Tα πετρέλαια της Ηπείρου

Την ώρα που όλος ο κόσμος γυρνάει την πλάτη του στο πετρέλαιο, τι δουλειά έχουμε να ετοιμαζόμαστε να εξορύξουμε τα όποια πετρέλαια της Ηπείρου; Και μάλιστα πετρέλαια που βρέθηκαν σε βαρύτιμες προστατευόμενες παρθένες περιοχές; (Φωτογραφία: David McNew / Getty Images / Ideal Image)

Για ένα διάστημα στις μεγάλες πετρελαϊκές κρίσεις της δεκαετίας του 1970 ο σεΐχης Γιαμανί, ο τότε υπουργός πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας, ήταν από τους ισχυρότερους ανθρώπους στον πλανήτη, αν όχι ο ισχυρότερος. Από τις δηλώσεις του κάθε βράδυ εξαρτιόταν η τιμή του πετρελαίου και, κατά προέκταση, η οικονομία όλου του κόσμου. Γιατί η ανάπτυξη του 20ου αι. βασίστηκε στο πετρέλαιο, για τις επίγειες, θαλάσσιες και εναέριες (ακόμη και διαστημικές) μετακινήσεις, για να κινηθεί η βιομηχανία, για να ζεσταθεί ο κόσμος, για την κατασκευή των πλαστικών, όλα βασίζονταν στο δεινοσαυροζούμι, όπως το λέγαν περιπαιχτικά, καθώς μεγάλο μέρος του πετρελαίου φαίνεται πως προέρχεται από την αποσύνθεση καταπλακωμένων δεινόσαυρων και άλλη οργανική ύλη.

Τότε λοιπόν, στην εποχή της μεγάλης του δύναμης, ο σεΐχης Γιαμανί φέρεται να δήλωσε προφητικά: η εποχή του λίθου τελείωσε πολύ πριν ο κόσμος μείνει από πέτρες κι η εποχή του πετρελαίου θα τελειώσει πολύ πριν ο κόσμος μείνει από πετρέλαιο.

Δεν είχε πάντα αξία το πετρέλαιο. Το 19ο αι. ήταν απλώς ένα βρομερό μαύρο υγρό που αχρήστευε τα χωράφια όπου ανάβλυζε. Και, καθώς ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό για την καταστροφή του περιβάλλοντος, φαίνεται πως ο 21ος αι. θα αποτελέσει το τέλος του. Πρώτα στις μετακινήσεις, όπου πλέον υπάρχει ραγδαία στροφή στην ηλεκτροκίνηση, και αργότερα στην πορεία του αιώνα στη θέρμανση και τη βιομηχανία. Σε σημαντική άνοδο παρουσιάζονται οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, μολονότι ακόμα συνεισφέρουν μικρό ποσοστό στην κάλυψη των ενεργειακών αναγκών του πλανήτη και έχουν δρόμο ώσπου να απογαλακτιστούν από τις επιδοτήσεις.

Στην εξαιρετικά έγκυρη λίστα Fortune 500, την εγκυρότερη παγκοσμίως λίστα του είδους, μπορεί κάποιος να δει συνολικά 5 βιομηχανίες πετρελαίου στις 12 μεγαλύτερες επιχειρήσεις του κόσμου. Και οι πέντε όμως βρίσκονται σε έντονα καθοδική πορεία, στο κόκκινο, και μάλιστα και οι πέντε με διψήφιο ποσοστό πτώσης. Τόσο καθολική και τόσο απότομη πτώση σε όλα τα μεγάλα ονόματα μιας βιομηχανίας δεν θυμόμαστε να έχει ξανασυμβεί στα χρονικά της οικονομίας. Αν κάποιος νομίζει πως υπερβάλλουμε, δεν έχει παρά να ελέγξει αυτήν τη λίστα. Βρίσκεται στο Διαδίκτυο σε ελεύθερη πρόσβαση.

Θα ανακοπεί άραγε κάπου αυτή η τόσο απότομη, σχεδόν ελεύθερη πτώση; Θα σκαλώσουν κάπου να πάρουν μια ανάσα οι εταιρείες πετρελαιοειδών; Ακόμα κι αν τα καταφέρουν προσωρινά, ανάκαμψη δεν προβλέπεται. Ο 21ος αι. φαίνεται πως γυρίζει πλάτη στο πετρέλαιο· ο καιρός γαρ εγγύς, έτσι δείχνουν τα σημάδια (Κάποια αρκετά χρόνια; Κάποιες λίγες ή έστω μερικές δεκαετίες; αιώνας πάντως όχι) που η προφητεία του σεΐχη Γιαμανί θα επαληθευτεί.

