Τι απέγιναν οι πατεράδες;

Τι απέγιναν οι πατεράδες; Όχι στυλάκι Τζον Γουέιν. Οι πατεράδες σκέτοι, οι μπαμπάδες. Εκείνη η αυστηρή εικόνα του Λακάν. Αυτή του θαρραλέου ήρωα με το γλυκό πρόσωπο, που μοιάζει να διαγράφεται, να σβήνεται από το μοντέρνο τοπίο. (Φωτογραφία: IMDb)

Έχει γεμίσει ο τόπος από φαλακρούς άντρες που παριστάνουν τους ψύχραιμους και τους σεπτούς, αλλά μόλις γιομίσει το φεγγάρι βάζουν στα κρυφά τα κλάματα για το θανατικό που έχει πέσει, νικημένοι δεκαετίες τώρα από τη συμμαχία του φεμινισμού, του αντισυλληπτικού και της δικολαβίας των lawyers yankees. Τι απέγιναν οι πατεράδες; Όχι στυλάκι Τζον Γουέιν. Οι πατεράδες σκέτοι, οι μπαμπάδες. Εκείνη η αυστηρή εικόνα του Λακάν. Αυτή του θαρραλέου ήρωα με το γλυκό πρόσωπο, που μοιάζει να διαγράφεται, να σβήνεται από το μοντέρνο τοπίο σαν κάτι παλιακό απ’ το Μοναστηράκι.

Όλοι κλαψουρίζουν γι’ αυτήν την παραδοσιακή φιγούρα που μοιάζει να χάνεται, του ρόλου που η κοινωνία του είχε αναθέσει, των δικαιωμάτων που θεμελίωναν το status του. Του πάτερ φαμίλιας που τον έφαγε η μοντερνικότητα, που ηττήθηκε κι απογυμνώθηκε, του μπαμπά σε απέλπιδα αναζήτηση του εαυτού του, αυτό το ζόμπι που ξύνει με τα νύχια του τους τοίχους περιμένοντας τη μέρα που θα έχει το δικαίωμα να δει το παιδί του, που τον ξεπαραδιάζουν οι δικηγόροι. Λες και πρόκειται για πολιτιστική κληρονομιά που κάποια στιγμή πρέπει να προστατέψει η Unesco.

Σε τι χρησιμεύει ένας πατέρας στην εποχή μας; Τι τον προσδιορίζει; Πού αρχίζουν και πού τελειώνουν τα δικαιώματά του; Ένα παιδί μπορεί να μεγαλώσει αρμονικά εν τη απουσία του; Εδώ έχουμε ξαφνικά να κάνουμε με μια τετραπλή εξέλιξη: νομοθετική, επιστημονική, στατιστική και ιδίως συμβολική, οι οποίες σε συνδυασμό δημιουργούν ένα νέο σύστημα.

Πάνω από τα 4/5 των παιδιών χωρισμένων γονιών τα μεγαλώνει η μητέρα τους. Η γενίκευση της κάθε είδους αντισύλληψης δίνει στη γυναίκα και μόνο την εξουσία να πάρει τη ζωτική απόφαση. Μια πρώτη στην ιστορία της ανθρωπότητας. Ενώ το περίφημο τεστ του Jeffreys (1984) διαπιστώνει με απόλυτη βεβαιότητα ποιος είναι ο βιολογικός πατέρας, ασχέτως του παράγοντα της αγάπης.

Το ίδιο με την τεχνητή γονιμοποίηση, η οποία κατεδαφίζει την πατρική φιγούρα και τη μετατρέπει σε κάποια τυχαία σταγόνα σπέρματος. Το ψυχολογικό μέρος αφήνει αδιάφορη την επιστήμη. Και από στατιστική άποψη ουδείς είχε προβλέψει τη λαίλαπα των διαζυγίων. Κι άλλο μπέρδεμα. Γιατί μην ξεχνάμε δυο πράγματα, αυτά που λέει ο Georges Charpak, Νόμπελ Φυσικής το 1992: «Είναι ριψοκίνδυνο να μιλάς σήμερα για πατρότητα. Η οικογένεια είναι η σχολή του πάθους. Κι επίσης, η επικράτεια της οικειότητας».

Η λογοτεχνία, τα άσματα ή ο κινηματογράφος είναι φίσκα σε καταθλιπτικούς και παρατημένους μπαμπάδες, τρυφερούς losers που βλέπουν να φεύγει γι’ άλλη γη κι άλλα μέρη η σαρξ εκ της σαρκός τους, χωρισμένους που τά ‘χουν παίξει περιμένοντας πυρετωδώς πότε θ’ ακούσουν τη φωνή του κανακάρη τους στο τηλέφωνο ή θά ‘χουν την τύχη να τον έχουν ένα ολόκληρο Σαββατοκύριακο, νιώθοντας ότι σιγά-σιγά χάνουν αναπόφευκτα την τρυφερότητά του. Αντίθετα, οι μητερούλες, παρά τα ζόρια τους, δεν έχουν κανένα πρόβλημα να το παίξουν killers executives, γράφοντας στα παλαιότερα των Louboutin τους το όνομα του πρώην τους.

Αξίζει να σταθεί κάποιος σ’ αυτήν την αντιστροφή ρόλων που έχει κατακυριεύσει τη συλλογική συνείδηση. Κι είναι πολιτισμική σε συμβολικό επίπεδο. Γιατί αργά-αργά, τα γυναικεία χαρακτηριστικά επικρατούν κι ο «σκληρός άντρας» μετατρέπεται σε «μαλακό άντρα», για να το πω ευγενικά. Ένας Ντάστιν Χόφμαν, μύωπας και τραυλός, απ’ ό,τι θυμάμαι, παίρνει τα βρακιά του Ρόμπερτ Μίτσαμ. Το ιδανικό αρσενικό έγινε στα καλά καθούμενα πιο γλυκανάλατο και πιο εύθραυστο, ένα γεροντοπαλίκαρο που πρέπει να το πάρεις αγκαλιά και να το παρηγορήσεις. Κι αν στα γυναικεία περιοδικά εμφανίζεται ξανά μια νοσταλγία για τον χαμένο μάτσο είναι αμφιλεγόμενο. Ο φεμινισμός δεν επιδιώκει την αρρενοποίηση της γυναίκας, αλλά την εκθήλυνση της κοινωνίας ολόκληρης.

Σε τι χρησιμεύει ένας πατέρας στην εποχή μας; Τι τον προσδιορίζει; Πού αρχίζουν και πού τελειώνουν τα δικαιώματά του; Γράφει ο Γιώργος Κωνσταντινίδης. (Φωτογραφία: IMDb)

Ωστόσο, η νέα πατρότητα δεν μπορεί να είναι ένας πιθηκισμός της μητρότητας. Η εικόνα του πατέρα δεν μπορεί να επινοηθεί από την αρχή και να ταυτιστεί γλυκά με κείνη της μητέρας. Αυτές είναι ανόητες απλουστεύσεις. Η διαφοροποίηση των ρόλων είναι όχι μόνο προτιμότερη αλλά και απαραίτητη. Γιατί είναι μια απίστευτη συγκινησιακή περιπέτεια που συνοψίζετε αρχικά στο παιχνίδι. Και στο κάτω-κάτω, αυτός είναι που μαστoρεύει μαζί σου και σου φτιάχνει το ποδήλατο.

Σ’ αυτήν την κατάσταση που τείνει να γίνει κάπως τραυματική, αφού ο πατέρας έπαψε να είναι ο πιο δυνατός, ο ήρωας του παιδιού, το πρότυπό του, ο κινηματογράφος, η λογοτεχνία, η φωτογραφία επιχειρούν να αναδείξουν το πρόβλημα, να επαναφέρουν την αρχική εικόνα, να εξωραΐσουν τη σχέση, να καλύψουν το κενό.

Το ίδιο κάνουν κι οι οίκοι μόδας βασίζοντας την επικοινωνία τους σ’ αυτήν τη μοναδική σχέση. Στην ωρολογοποιία, η Patek Philippe, για παράδειγμα. Στην αρωματοποιία, η Azarro με το Chrome. Γιατί ποιος γιος δεν θά ‘θελε να μπει στα παπούτσια του πατέρα του;

Μια προσπάθεια να μεταφραστεί ο νέος τρόπος που αναζητούν οι άντρες ώστε να εννοήσουν την πατρότητά τους. Μια αλλαγή που απομακρύνεται από την εξύμνηση της εργένικης ζωής του τέλους του 20ου αι. και της απόμακρης πατρικής φιγούρας που τους αποδιδόταν παλιά και παίζει το χαρτί της συνένοχης οικειότητας.

Αλλά είναι και το άλλο: το παιδί για να μεγαλώσει έρχεται κάποια στιγμή που πρέπει να αντιτεθεί στον ενήλικα που έχει μπροστά του. Αν αυτός είναι γυναίκα, καταλαμβάνεται από μισογυνισμό. Κι αυτό ασχέτως αν είναι αγόρι ή κορίτσι.

Διαβάστε ακόμα: Η ιστορία ενός γιου

TAGS :
Ημέρα του Πατέρα Παγκόσμια Ημέρα του Πατέρα πατέρας

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook