Σοβιετικά τανκς στους δρόμους της Πράγας. (Φωτογραφία: Reg Lancaster / Getty Images / Ideal Image)

Ενώ ακόμα δεν έδυσε το Άγιο Ελληνικό Καλοκαιράκι -και μπράβο του-, ας δοκιμάσουμε σήμερα μεταξύ βουτιάς και καρπουζιού να αγγίξουμε κάποιο ασυνήθιστο πλην σημαντικό θέμα, αγνοώντας την χυδαία επικαιρότητα της δρακογενιάτικης αειφορίας.

Θα δείξουμε ότι ο Παρισινός “Μάης-του-68” και η Σοβιετική Καταστολή της “Ανοιξης-της-Πράγας” καταλυτικά ξεγέννησαν την Δυτικού-Τύπου-Φιλελεύθερη-Δημοκρατία (Φ.Δ.), η οποία για χρόνια παρεμποδιζόταν από την Φοβική/Υστερική Μακαρθική Δημοκρατία.

 

Κρίσιμα ορόσημα

Σίγουρα θα έχετε προσέξει ότι το 2018 γέμει σημαδιακών συμβολισμών: 50χρονα του “Μάη”, 50χρονα της “Πράγας”, αλλά και 200στά γενέθλια Μαρξ (και πέρσι είχαμε 100χρονα “Οκτώβρη” και 50χρονα Χούντας). Καπάκι, κάθε Αύγουστο θυμόμαστε το Σύμφωνο Ρίμπεντροπ-Μολότοφ προεκτεταμένο ως μνήμη κατά των ολοκληρωτισμών.

Όλα αυτά, ασφαλώς, από μόνα τους δεν σημαίνουν πολλά, αν δεν ανασυντεθούν σε καινούργια ανατρεπτικά συμπεράσματα. Γιατί η σημαντική μεμονωμένη αξία τους πολλαπλασιάζεται, όταν ζυμωθούν μεταξύ τους, ανοίγοντας νέους δρόμους στην βιωματικά ωριμότερη πλέον συνείδηση του Ανθρώπινου Πολιτισμού.

Εδώ ξαναθυμόμαστεΓιατί ΚΑΙ θεωρητικά η Βία είναι μόνο Ακροδεξιά») ότι οι μεγάλες ήττες των ολοκληρωτισμών (που διακατέχονται από το Δόγμα-«Εχθρός-Μίσος-Βία») είναι ήττες της Πολιτικής Βίας και νίκες της («δυτικού τύπου») Φιλελεύθερης Δημοκρατίας. Σημαντικά ιδρυτικά γεγονότα στην ακολουθία της αποτελούν και ο “Μάης” με την “Πράγα”, που κάλλιστα θα λέγαμε και ότι την εμβρυούλκησαν την Φ.Δ. ως κρίσιμα ιστορικά ορόσημα του Ανθρώπινου Πολιτισμού.

«Απαγορεύεται να απαγορεύεις» και «η φαντασία στην εξουσία»: δύο συνθήματα που εγκολπώνουν το αποσταγμένο ζουμί του Γαλλικού Μάη.

“Μάης”-“Πράγα”: 50 χρόνια ελευθεριακής επιρροής

Το 1968, ο “Μάης” από την Δύση και η “Πράγα” από την Σοβιετική Ανατολή δούλεψαν ημιφανώς πίσω από την προβεβλημένη διεθνή σκηνή και καταλυτικά υπονόμευσαν καταξιωμένες παλιές βεβαιότητες. Ήδη ο Μακαρθισμός λέρωνε τις δυτικές δημοκρατίες, ξεσηκώνοντας καλλιτεχνικά/φοιτητικά αντιπολεμικά (Βιετνάμ) κινήματα και πολλαπλή αμφισβήτηση της υστερικής αντιδημοκρατικότητάς του. Μοιραία τότε, ΔΙΕΘΝΩΣ, το ‘Αριστερό ηθικό πλεονέκτημα’ κανοναρχούσε ευλόγως, όπου εκδηλωνόταν αίτημα εκδημοκρατισμού.

Ώσπου, στην Αυγουστιάτικη Πράγα τα Σοβιετικά τανκς κατέστειλαν την Άνοιξη του μεταρρυθμιστή/«αναθεωρητή» Ντούμπτσεκ. Τότε δίπλωσε το κακό στους Τσεχοσλοβάκους: μετά την εσωτερική (δικτατορική) φάγανε και την εξωτερική (κατακτητική) σκλαβιά*.

Η ανελευθερία είναι μία και αδιαίρετη έννοια και τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι πρωτίστως ατομικά και μόνο δευτερογενώς «κοινωνικά»**. Και όταν τα σοβιετικά τανκς επικαλέστηκαν το απάνθρωπο πρόσχημα της ‘διεθνιστικής προλεταριακής αλληλεγγύης’ (γέλια…), η “Πράγα” αποκάλυψε ξεκάθαρα το ανελεύθερο πρόσωπο (ΚΑΙ) του μετα-σταλινικού Μπρεζνιεφισμού.

Και το μάθημα εμπεδώθηκε από τον Μπερλινγκουέρ στην Ιταλία («δεν υπάρχει σοσιαλισμός χωρίς δημοκρατία»***), που έσωθεν άρχισε να κατεδαφίζει σταδιακά αλλά αποφασιστικά Μαρξισμό-Λενινισμό και ‘Υπαρκτό-Σοσιαλισμό’.

Δηλαδή, μιλώντας επί τέλους ξεκάθαρα, ΚΑΜΙΑ μεταρρύθμιση δεν στεριώνει χωρίς ίδια προσωπική ελεύθερη συναίνεση του υποκειμένου-πολίτη (τον οποίο ο 200ετής πλέον Μαρξ ουδέποτε αναγνώρισε, πάρεξ ως άβουλο «υποκειμενικό» μέρος της υπερκείμενης «αντικειμενικής» κοινωνίας**). Διαφορετικά, χωρίς αυτή την ελευθερία, θα επιβληθεί η μεταρρύθμιση δια βίαιου καταναγκασμού και όποτε αυτός καταπέσει/καταργηθεί, θα παρασύρει μαζί του και τα ερείπια της… Και το 1968 σε Παρίσι-Πράγα εμπεδώθηκε διακριτικά η (τόσο υποτιμημένη έως τότε) έννοια της Ελευθερίας, κάτι που δευτερογενώς καταλάβαμε αρκετά αργότερα.

Λίγο πριν την Πράγα, προηγήθηκε στο ελεύθερο Δυτικό Παρίσι η συναρπαστική και συνάμα διδακτική πολυθρύλητη ανακατωσούρα που αποκαλούμε “Μάη”****. Αν και τελικά απέφερε εκλογική επαναβεβαίωση/νίκη της Γκωλλικής Δημοκρατίας, σύντομα το πνεύμα του διαχύθηκε όχι μόνο στην Γαλλική/Ευρωπαϊκή κοινωνία. Σταδιακά ο “Μάης” ωσμώθηκε και στην γραφειοκρατία ΕΟΚ-ΕΕ και ολοκληρώθηκε στα θεσμικά χαρακτηριστικά της σημερινής Φ.Δ., που σήμερα διεθνώς αποτελεί κορυφαία πολιτική αξία.

14 Μαΐου 1968: συγκρούσεις ανάμεσα σε φοιτητές και αστυνομικούς στους δρόμους του Παρισιού. (Φωτογραφία: Reg Lancaster / Express / Getty Images / Ideal Image)

Ήταν «αριστερός» ο Μάης;

«Απαγορεύεται να απαγορεύεις» και «η φαντασία στην εξουσία»: δύο συνθήματα που εγκολπώνουν το αποσταγμένο ζουμί του Γαλλικού Μάη. Και αυτόματα καταλαβαίνει κανείς, γιατί οι κομμουνιστές μόνο από άγνοια αισθάνονταν ότι αυτό το κίνημα ήταν δικό τους: αν ‘ξεραν και την σφαλιάρα/ματαίωση που θα τους έριχνε η Σοβιετική Εισβολή στην Πράγα λίγες εβδομάδες αργότερα…

Ο ελευθεραγωγός “Μάης” δεν μπορούσε να έχει ουσιώδη σχέση με την «Αριστερά», όσο κι αν αυτή αμέσως προσπάθησε να τον καπελώσει, προνομιακά διεγείροντας κάποια ‘ταξικά/εργατικά’ ανακλαστικά. Μετά τον φοιτητικό ξεσηκωμό εργατοπατέρες διεκδίκησαν τον Κατά Τας Γραφάς πρωτοπόρο ρόλο της Εργατικής Τάξης και ξεκίνησαν απεργίες/καταλήψεις****. Ποιος ξεχνούσε, άλλωστε, ότι ένα αιώνα νωρίτερα (1871) πάλι στα ίδια πεζοδρόμια διεκτραγωδήθηκε η «Κομμούνα του Παρισιού»;…

Μην ξεχνάμε πως ο Μακαρθισμός απέφερε και άπλετο από το προαναφερθέν «ηθικό πλεονέκτημα» της πονεμένης «αδίκως παράνομης Αριστεράς», της οποίας λίγα μόνο δείγματα γραφής γνωρίζαμε προ Πράγας. Είχε λόγους η “Αριστερά” να ψάξει να επωφεληθεί, δεν είχε όμως, επαφή με τις εξελίξεις… Όπως συχνά επαναλαμβάνουμε, «Αριστερά είναι η ανατροπή του στάτους-κβο». Έτσι ήταν αριστερός ο Μάης για άλλο λόγο: απέφερε την ανατρεπτική Φ.Δ. και διέλυσε το ολοκληρωτικό σοβιετικό στάτους-κβο (βλέπε, «Η ‘Αριστερά’ απέθανε! Ζήτω η Αριστερά!»)…

 

Απαγορεύσεις, Κράτος Δικαίου, Ηθική στην Φ.Δ.

Γι’ αυτό και σήμερα στο καθ-‘ημάς-εθνικό-ισλάμ, όταν κάποιοι ρητορεύοντες προτίθενται να απαγορεύσουν θεσμικά(!) την “Κακιά Αριστερά”, τότε κάποιος πρέπει να τους θυμίζει πως η απαγόρευση τής χάριζε το λεγάμενο ηθικό πλεονέκτημα επί δεκαετίες. Και το έχασε (παντού εκτός από εδώ) μόλις κέρδισε την δυνατότητα ελεύθερα/νόμιμα να δείξει στην πράξη τις δομικές αδυναμίες/αντινομίες της.

Επίσης, γενικότερα η επίκληση της (δεξιάς-ή-αριστερής) ηθικότητας στην πολιτική είναι συχνά ύποπτη: γιατί είναι μεν αναγκαία συνθήκη χρηστής διακυβέρνησης, όχι όμως και ικανή. Γι’ αυτό, άλλωστε, στην δημοκρατία ζητούνται τα περίφημα checks and balances, ώστε να ξεπερνιέται το σύνηθες λαστιχάρισμα των ενάρετων συνειδήσεων, τις οποίες κάλλιστα ξέρει να (δια)φθείρει η εξουσία.

Κάπως έτσι, κόντευε η ώρα για την επαναστατική έννοια του Κράτους Δικαίου της Φ.Δ., που βδελυσσόταν η «Αριστερά», ώσπου υπέκυψε στο μεγαλείο της. Καπάκι επανερχόταν ο απλός πλην υποτιμημένος δημοκρατικός κανόνας «η ελευθερία σου φτάνει έως τα όρια της ελευθερίας του άλλου, αλλιώς εύκολα γίνεται γεννήτρια ανελευθερίας».

Ιδιαίτερη αξία έχει αυτός ο κανόνας, όταν αποστομώνει κάποιους καταπατητές της Ελευθερίας, που σκούζουν «Λευτεριά στον/στην/στους/στα…». Απαιτούν τότε, μάλιστα, ελεύθερα να καταπατούν την ελευθερία του Άλλου, εντελώς έξω από το αντι-απαγορευτικό πνεύμα του “Μάη”, το οποίο και γι’ αυτό τους έκλεισε στο γνωστό χρονοντούλαπο (μόνο στο-καθ-ημάς-εθνικό-ισλάμ θριαμβεύουν)…

Όσο κρύβεις, καταστέλλεις, απαγορεύεις τις αντιδημοκρατικές ιδέες, τόσο αδυνατίζουν οι δημοκρατικές.

Ανεκτική Φιλελεύθερη Δημοκρατία

Γενικότερα, το Κράτος Δικαίου δεν απαγορεύει ιδέες, η απλή εφαρμογή/τήρησή του αρκεί: όποιος έργω ξεπερνάει την δημοκρατική νομιμότητα, περιορίζεται/καταστέλλεται από το Κράτος Δικαίου αυτόματα. Και αυτό δεν συμβαίνει μόνο επειδή η δημοκρατία τεχνικά απεχθάνεται πολλούς περιορισμούς και απαγορεύσεις.

Κυρίως, στο Κράτος Δικαίου (που πάντα οφείλει να γρηγορεί ελέγχοντας την δυναμική των Άκρων) πρυτανεύει το πνεύμα «ουδέν κακόν αμιγές καλού». Γι’ αυτό, κάποτε αναμένει και από τις εχθρικές/ακραίες ιδεολογίες να προκύψει μια ενδιαφέρουσα ιδέα, ακόμα και υπό την μορφή της ανακλαστικής διέγερσης ορθολογικών δημοκρατικών αντιδράσεων απέναντι στον αντιδημοκρατικό ανορθολογισμό.

Όσο κρύβεις, καταστέλλεις, απαγορεύεις τις αντιδημοκρατικές ιδέες, τόσο αδυνατίζουν οι δημοκρατικές. Δεν υπάρχει Όλον χωρίς τα μέρη του, τα οποία και του είναι όλα πολύτιμα, όπως στο Φυσικό Οικοσύστημα είναι πολύτιμοι και οι καρχαρίες, τα κουνούπια και τα δηλητηριώδη φίδια.

Ας μην γυαλίζει το μάτι μας, λοιπόν: γενικά η δημοκρατία δεν απαγορεύει ιδέες. Ούτε κόμματα, όσο αυτά δεν καταπατούν το Κράτος Δικαίου. Φυσικά, τα σχετικά όρια και οι ερμηνείες τους είναι κάπως ανοιχτά και αυτό συνιστά σοβαρό θέμα επί του οποίου σύντομα θα επανέλθουμε.

 

Παραλειπόμενο
Δεν ήταν και παντελώς αναμάρτητος ο “Μάης”: ανάμεσα στις όμορφες και λυσιτελείς υπερβολές του (αυθάδεια, αμφισβήτηση, κλπ) εκδήλωσε και κάποιες στραβωμάρες, που κάποτε ευλόγως επικρίθηκαν, όπως ετούτη εδώ που αγνοούσαμε: «Παιδοφιλία: ο Μάης του ’68 στο εδώλιο» (Κώστας Αναγνωστόπουλος).

 


Της Σοσιαλδημοκρατίας τα εννιάμερα»

**«Και ο Μαρξ ξένος με τα ανθρώπινα δικαιώματα», αλλά και **«1917 Ανθρώπινα Δικαιώματα, ‘Αριστερά’, Ελευθερία».

***«Ελευθερία και ισότητα είναι έννοιες συμπληρωματικές».

****1968, 50 χρόνια Μάης, Δ. Ψυχογιός


 

Διαβάστε ακόμα: Τι απέμεινε από τον Μάη του ’68;

 

 

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook

Button to top