Κι αναρωτιέται λοιπόν κάποιος, μέσα σε αυτό το τόσο αρνητικό παγκοσμίως περιβάλλον για το πετρέλαιο, τι δουλειά έχουμε να ετοιμαζόμαστε να εξορύξουμε τα όποια πετρέλαια της Ηπείρου; Και μάλιστα πετρέλαια που βρέθηκαν σε βαρύτιμες προστατευόμενες παρθένες περιοχές;

Ας δούμε την ανακοίνωση της WWF: «Είναι πραγματικά αδιανόητο να συζητάει κάποιος για εξορύξεις υδρογονανθράκων μέσα σε πολύτιμες περιοχές όπως το Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου, με τα τρομερά τοπία και το φυσικό πλούτο που διαθέτουν. Το αναπτυξιακό όραμα αυτών των περιοχών θα έπρεπε να στηριχθεί σε -και σίγουρα όχι να διακινδυνεύσει- αυτά τα φυσικά πλεονεκτήματα. Όταν όλος ο πλανήτης βρίσκεται σε τροχιά απεξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα και επείγουσας αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής, η επιλογή της Ελλάδας να στραφεί στους υδρογονάνθρακες είναι πολιτικά κοντόφθαλμη και υπονομεύει κάθε προσπάθεια αλλαγής πορείας προς καθαρή ενέργεια και πραγματικά βιώσιμη ανάπτυξη». Και προσθέτει η Greenpeace: «Η Ελλάδα έχει μόνο να χάσει αν στοιχηματίσει το μέλλον της στο πετρέλαιο (…) και την ανάπτυξη καταστροφικών για το φυσικό περιβάλλον και το κλίμα έργων».

Ψυχρά γεγονότα: Η Πίνδος είναι η κιβωτός του Νώε για τα φυτά ολόκληρης της Ευρώπης, αφού στις κοιλάδες της κατέφυγαν χιλιάδες είδη κυνηγημένα από τους παγετώνες και πλέον απαντώνται μόνον εδώ. Ο Αμβρακικός αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα καταφύγια σπάνιων πουλιών ολόκληρης της Παλαιαρκτικής, δηλαδή του μεγαλύτερου μέρους της Ευρασίας και της βόρειας Αφρικής. Σχεδόν ολόκληρη η Ήπειρος προστατεύεται από σημαντικές περιβαλλοντικές συνθήκες. Και οι ακτές του Ιονίου βραβεύονται κάθε χρόνο στις λίστες με τις καλύτερες του κόσμου. Η οικολογική καταστροφή που θα μπορούσε να προκύψει από ένα ατύχημα κατά την εξόρυξη ή τη μεταφορά του πετρελαίου της Ηπείρου θα ήταν ανυπολόγιστη.

Μα πρέπει να βιαστούμε, λένε όσοι είναι υπέρ της εξόρυξης, να το βγάλουμε και να το πουλήσουμε όσο έχει ακόμα μια κάποια αξία, γιατί μετά από μια δυο γενιές ίσως δεν θα έχει πια καμία.

Διαβάστε ακόμα: Υπάρχει Σαουδική Αραβία χωρίς το πετρέλαιο;

Ας δούμε λοιπόν με ψυχρούς αριθμούς όλη αυτήν την ιστορία. Κατ’ αρχάς, πόσο είναι αυτό το πετρέλαιο; Έχουμε ακούσει κάποιους να λένε ακόμα πως είναι τόσο πολύ που θα μπορούσε να μας αποπληρώσει το χρέος και να μας περισσέψουν λεφτά να κάνουμε τα ίδια μια-δυο γενιές ακόμα. Και βλέπουμε μετά. Είναι αλήθεια έτσι; Υπολογίζουμε, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Ακαδημίας Αθηνών, πως είναι ίσως και μισό δις βαρέλια. Αν δεχτούμε πως στα χρόνια και τις δεκαετίες που θα μεσολαβήσουν ώσπου να το βγάλουμε ότι οι τιμές του θα έχουν μείνει εδώ, στα αξιοπρεπή επίπεδα που βρίσκονται σήμερα, θα έχουμε 25 δις έσοδα. Βγάλτε το κόστος της έρευνας και άντλησης, βγάλτε το κέρδος των εταιρειών που φυσικά δεν θα το βγάλουν για ψυχικό, βγάλτε τους μεσάζοντες, άραγε θα μείνουν και 5 δις καθαρά για την οικονομία μας; Δηλαδή, το 1/70 του χρέους.

Θα χρειαζόταν επομένως άλλες 69 Ήπειροι με πετρέλαιο για ν’ αποπληρώσουμε το χρέος. Κι αυτό σύμφωνα με το πιο αισιόδοξο σενάριο. Σύμφωνα με το απαισιόδοξο, ίσως τα βαρέλια δεν είναι τόσα πολλά, ίσως ώσπου να τα βγάλουμε δεν έχουν τόση αξία όση σήμερα, ενώ με τη χώρα μας να κατατάσσεται επί 20 συνεχή χρόνια σε τριτοκοσμικά επίπεδα αδιαφάνειας, διαπλοκής και διαφθοράς από τους εγκυρότερους διεθνείς οργανισμούς, τι μας κάνει να αισιοδοξούμε ότι θα υπάρξει όφελος από αυτά τα πετρέλαια για εμάς τους απλούς πολίτες, όπως στην ουτοπία της Νορβηγίας, και όχι καταστροφή, όπως στη δυστοπία της Βενεζουέλας;

Μερικοί μήνες έχουν περάσει μόνο από την βύθιση δεξαμενόπλοιου στο Σαρωνικό και την τεράστια ρύπανση. Ποιος είπε ότι κάτι τέτοιο δεν θα μπορούσε να συμβεί και στην Ήπειρο, προκαλώντας μια ανυπολόγιστη οικολογική καταστροφή; (Φωτογραφία: Theodore Manolopoulos / SOOC)

Δείτε και μια άλλη παράμετρο: Αν τελικά το βγάλουμε το πετρέλαιο της Πίνδου, και αν έχει κάποια αξία, δεν θα ανακινηθεί άραγε ζήτημα Τσαμουριάς; Σχεδόν παντού στον κόσμο, όπου βρέθηκε πετρέλαιο, προέκυψαν διεκδικήσεις από τους γείτονες. Πολλές φιλίες τερματίζουν όταν προκύψουν οικονομικές διαφορές, τόσο στις διαπροσωπικές όσο και στις διακρατικές σχέσεις. Λέτε άραγε εμείς να τύχουμε στην εξαίρεση; Μα είτε έχει είτε δεν έχει αξία το πετρέλαιο της Ηπείρου, γνωστός σεισμολόγος, ο καθηγητής Τσελέντης, προειδοποιεί για την πιθανότητα ενεργοποίησης σεισμικών ρηγμάτων από την εξόρυξή του.

Αρκετοί πιστεύουν ότι η Ήπειρος μπορεί να ζήσει από το φυσιολατρικό τουρισμό, χάρη στο μοναδικό της φυσικό περιβάλλον, πολύ πιο πλούσια απ’ ό,τι με τα όποια της πετρέλαια. Και όχι άδικα. Ο τουρισμός αποτελεί παγκοσμίως την ταχύτερα αναπτυσσόμενη βιομηχανία και ο περιβαλλοντικός τουρισμός τον ταχύτερα αναπτυσσόμενο κλάδο της. Μα έτσι κι αλλιώς η αξία του περιβάλλοντος δεν μετράται ανάλογα με τον τουρισμό που προσελκύει και γενικότερα ανάλογα με το οικονομικό όφελος. Δεν ανήκει το περιβάλλον στον άνθρωπο, αλλά ο άνθρωπος στο περιβάλλον. Η ανθρωποκεντρική θεώρηση του κόσμου, πως όλα δηλαδή υπάρχουν εδώ για τον άνθρωπο, ήταν ένα τραγικό λάθος των κοινωνιών του χαλκού, με ολέθριες πλέον συνέπειες για τον πλανήτη και για το ίδιο μας το είδος.

Ενώ έγραφα αυτό το άρθρο μου είπαν, Βασίλη άστο, δεν έχει νόημα, δεν θ’ αλλάξει τίποτα, η Ελλάδα έχει ήδη ξεπουληθεί. Λοιπόν, εγώ θα το γράψω, είτε έχει είτε δεν έχει: για όσο μετράει η άποψη ενός απλού πολίτη, για όλους τους πιο πάνω λόγους, αν περνούσε από το χέρι μου, δεν θα πείραζα καθόλου το όποιο πετρέλαιο της Ηπείρου, θα το άφηνα εκεί που βρίσκεται. Έχω την τύχη να ζω στο τελευταίο παρθένο μέρος της Ευρώπης, στην Ήπειρο. Έχω καθήκον να σταθώ για την προστασία αυτού του παρθένου περιβάλλοντος. Έτσι το βλέπω.

Θα κλείσω με μια εμπειρία. Στην Ήπειρο, στην Πίνδο, στο Ζαγόρι, πίσω από την Τύμφη, πίσω από τα τουριστικά χωριά, ένα απόγευμα τον Ιούνιο του 2013. Μπορούσα ν’ ακούω το φτερούγισμα των πεταλούδων. Ήταν ένα σμήνος Aporia crataegi, κι ήμουν ένας ταπεινός φυσιολάτρης κι άκουγα τα φτερά τους να σχίζουν τον αέρα.

//Ο Βασίλης Γούσιας είναι MSc του Πολυτεχνείου Πατρών και υποψήφιος PhD του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Έχει ένα από τα υψηλότερα IQ και είναι μέλος και εξεταστής της Mensa.

Διαβάστε ακόμα: Το μέλλον της αυτοκίνησης είναι ηλεκτρικό. Και κοντύτερα απ’ όσο «φοβόσασταν»

TAGS :
Ήπειρος πετρέλαιο

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook