σε δουλειές που ο προϊστάμενός του είναι της οικογένειας, ή ακολουθεί το επάγγελμα των γονιών του. Κάτι που, πέρα από το γεγονός ότι του στερεί τρομερές δυνατότητες, τις οποίες θα μπορούσε να ανακαλύψει για τον εαυτό του όντας σε ένα ξένο και εχθρικό περιβάλλον, τον αγκιστρώνει στην Ελλάδα και για την ακρίβεια στο σπίτι του. Δεν είναι τυχαίο ότι οι Έλληνες που αναζητούν την τύχη τους στο εξωτερικό είναι ιδιαίτερα πετυχημένοι. Το πρώτο πράγμα που πετυχαίνουν με αυτή τους την κίνηση είναι να κόψουν τα οικογενειακά δεσμά, που ναι μεν θα τους παρείχαν ένα σίγουρο βιός, αλλά σε καμία περίπτωση δεν θα ήταν τόσο χαλαρά ώστε να τους αφήσουν να ελευθερώσουν τις δυνάμεις τους. Μήπως όμως και η διαφθορά πηγάζει από αυτό το γεγονός; Όπως λέει ο Στέλιος Ράμφος: «Το άγος της ελληνικής διαφθοράς τοποθετείται στο πλαίσιο αντιπαράθεσης οικογένειας και κράτους», καθώς «Η εκτεταμένη διαφθορά δεν έχει να κάνει με ατομοκεντρισμό, αλλά με οικογενειοκρατία που ευδοκιμεί και δημιουργεί εκείνο το αλληλέγγυο αίσθημα διαπλοκής, το οποίο καλλιεργεί εξ απαλών ονύχων μέσα μας τα αντανακλαστικά εξαγοράς και συνενοχής, ματαιώνοντας κάθε έννοια της ευρύτερης ευθύνης στο πλαίσιο μιας κοινωνίας κολλητών και όχι πολιτών».Αν κάποιος πάει σε ένα νοσοκομείο της Γερμανίας θα δει μόνο τους ασθενείς που νοσηλεύονται. Αν έρθει στην Ελλάδα θα δει τους ασθενείς και μερικές δεκάδες συγγενείς να κάθονται απ’ έξω ή δίπλα στο κρεβάτι του αρρώστου. Αν φτάσει στην Ινδία, εκεί σε κάθε θάλαμο της κλινικής φιλοξενούνται, πέραν των νοσηλευομένων, και όλο τους το σόι, που κοιμάται σε κουκέτες δίπλα στον άρρωστο, αρνούμενο να τον αφήσει μόνο σε μια τόσο δύσκολη στιγμή.

Το οικογενειοκεντρικό κράτος αποτέλεσε ίσως τη μεγαλύτερη τροχοπέδη για την πρόοδο και την εξέλιξή μας σε ένα δυτικό κράτος. Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να διαγράψουμε εντελώς την οικογένεια, ή να αγνοήσουμε το γεγονός ότι πράγματι λειτούργησε ως κιβωτός στην επίπονη πορεία της χώρας μας μέσα στην ιστορία. Αυτό που είναι ανάγκη να κάνουμε είναι να συνθέσουμε τις αρετές και αξίες μιας οικογένειας, όπως η αλληλεγγύη και η άνευ όρων βοήθεια, και να τις περάσουμε στην ευρύτερη κοινωνία. Ταυτόχρονα να αφήσουμε την ατομικότητα και ιδιαιτερότητα του κάθε ανθρώπου να αναπνεύσει, γιατί μόνο έτσι μπορεί να παράγει πλούτο και έργο. Αντί να είμαστε εθελοντές αποκλειστικά στην οικογένειά μας, να γίνουμε εθελοντές πολίτες, έτοιμοι να προσφέρουμε όχι μόνο στον κολλητό μας, αλλά σε οποιοδήποτε συνάνθρωπο.

 

 

 

 

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook

Button to top