Credit: Canvascontent/Flickr

Το πρόβλημα δεν είναι το πρόσωπο που θα εφαρμόσει μια τέτοια ιδεολογία, αλλά η ιδεολογία από μόνη της. Credit: Canvascontent/Flickr

Αν μπορούσε κανείς να ονομάσει τους τρεις πιο κακούς ανθρώπους της σύγχρονης ιστορίας, ο Χίτλερ θα ήταν σίγουρα ένας από αυτούς. Αυτό, όμως, προσκρούει σε μια αντίφαση. Πώς ένα τόσο διαβολικό πρόσωπο κατάφερε να κερδίσει την πλειοψηφία ενός δυτικού και μορφωμένου λαού, όπως αυτού της Γερμανίας; Εξέχουσες μάλιστα προσωπικότητες της μουσικής και της επιστήμης τάχθηκαν στο μέρος του. Βέβαια, πρέπει να σημειώσουμε πως η ναζιστική Γερμανία δεν αποτελεί μοναδικό παράδειγμα όπου ένας λαός επέλεξε ένα δικτάτορα για ηγέτη του. Ο Μουσολίνι, ο Μάο, ο Στάλιν και πολλοί άλλοι ανήλθαν στην εξουσία βασιζόμενοι σε λαϊκά ερείσματα, ενώ ακόμα και τώρα πολιτικά κόμματα που εκφράζουν αντιδημοκρατικές θέσεις επιβιώνουν στα κοινοβούλια πολλών προηγμένων κρατών, ανάμεσά τους και η Ελλάδα.

Κατ’ αρχάς, καλό είναι να κάνουμε μια ετυμολογική προσέγγιση, καθώς δεν νομίζω ότι αυτό που εκπροσωπούσε ο Χίτλερ είναι εντελώς ξεκάθαρο. Ο όρος ναζισμός δεν αποτελεί μια ξεχωριστή ιδεολογία. Προέρχεται από συντομογραφία του εθνικοσοσιαλισμού (NAtionalsoZIalismus). Ο σοσιαλισμός εκφράζει τη συγκέντρωση εξουσιών στο κράτος, δήμευση της περιουσίας των πολιτών, ελάχιστο ατομικό εισόδημα, κρατικά μέσα παραγωγής και υπέρογκη φορολογία, ώστε να γίνεται αναδιανομή του πλούτου από την κεντρική εξουσία με στόχο το κοινό καλό. Είναι μια πολύ δημοφιλής ιδεολογία και πρέπει να παραδεχτούμε ότι φαντάζει αρκετά ελκυστική. Ένα πρόσωπο κοινής αποδοχής στην εξουσία που θα μαζέψει όλον τον πλούτο για να το μοιράσει σε φτωχούς και μη. Αν προσθέσουμε και το «εθνικό» μπροστά, γίνεται ακόμα πιο ελκυστική στους αδαείς, καθώς ο πλούτος μοιράζεται υπέρ των ομοεθνών, ενώ οι διεθνείς σχέσεις και η εξωτερική πολιτική έχουν υποτίθεται ως αποκλειστικό γνώμονα την ευημερία και την επικράτηση του έθνους.

Μπορεί λοιπόν, η συντριπτική μερίδα του κόσμου να διαφωνεί με τις εξοντώσεις των Εβραίων και την ευγονική (στειρώσεις και ευθανασία ατόμων με γενετικές ανωμαλίες και αναπήρων, ώστε οι επόμενες γενιές να είναι «δυνατότερες»), δυστυχώς όμως στις θέσεις αρκετών κομμάτων είναι ακόμα ανιχνεύσιμα στοιχεία της ναζιστικής ιδεολογίας. Έως και στα μέσα του πολέμου, μην το ξεχνάμε, πριν βέβαια αποκαλυφθούν οι θηριωδίες στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, η χιτλερική διακυβέρνηση απολάμβανε της αποδοχής πολύ μεγάλου μέρους των Γερμανών πολιτών.

«Η εξουσία διαφθείρει, η απόλυτη εξουσία διαφθείρει απόλυτα». (Λόρδος Άκτον)

Εδώ στην Ελλάδα ο σοσιαλισμός, ή ο κρατισμός για την ακρίβεια, απολαμβάνει ιδιαίτερα μεγάλης αποδοχής. Ειδικότερα, οτιδήποτε φαίνεται να τον απορρίπτει αποκρούεται ως φιλελεύθερο και φιλικό προς το «κακό» κεφάλαιο. Η κρατικοποίηση ή η προάσπιση των ήδη κρατικών μέσων παραγωγής (όπως η ΔΕΗ) βρίσκεται στη ρητορική της μεγαλύτερης μερίδας των κομμάτων. Οι συνδικαλιστές βγαίνουν στα κάγκελα κάθε φορά που τίθεται θέμα απελευθέρωσης της αγοράς ή αποκρατικοποιήσεων, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ πρόσφατα πρότεινε ως λύση την εθνικοποίηση των τραπεζών.

Την ίδια στιγμή, η εθνικοφροσύνη χτυπάει κόκκινο σε κάθε κόμμα -και στο κυβερνών- που δεν θέλει να δει τον εαυτό του καταβαραθρωμένο στις δημοσκοπήσεις. Αυτή εκφράζεται είτε με εσωστρέφεια επικεντρωμένη στην απεξάρτηση από τις διεθνείς υποχρεώσεις που δεν αφήνουν τον ελληνικό λαό να χρησιμοποιήσει τις δυνάμεις του και να γίνει ισχυρός οικονομικός παίχτης είτε πουλώντας στεγνά εθνικό και θρησκευτικό φρόνημα. Αντί η συζήτηση να γίνεται για το πώς η Ελλάδα θα γίνει αρωγός στην επίτευξη σύγκλισης για μια ενωμένη Ευρώπη ή για την ανάπτυξη σχέσεων φιλίας στα Βαλκάνια, κυριαρχεί καχυποψία και ξενοφοβία. Έτσι, οδηγούμαστε σε μια αμυντική στάση απέναντι στον εξευρωπαϊσμό μας, ενώ βλέπουμε μάλλον αφ’ υψηλού τις χώρες των ταλαίπωρων Βαλκανίων.

Η άνοδος του Χίτλερ, λοιπόν, δεν βασίστηκε απλώς σε μια ακραία ιδεολογία, αλλά σε μια φίλα προσκείμενη στο λαϊκό αίσθημα της εποχής, την οποία εφάρμοσε σε ακραίο βαθμό. Μήπως, λοιπόν, ο Χίτλερ και ο κάθε Στάλιν, Μάο και άλλος επίδοξος ηγέτης είχαν ένα σωστό πλάνο και απλώς έτυχε να μην είναι ικανοί, ή να μην έχουν καλές προθέσεις, ώστε να το εφαρμόσουν σωστά; Η απάντηση είναι προφανώς ένα μεγάλο ΟΧΙ. Το πρόβλημα δεν είναι το πρόσωπο που θα εφαρμόσει μια τέτοια ιδεολογία, αλλά η ιδεολογία από μόνη της. Αυτή προβλέπει συγκέντρωση όλων των εξουσιών στο κράτος και, όπως έλεγε ο Λόρδος Άκτον, «Η εξουσία διαφθείρει, η απόλυτη εξουσία διαφθείρει απόλυτα».

Η αναζήτηση και η εναπόθεση ελπίδων, επομένως, σε πρόσωπα τα οποία υπόσχονται πως, αφού αποκτήσουν όλη τη δυνατή εξουσία, θα τα αλλάξουν όλα υπέρ μας, ή υπέρ του λαού, όπως λένε, οδηγεί σε επικίνδυνες ατραπούς με τραγικές συνέπειες και πολλά μελανά ιστορικά παραδείγματα.

Είναι  ανάγκη η κοινωνία να βασιστεί στις δικές της δυνάμεις  και να αναζητήσει την ελευθερία της από κάθε μορφή κεντρικής και απόλυτης εξουσίας. Ταυτόχρονα, να αποτάξει τον «Χίτλερ» από μέσα της και να σταματήσει να αναζητά μεσσίες που θα την οδηγήσουν στην εξιλέωση. Αυτός ο δρόμος κατά το παρελθόν οδήγησε μόνο στη διεθνή απομόνωση και σε μεγάλες καταστροφές.

Αντί να χτίσουμε το δικό μας τείχος με τη δύση, ας βρούμε κοινούς διαύλους για να δέσουμε γερά τους δεσμούς μας.

 

Ο Αλέξης Ραμπότας είναι φοιτητής Ιατρικής στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης.

 

 

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook

Button to top