H Σκύρος το χειμώνα και το… γράσο της Total


Ο Άγιος Ερμόλαος στη μικρή βραχονησίδα στα Πουριά της Σκύρου. Οι διακοπές στο νησί είναι ονειρεμένες. Τί γίνεται όμως με την πραγματική ζωή των κατοίκων το χειμώνα; Φωτό: Γιάννης Παλιούρης.

Τι είναι η πατρίδα μας; Μην είναι κάθε της ρηχό ακρογιάλι και κάθε χώρα της με τα χωριά; Κάθε νησάκι της που αχνά προβάλλει, κάθε της θάλασσα, κάθε στεριά; 
Ναι, είναι όλα αυτά που περιγράφει ο Ι. Πολέμης στο ποίημά του. Αλλά είναι και οι… λεκέδες που αφήνει το γράσο της Τotal στο φρεσκομαζεμένο βάμβακι από τον κάμπο της ακριτικής Θράκης. Άσχετο; Καθόλου. Πριν από έναν χρόνο, περίπου, το θέμα που μονοπωλούσε το ενδιαφέρον των κάτοικων στη Ροδόπη ήταν ακριβώς αυτό. Το γράσο της Τotal άφηνε λεκέδες στο βαμβάκι κατά τη συγκομιδή του από τις βαμβακοσυλλεκτικές μηχανές. Οι καλλιεργητές καρδιοχτυπούσαν γιατί δεν θα μπορούσαν να πουλήσουν το βαμβάκι τους. Σε εμάς αυτή η είδηση δεν έφτασε ποτέ. Όμως για τους ανθρώπους της περιοχής ήταν ζήτημα επιβίωσης. Ήταν το εισόδημά τους, το προϊόν που τους κρατούσε στον τόπο τους.

Θυμήθηκα την ιστορία με το γράσο της Τotal στις διακοπές μου στη Σκύρο. Τα βασικά προβλήματα των λιγοστών μόνιμων κατοίκων είναι η έλλειψη γιατρών, οι δρόμοι που κλείνουν τον χειμώνα από κατολισθήσεις, η συχνότητα της ακτοπλοϊκής σύνδεσης κ.λπ. Κλασσικό μοτίβο που συναντάς συνεχώς στην επαρχία. Οι ανάγκες και οι αγωνίες των ανθρώπων δεν έχουν καμία σχέση με τις δικές μας, των σκλάβων των αστικών κέντρων. Βασικές ανάγκες και αγωνίες, θα πει κάποιος. Πραγματικοί «ανθρωποδιώκτες» που ερημώνουν ολόκληρα νησιά, υποστηρίζω εγώ. «Τώρα καλά είναι, πραγματικό μελίσσι. Να σε έβλεπα, όμως, τον χειμώνα που περπατάς στη Χώρα και δεν συναντάς ψυχή», μου είπε μια Σκυριανή που μένει στην Αθήνα πια.

Τις τελευταίες ημέρες γίνεται η ανάλυση, της ανάλυσης, ώ ανάλυση, επί των προγραμματικών δηλώσεων και των πρώτων νομοσχεδίων της νέας κυβέρνησης. Και καλώς γίνεται. Η νέα κυβέρνηση δείχνει να έχει γείωση με την πραγματικότητα και αστική σοβαρότητα. Οι ιπτάμενοι γάιδαροι απουσίαζαν από τον προγραμματικό της λόγο. Μετά από μια τετραετία στυγνού οπορτουνισμού και ξεδιάντροπου λαϊκισμού, αυτό από μόνο του συνιστά πρόοδο.

Πέρα από όλα τα άλλα, όμως, θέλω να δω τι θα κάνει για να διατηρήσει ζωντανούς πυρήνες ανθρώπων στην ελληνική επαρχία. Για αποκέντρωση δεν γίνεται λόγος, γιατί πολύ απλά δεν υπάρχει καμία περίπτωση να συμβεί τα επόμενα χρόνια. Αυτά ήταν φθηνά συνθήματα του ‘80 για να στήσουμε τις αρπαχτές με τους συνεταιρισμούς, τα δανεικά… πρόβατα, τις αόρατες ρίζες ελιές και τις επιδοτήσεις των «κουτόφραγκων». Η αστικοποίηση θα συνεχιστεί ασταμάτητη για τουλάχιστον μια γενιά ακόμα. Σε όλο τον κόσμο, σύμφωνα με τον ΟΗΕ.

Ωστόσο η ανάδυση των συγχρόνων τεχνολογιών δίνει για πρώτη φορά τη δυνατότητα για αντιστροφή αυτής της τάσης, σε βάθος χρόνου. Τεχνολογίες όπως το 5G, η τηλεϊατρική και κυρίως η τηλεχειρουργική σε πραγματικό χρόνο καθώς και η αυτοματοποίηση της αγροτικής παραγωγής μπορούν δυνητικά να αλλάξουν τη φυσιογνωμία της υπαίθρου. Η απομόνωση θα σπάσει, η υγειονομική περίθαλψη θα βελτιωθεί σημαντικά και η αβεβαιότητα που συνοδεύει τη γεωργική και κτηνοτροφική οικονομία θα καταστεί προβλέψιμη και διαχειρίσιμη. Έτσι, τα χωριά σε κάποιες δεκαετίες ίσως πάψουν να είναι πινέζες σε χάρτες, τόποι ατυχούς «εξορίας». Αρκεί να υπάρχουν έως τότε…

Το κράτος οφείλει να σχεδιάσει πολιτικές που θα διατηρήσουν μια μαγιά έτοιμη να εκμεταλλευτεί τις νέες συνθήκες που ξεπροβάλουν στον ορίζοντα. Δεν έχει κανένα νόημα να θέτεις ως προτεραιότητα τις συντάξεις ανθρώπων 60 ετών ή τη διατήρηση προνομίων σε προβληματικές ΔΕΚΟ. Το όποιο πλεόνασμα πρέπει να επενδύεται με ιεραποστολική μανία σε υποδομές και κατάρτιση νέων ανθρώπων. Οι επαρχιακές πόλεις και τα χωριά της υπαίθρου πρέπει να μετατραπούν σε νησίδες αριστείας. Δεν χρειάζεται να είναι πολυπληθείς. Αρκεί να αποτελούνται από δυναμικούς πληθυσμούς, αντί για γηραιούς ανθρώπους στα στερνά τους.


Δεν είναι «ντροπή» να ζει κάποιος και να εργάζεται στην ύπαιθρο ως αγρότης, κτηνοτρόφος ή ψαράς. Δεν φτάνει, όμως, αυτό για να προσελκύσει και πάλι νέους ανθρώπους. Ούτε δύο μήνες τουριστικής κίνησης τον χρόνο. 
Σε τελική ανάλυση κάθε κοινωνία συνομιλεί με το μέλλον της μέσα από τις ιεραρχήσεις που θέτει στο παρόν. Πέρα από τις γραφικότητες του τύπου «εμείς γιατί δεν έχουμε Μετρό όπως η Αθήνα», ο αθηναιοκεντρικός τοτεμισμός είναι πραγματικότητα. Η εγκατάλειψη της επαρχίας είναι μείζον θέμα που μένει μονίμως στο περιθώριο της πολιτικής συζήτησης. Όπως και οι Έλληνες που κατοικούν σε αυτή. Ας τους ρίξουμε μια ματιά. Μόνο κέρδος θα έχουμε.

TAGS :
ανάπτυξη οικονομία Σκύρος

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook