Enoch Powell: Ένας «φιλελεύθερος», «ξενοφοβικός», «αριστερός» που διχάζει ακόμα

Στα τέλη της δεκαετίας του ’60 είχε κερδίσει την υποστήριξη μιας μεγάλης μάζας της εργατικής Αγγλίας και λέγεται ότι η Royal Mail είχε ένα βαν μόνο για τα γράμματα υποστήριξης που του έστελναν οι θαυμαστές του. (Φωτογραφία: Reg Lancaster / Express / Getty Images / Ideal Image)

Κατά τον αστρονόμο Σερ Πάτρικ Μουρ, ο Ίνοχ Πάουελ ήταν «ο πιο επικίνδυνος αριστερός της Βρετανίας». Ήταν όμως πολύ περισσότερα: μονεταριστής πριν από τη Μάργκαρετ Θάτσερ, ξενοφοβικός πολύ πριν από τον Νάιτζελ Φάρατζ και θιασώτης των κοινωνικών δικαιωμάτων πριν από τον φιλελεύθερο Ρόι Τζένκινς. Συμπεραίνει κάποιος ότι ο Πάουελ δεν ήταν μια απλή περίπτωση.

Ο Πάουελ ήταν Βρετανός πολιτικός, κλασικός φιλόλογος, ποιητής και συγγραφέας. Στα 25 του χρόνια βρήκε δουλειά στο Πανεπιστήμιο του Σίδνεϊ ως καθηγητής Ελληνικών, ο νεότερος σε ολόκληρη την Κοινοπολιτεία. Οι μεταφράσεις και το έργο του στον Ηρόδοτο παραμένουν κλασικές για τη μέχρι τώρα βιβλιογραφία. Ενώ, κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, υπηρέτησε στο βρετανικό στρατό, φτάνοντας μέχρι το βαθμό του ταξίαρχου στα 30 του, για να αποφασίσει την κάθοδό του στην πολιτική στα μέσα της δεκαετίας του ’40. Εκλέχθηκε το 1950 εντέλει.

Δυο χρόνια νωρίτερα, το 1948, περίπου 500 άνθρωποι από την Καραϊβική έφτασαν με το πλοίο Empire Windrush, σύμβολο της βρετανικής κυριαρχίας στην περιοχή. Οι νεοφερμένοι δεν ήταν μετανάστες, αλλά Βρετανοί πολίτες. Οι ενήλικες είχαν βρετανικά διαβατήρια και τα παιδιά τους έρχονταν μαζί με τους γονείς τους. Πολλοί από αυτούς εγκαταστάθηκαν μόνιμα στη Βρετανία. Πολλά χρόνια αργότερα, η κυβέρνηση άρχισε να εφαρμόζει την πολιτική «εχθρικού περιβάλλοντος», απαιτώντας από εργοδότες, τράπεζες, σχολεία, γιατρούς και σπιτονοικοκύρηδες να ελέγχουν το μεταναστευτικό καθεστώς των ανθρώπων. Εξαιτίας αυτής της πολιτικής, αρκετά μέλη της «γενιάς του Windrush», όπως και τα παιδιά τους, που δεν μπορούσαν να βρουν τα απαιτούμενα ντοκουμέντα, έχασαν τη δουλειά και τη στέγη του. Η υπόθεση, η οποία οδήγησε μάλιστα πρόσφατα στην παραίτηση της Υπουργού Εσωτερικών Άμπερ Ραντ, προκάλεσε τόσο θόρυβο γιατί αγγίζει πολλά από τα ζητήματα που απασχολούν έντονα τη βρετανική κοινωνία: το ιμπεριαλιστικό παρελθόν της, τις σχέσεις της με τον υπόλοιπο κόσμο μετά το Brexit, τις διαθέσεις της έναντι της μετανάστευσης και, τελικά, την ίδια την έννοια της λέξης «Βρετανός», έχει έντονη την σφραγίδα του Πάουελ.

Το σκάνδαλο Windrush ήταν, άλλωστε, και ο λόγος που ήρθε ξανά στην επικαιρότητα. Ούτως ή άλλως, το 2018 είναι χρονιά ορόσημο για το όνομά του, καθώς συμπληρώθηκαν 70 χρόνια από τη χρονιά που ήρθε η γενιά Windrush, 20 χρόνια από το θάνατο, αλλά και 50 χρόνια από την ομιλία που τον στιγμάτισε, μια ομιλία που δίχασε μια ολόκληρη χώρα. O Πάουελ έγινε περισσότερο γνωστός για το μνημειώδη λόγο του «Ποταμοί Αίματος» (Rivers of Blood) από την Αινειάδα του Βιργίλιου, τον οποίον εκφώνησε στις 20 Απριλίου 1968, στο Birmingham, στην πόλη που γεννήθηκε.

Στον πύρινό του λόγο, ο Πάουλ είπε μεταξύ άλλων ότι η μετανάστευση θα προκαλέσει ολική μεταμόρφωση της Βρετανίας, οι Άγγλοι θα ζήσουν σε πόλεις-γκέτο, περικυκλωμένοι από τους μετανάστες, προσθέτοντας ότι ήδη υπάρχουν περιοχές όπου οι λευκοί Άγγλοι είναι μειονότητα. Ζήτησε να κλείσουν τα σύνορα στους μετανάστες και να υπάρξουν απελάσεις, αλλιώς θα υπάρξουν «ποταμοί αίματος» στη Βρετανία σε λίγες δεκαετίες. Ο ηγέτης των Συντηρητικών Έντουαρντ Χιθ τον απέπεμψε. Κέρδισε, όμως, την υποστήριξη μιας μεγάλης μάζας της εργατικής Αγγλίας – λέγεται μάλιστα ότι η Royal Mail, η ταχυδρομική εταιρεία, είχε ένα βαν μόνο για τα γράμματα υποστήριξης που έστελναν οι θαυμαστές στον Πάουελ.

Το παράδοξο, όμως, του Πάουελ δεν σταματά εκεί. Λίγους μήνες αργότερα, τον Οκτώβριο του 1968, παρουσιάζει ένα πακέτο προτάσεων γνωστό ως «προϋπολογισμός του Μorecambe», απόψεις που δεν είχαν ακουστεί ποτέ ξανά στη Μεγάλη Βρετανία: περικοπές φόρων, περικοπές επιδοτήσεων, λιγότερο κράτος παντού. Ουσιαστικά το playbook πολιτικής του Friedrich Hayek και του Milton Friedman, το οποίο εφήρμοσε πιστά η Μάργκαρετ Θάτσερ 11 χρόνια μετά. Παράλληλα, όμως, ήταν ο μοναδικός από τους υπερσυντηρητικούς Τόρις που μιλούσε για επέκταση των προσωπικών ελευθεριών των πολιτών, νομιμοποίηση των ομοφυλοφίλων, κατάργηση της θανατικής ποινής. Στο παράδοξο του Πάουελ, ο οποίος χαρακτηρίστηκε αργότερα ρατσιστής, ήταν ότι το 1958 ήταν λάβρος εναντίον της βρετανικής κυβέρνησης για τη σφαγή των Μάο Μάο στην Κένυα.

Η ιστορία γράφεται με τέτοιον τρόπο που ένας άνθρωπος με την μόρφωση του και το στυλ του, ένας αντίστοιχος Κωνσταντίνος Τσάτσος ή Παναγιώτης Κανελλόπουλος, έμεινε στην ιστορία ως ρατσιστής και μισαλλόδοξος. Αντί να είναι ο ήρωας πολλών Βρετανών ανθρώπων και σοβαρών πολιτικών, κατέληξε να είναι ήρωας του κλόουν Νάιτζελ Φάρατζ…

Διαβάστε ακόμα: Το κλαμπ των μονοκρατόρων του 21ου αιώνα

TAGS :
Βρετανία Ίνοχ Πάουελ σκάνδαλο Windrush

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook