Ανεργία, ρομπότ και παραλίες

Στην Κίνα το κόστος εργασίας σε γραμμή παραγωγής έχει αυξηθεί τόσο πολύ που οι βιομηχανίες αντικαθιστούν τους εργαζόμενους με ρομπότ.

Υπάρχουν 19 εκατομμύρια άνεργοι στην Ευρωζώνη, το 12% του ενεργού πληθυσμού. Στην Ελλάδα το ποσοστό είναι λίγο πιο πάνω από το 27%. Η ανεργία είναι ο πραγματικός δείκτης μιας οικονομίας και η μεγαλύτερη συμφορά. Ειδικά όταν είναι χρόνια, ή όταν αφορά στους νέους. Στερώντας σε νέους εργαζόμενους την ευκαιρία να αναπτυχθούν επαγγελματικά και οικονομικά δυναμιτίζονται τα θεμέλια της κοινωνικής συνοχής. Αυτό είναι το μέγα πρόβλημα της εποχής μας.

Όταν υπάρχουν τόσα εκατομμύρια άνεργοι η κοινωνία οδηγείται με σίγουρα βήματα σε παρακμή με απρόβλεπτες πολιτικές συνέπειες. Τι θα συμβεί σε είκοσι ή τριάντα χρόνια από σήμερα όταν η δικιά μου γενιά θα έχει ανάγκη από σύνταξη και ιατροφαρμακευτική περίθαλψη; Ποιος θα πληρώνει το λογαριασμό; Όταν ήμουν μικρός οι γειτονιές της Αθήνας ήταν γεμάτες παιδιά. Σήμερα είναι γεμάτες γέρους. Η Ελλάδα έχει ένα τρομακτικό δημογραφικό πρόβλημα σε συνδυασμό με υψηλότατη ανεργία ανάμεσα στους νέους. Το μέλλον δείχνει πολύ ζοφερό.

Έρχονται λοιπόν οι πολιτικοί κάθε αποχρώσεως και υπόσχονται δημόσιες επενδύσεις με σκοπό να μειωθεί η ανεργία. Πολλοί μιλούν για ένα νέο «σχέδιο Μάρσαλ» για το νότο της Ευρώπης –άλλοι, οι πιο «ρεαλιστές», προτείνουν μια αποτελεσματικότερη απορρόφηση του ΕΣΠΑ, σαν να μην ξέραμε στην Ελλάδα πού καταλήγουν τα κοινοτικά κονδύλια (σε καταθέσεις στο εξωτερικό) και πόσο έχουν κάψει την ελληνική ανταγωνιστικότητα (δημιουργώντας εταιρείες, πανεπιστήμια και οργανισμούς εθισμένους σε επιδοτήσεις και αδιάφορους για τις αγορές). Θα λυνόταν άραγε το μεγάλο πρόβλημα της ανεργίας με περισσότερες κρατικές επενδύσεις;

Ο Αμερικανός οικονομολόγος Tyler Cowen στο νέο του βιβλίο «Average is over» αναλύει τις αιτίες της μεγάλης ανεργίας και της οικονομικής ανισότητας στη Δύση από μια ιστορική σκοπιά. Προσπαθεί να απαντήσει στο ερώτημα γιατί ενώ η παραγωγικότητα στις δυτικές οικονομίες έχει αυξηθεί τα εισοδήματα των εργαζομένων έχουν παραμείνει χαμηλά. Και γιατί, ενώ στην Αμερική η οικονομία αναπτύσσεται ξανά, η ανεργία δεν μειώνεται. Παρατηρεί ότι κάτι αντίστοιχο συνέβη με τη βιομηχανική επανάσταση όταν νέες τεχνολογίες και μέθοδοι αντικατέστησαν εκατομμύρια δουλειές.

Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει, κατά τον Tyler, τα τελευταία χρόνια με τις τεχνολογίες της πληροφορικής. Ειδικά με τον ολοένα αυξανόμενο ρόλο της αυτοματοποιημένης εργασίας. Στην Αμερική οι χιλιάδες που έχασαν τις δουλειές τους δεν τις ξαναβρίσκουν διότι οι εταιρείες ανακάλυψαν ότι, τελικά, δεν χρειάζονται τόσο πολύ κόσμο. Μπορούν να ανταποκριθούν στη ζήτηση επενδύοντας σε τεχνολογίες αυτοματοποίησης. Στην Κίνα το κόστος εργασίας σε γραμμή παραγωγής έχει αυξηθεί τόσο πολύ που οι βιομηχανίες αντικαθιστούν τους εργαζόμενους με ρομπότ. Στον δυτικό κόσμο δουλειές που σήμερα θεωρούμε καλοπληρωμένες (π.χ. μηχανικοί, γιατροί, δικηγόροι) επειδή απαιτούν ειδικές γνώσεις θα αντικατασταθούν από προγράμματα Τεχνητής Νοημοσύνης.

Κανένα ΕΣΠΑ και κανένα σχέδιο Μάρσαλ δεν μπορεί να σταθεί ανάχωμα στην εξέλιξη της τεχνολογίας και πώς αυτή συνδυάζεται με το κεφάλαιο. Η ιστορία το αποδεικνύει αυτό περίτρανα. Την πτώση του «υπαρκτού σοσιαλισμού» στη δεκαετία του 1990 θα ακολουθήσει, νομοτελειακά, η διάλυση του Ευρωπαϊκού κοινωνικού κράτους. Και τούτο διότι κανένα μη-παραγωγικό οικονομικό σύστημα δεν άντεξε στις αλλαγές που επιφέρει η οικονομική εξέλιξη. Οι Ευρωπαίοι σοσιαλιστές πιστεύουν ότι η ανεργία λύνεται με περισσότερο κράτος, ξεχνώντας όμως να μας πουν ποιος θα πληρώνει το κράτος όταν η πραγματική οικονομία δεν παράγει. Φανταστείτε όλη την Ευρώπη να γίνει σαν την Ελλάδα και θα καταλάβετε αμέσως τι εννοώ.

Σύμφωνα με την ανάλυση του Tyler, οι οικονομικές ανισότητες θα γίνονται ολοένα και μεγαλύτερες. Στους ανέργους και υποαπασχολούμενους θα προστεθούν εκατομμύρια εργαζόμενοι της γνώσης, τους οποίους θα αντικαταστήσουν ευφυή υπολογιστικά συστήματα. Εν τω μεταξύ, οι νέες τεχνολογίες της πληροφορικής δεν δημιουργούν πολλές νέες θέσεις εργασίας αρκετά γρήγορα. Όταν η Instagram αγοράστηκε από την Facebook είχε μόνο 13 εργαζόμενους. H Google, η μεγαλύτερη εταιρεία πληροφορικής στον πλανήτη, έχει μόνο 30.000 εργαζόμενους παγκοσμίως. Αυτοί βέβαια οι λίγοι είναι εξαιρετικά καλά πληρωμένοι. Δυστυχώς, όσα καλά κι επιτυχημένα startups κι αν δημιουργηθούν το πρόβλημα της μαζικής ανεργίας δεν πρόκειται να λυθεί, εκτός κι αν είσαι ένας ταλαντούχος προγραμματιστής ή κάποιος που ξέρει πώς να χρησιμοποιεί πολύ καλά τις νέες τεχνολογίες.

Ευτυχώς, για μια όμορφη και ηλιόλουστη χώρα σαν την Ελλάδα, το μέλλον που περιγράφει ο Tyler διαθέτει πολλές ευκαιρίες για πολύ κόσμο, κι όχι μόνο για εκείνους που ξέρουν από υπολογιστές. Οι δύο τομείς στους οποίους η χώρα μας έχει μεγάλο, φυσικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα είναι βεβαίως η γεωργική παραγωγή και ο τουρισμός. Υψηλής ποιότητας τρόφιμα και υψηλής ποιότητας υπηρεσίες φιλοξενίας είναι τομείς στους οποίους η προσφορά αξίας είναι ως επί το πλείστον ανεξάρτητη της αυτοματοποίησης. Όσο κι αν η πληροφορική φαίνεται ελκυστική ως μέλλον, στην Ελλάδα οι μεγάλες επιχειρηματικές ευκαιρίες βρίσκονται στην γεωργία και τον τουρισμό.

Επίσης, η αξία της γης σε μια χώρα όπως η Ελλάδα θα είναι πολύ υψηλή σε ένα μέλλον όπου οι λίγοι μεν, αλλά αρκετοί καλά αμειβόμενοι εργαζόμενοι θα αναζητούν έναν όμορφο τρόπο ζωής. Για αυτό, εκείνο το παραθαλάσσιο χωραφάκι που σας κληροδότησε ο παππούς μη βιαστείτε να το πουλήσετε όταν οι τιμές αρχίσουν σε λίγο καιρό να ανεβαίνουν.

Ο Γιώργος Ζαρκαδάκης ζει στο Λονδίνο και είναι διευθυντής της Feline Quanta Communications.

TAGS :
μέλλον ρομπότ τεχνολογία

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook