Φίλιππος Λοίζος , ο δημιουργός του Pastitsios Φωτογραφία: youtube / left.gr

Φίλιππος Λοίζος , ο δημιουργός του Pastitsios Φωτογραφία: youtube / left.gr

Ας πάμε μερικά χρόνια πίσω. Ήταν τους πρώτους μήνες του 2000, όταν σε μία από τις περίφημες εμφανίσεις του -σόου για τα τηλεοπτικά δελτία-, ο Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος αναγκάστηκε να διακόψει για λίγο τον ειρμό του κηρυγματικού λόγου του. Στο εκκλησιαστικό λύκειο, το οποίο είχε την τιμή να τον φιλοξενεί, κάποιος από τους μαθητές θορυβούσε και δεν παρακολουθούσε με ευλάβεια τις νουθεσίες του. Ο Χριστόδουλος τον εντόπισε και του απευθύνθηκε με τόσο ιταμό ύφος που ξύπνησε αναμνήσεις από τα χρόνια της «εθνοσωτηρίου» χούντας. «Τι γελάς παιδί μου; Χάχας είσαι;» ούρλιαξε και οι πάντες στο ακροατήριο σιώπησαν.

Λίγους μήνες αργότερα, θα σήκωνε τα λάβαρα εναντίον των «Γραικύλων» που αποφάσισαν ότι η αναγραφή του θρησκεύματος δεν έχει καμία θέση στις αστυνομικές ταυτότητες και ένα τεράστιο πλήθος αποβλακωμένων μικροαστών θα παρακολουθούσε με αξιοσημείωτη ανοχή το κρεσέντο μιας φονταμενταλιστικής υστερίας, η οποία θα μπορούσε να αποτελέσει το υλικό μιας σουρεαλιστικής κωμωδίας διά χειρός Μόντι Πάιθον.

Ο μαθητής εκείνος που «χαζογέλαγε» την ώρα του κηρύγματος παραμένει άγνωστος. Του χρωστάμε, ωστόσο, πολλά. Γιατί, έστω και ασυνείδητα, γελοιοποίησε όλα όσα εξέφραζε ο Χριστόδουλος: τον ακραίο συντηρητισμό, την οπισθοδρόμηση, την αυταρχικότητα. Εκείνο το χαχανητό αποδείχθηκε το καλύτερο όπλο κόντρα στο ρεύμα του σκοταδισμού που οι επίσημοι θεσμοί είχαν επιτρέψει να εκδηλωθεί.

Στην Ελλάδα της «υποδοχής του Αγίου Φωτός με τιμές Αρχηγού Κράτους», για κάποιον ανεξήγητο λόγο, ο πρωθυπουργός της χώρας μπορεί να δηλώνει «Je suis Charlie».

Λίγες ώρες μετά τις αιματηρές επιθέσεις στο σατιρικό περιοδικό «Charlie Hebdo», σε άρθρο της ηλεκτρονικής έκδοσης του περιοδικού «The Economist», μάθαμε ότι η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα, με επίσημη θρησκεία το Χριστιανισμό, όπου υπάρχει καταδίκη για βλασφημία, μόλις το 2012. Το «έγκλημα» του Φίλιππου Λοΐζου είναι λίγο έως πολύ γνωστό: ένας λογαριασμός στο facebook με το σατιρικό τίτλο «Γέροντας Παστίτσιος». Σε πρώτο βαθμό, έχει καταδικαστεί σε δεκάμηνη φυλάκιση και εκκρεμεί η έφεση. Στην Ελλάδα, η ποινή για βλασφημία μπορεί να φτάσει τα 2 χρόνια φυλάκισης.

Τηρουμένων των αναλογιών, η σάτιρα του «Παστίτσιου» είναι αντίστοιχη αυτής του «Charlie Hebdo», με τη διαφορά ότι οι εγχώριοι «μουλάδες» βρήκαν το δίκιο τους στα δικαστήρια και η επίσημη Πολιτεία μάλλον έδειξε ανακουφισμένη που δεν τους στεναχώρησε.

Γιατί, με αφορμή τους φόνους στο Charlie Hebdo, θα έφευγα από την Ελλάδα. 

Φυσικά, στην Ελλάδα της «υποδοχής του Αγίου Φωτός με τιμές Αρχηγού Κράτους», ακόμα και ο υπαινιγμός του χωρισμού Εκκλησίας-Κράτους θεωρείται ακόμα «επικοινωνιακό αυτογκόλ», αλλά για κάποιον ανεξήγητο λόγο, ο πρωθυπουργός της χώρας μπορεί να δηλώνει «Je suis Charlie». Εξάλλου, τις περίφημες προφητείες του Γέροντα Παΐσιου, ένα μείγμα αλλοπρόσαλλων, παραληρηματικών και ενίοτε ρατσιστικών λόγων, τις διδαχθήκαμε και στο σχολείο (!), χωρίς πάντα να μπορούμε πάντα, να συγκρατήσουμε τα γέλια μας.

Πολλοί θυμήθηκαν τον Αριστοφάνη που, όταν τον πετύχαινε στην Αγορά ο Ευριπίδης, τον ασπαζόταν με τον πιο εγκάρδιο τρόπο κι ας ήξερε ότι στα έργα του τον προσέβαλε με τον πιο βάναυσο τρόπο.

Ο σεβασμός της ορθόδοξης παράδοσης του τόπου, η ανάδειξη του πολιτισμικού πλούτου του Χριστιανισμού και η αρωγή στο κοινωνικό έργο της Εκκλησίας δεν κινδυνεύουν φυσικά από την ελευθερία της έκφρασης. Το βίωμα της πίστης δεν μπορεί να εξαρτάται από τη σάτιρα, η οποία οφείλει να είναι «ασεβής», γιατί αλλιώς δεν είναι σάτιρα.

Αυτό, άλλωστε, διαδήλωσε το τεράστιο πλήθος κόσμου στο Παρίσι. Και πολλοί από αυτούς επικαλέστηκαν τον Αριστοφάνη που, όταν τον πετύχαινε στην Αγορά ο Ευριπίδης, τον ασπαζόταν με τον πιο εγκάρδιο τρόπο κι ας ήξερε ότι στα έργα του τον προσέβαλε με τον πιο βάναυσο τρόπο.

Αυτό το φιλελεύθερο κεκτημένο, το οποίο διαμόρφωσε τον ελεύθερο κόσμο και που προσδιόρισε ως απειλή ο ισλαμικός εξτρεμισμός, είναι αυτονόητο ότι δεν μπορεί παρά να είναι αδιαπραγμάτευτο και στην Ελλάδα. Και ειδικά, όταν οι μεσαιωνικές αντιλήψεις, η μισαλλοδοξία και η ακροδεξιά ρητορική επιχειρούν να αλλοιώσουν την πραγματική φυσιογνωμία του τόπου.

Η σάτιρα είναι, έτσι κι αλλιώς, ένα από τα πιο χαρακτηριστικά τεκμήρια προόδου για έναν πολιτισμό: οι τζιχαντιστές, για παράδειγμα, απεχθάνονται το χιούμορ. Αλλά το γέλιο δεν μπορεί να είναι συγκρατημένο, αμήχανο, φοβικό, όπως τότε που ο Χριστόδουλος έλεγε τα κρύα του ανέκδοτα. Η πλάκα πρέπει να είναι σκληρή, άβολη, κατεδαφιστική και βιτριολική. Όπως μας την έμαθε ο Βολινσκί και τη συνεχίζει ο «Παστίτσιος».

Διαβάστε ακόμα: Δεν είσαι ο Charlie, αλλά μπορείς να γίνεις!

 

 

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook

Button to top