Ο χάρτης της Ευρώπης ως διαδρομή ενηλικίωσης

Η Ευρώπη του 20ού αι. μοιάζει τόσο μακρινή όσο οι χρωμολιθόγραφες εκτυπώσεις χαρτών πριν από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Αυτό που ζούμε τα τελευταία χρόνια, ως αντίληψη κοινωνικών μεταβολών και γεωπολιτικών ισορροπιών, έχει σπρώξει την παλιά Ευρώπη του πρόσφατου χθες σε μία προθήκη μουσείου.

Μεγάλωσα σ’ ένα αθηναϊκό διαμέρισμα με έναν παγκόσμιο χάρτη του National Geographic στον τοίχο του δωματίου μου την εποχή του Ψυχρού Πολέμου. Τότε, δεν ήξερα ακριβώς γιατί ένας πόλεμος μπορεί να είναι «ψυχρός», αλλά ήξερα ότι μπορούσα να περνάω ώρες μελετώντας τις ηπείρους σε αυτόν τον τεράστιο πολιτικό χάρτη.

Η Ελλάδα είχε ένα χρώμα πορτοκαλί ή ροζ και οι πρωτεύουσες όλων των χωρών δηλώνοντας με ένα αστέρι. Σήμερα, όσους χάρτες έχω από εκείνη την εποχή είναι πλέον εκτός πραγματικότητας, ιδίως στην Ευρώπη, και αυτή και μόνο η μεταβολή με κάνει να σκέφτομαι συχνά το πέρασμα του χρόνου σε μια χοάνη Ιστορίας.

Είναι συναρπαστικό, αλλά ταυτόχρονα υπάρχει και κάτι το πένθιμο, το βαρύ και το αναπόδραστο, όπως μόνο ο θάνατος μπορεί να έχει. Αν ξεφυλλίσει κάποιος πίσω τις χρονιές 2005-1995-1985 κ.ο.κ., θα ανασυνθέσει ένα τοπίο επισφαλούς νεότητας και μία αίσθηση διαρκούς αλλαγής.

Μέσα από αυτήν την αλλαγή, έτσι όπως την αντιλαμβανόμαστε στις μέρες μας, η Ευρώπη του 20ού αι. μοιάζει τόσο μακρινή όσο οι χρωμολιθόγραφες εκτυπώσεις χαρτών πριν από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Αυτό που ζούμε τα τελευταία χρόνια, ως αντίληψη κοινωνικών μεταβολών και γεωπολιτικών ισορροπιών, έχει σπρώξει την παλιά Ευρώπη του πρόσφατου χθες σε μία προθήκη μουσείου, αν και όλα συνδέονται όπως ο τωρινός εαυτός μας συνδέεται με τον εαυτό μας του χθες.

Ωστόσο, συχνά αναρωτιέμαι για τα υπόγεια κανάλια μέσα από τα οποία ερμηνεύω και νιώθω την Ευρώπη ως εκπρόσωπος της γενιάς μου, με συγκεκριμένα βιώματα και αναφορές σε σχέση με το πώς σκέφτεται και αισθάνεται ένας κατά πολύ νεότερός μου που όταν ενηλικιώθηκε η ιδέα της μεταπολεμικής Ευρώπης και του Ψυχρού Πολέμου ήταν ήδη αρχαιολογία.

Οι εικόνες από την παλιά Ευρώπη, όπως η αριστοτεχνική σειρά των μαυρόασπρων φωτογραφιών του Κωνσταντίνου Πίττα από την Ανατολική Ευρώπη της δεκαετίας του 1980 ή τα αποκόμματα του διεθνούς Τύπου όταν έπεσαν τα «καθεστώτα» με τις κιτρινισμένες πια φωτογραφίες της Πράγας (σαν σκηνές από μεταμοντέρνο Αϊζενστάιν), μου φέρνουν το άρωμα και τη γεύση της παλιάς Ευρώπης.

Τότε, που η Ελλάδα ανήκε στο φωτεινό Νότο και ήταν μαζί με την Ιταλία και την Ισπανία στο ίδιο ψυχολογικό στρατόπεδο. Αυτή η γεύση που φαίνεται πια σχεδόν ξεχασμένη και που απαιτεί ισχυρούς συνειρμούς για να ανακληθεί είναι ένα leitmotif που ορίζει υποσυνείδητα την ευρωπαϊκή διαδρομή.

Συχνά, επιχειρώ να δω τον εαυτό μου έξω από αυτήν τη διαδικασία και να απομονώσω το βάρος της συναισθηματικής ενηλικίωσης με φόντο το χάρτη της Ευρώπης. Δεν τα καταφέρνω. Κάθε αναφορά στην Ευρώπη ενεργοποιεί μνήμες και βιώματα που είναι σμιλεμένα όπως στη συνείδηση ενός μυθιστορικού ήρωα σε ένα bildungsroman. Ενηλικίωση είναι η αντίληψη του εαυτού σε μία σήραγγα χρόνου.

Διαβάστε ακόμα: Από την Ερμού στη Μαύρη Θάλασσα, ένα sms του 1901. 

TAGS :
Ευρώπη χάρτης

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook