Όταν λέμε «ελευθεροτυπία»;

Οι πολίτες της Ασίας δεν μαθαίνουν παρά ένα μέρος από όσα συμβαίνουν γύρω τους και αυτά που μαθαίνουν, τα μαθαίνουν αφού έχουν περάσει μέσα από το εκάστοτε κυβερνητικό φίλτρο. Credit: Stefan Georgi/Flickr

Στο σπίτι του κρεμασμένου οι συζητήσεις περί σκοινιών είναι πάντα, αν μη τι άλλο, αμφίβολου γούστου∙ με την Ελλάδα στην 84η θέση του Δείκτη Ελευθερίας του Τύπου των Reporters Sans Frontières για το 2013, ένα κλικ κάτω από το Τόγκο και ένα κλικ πάνω από το Κόσοβο, μια συζήτηση σε ένα ελληνικό Μέσο περί του τρόπου λειτουργίας των ΜΜΕ σε άλλες κοινωνίες ίσως ακούγεται περιττή. Από την άλλη, η επισήμανση ότι ο μεγεθυντικός φακός που έχει μπει πάνω από την Ασία τα τελευταία χρόνια θα πρέπει να εστιάζει και σε άλλα πράγματα πέραν των δεικτών ανάπτυξης είναι πάντα χρήσιμη, καθώς η ταύτιση της ανάπτυξης με τους αριθμούς –αν δεν είναι κανείς οικονομολόγος– είναι στην καλύτερη περίπτωση περιορισμένη και στη χειρότερη υποβολιμαία.

Αν και διαρκώς μεταβαλλόμενος λόγω των πολιτικών και κοινωνικών εξελίξεων, ο κατάλογος των RSF δεν αφήνει πολλά περιθώρια για παρεξηγήσεις σχετικά με τις συνθήκες εργασίας των δημοσιογράφων της Ασίας και, κατ’ επέκταση, σχετικά με την ποιότητα πληροφόρησης και ενημέρωσης των πολιτών: με την Ταϊβάν «πρώτη» στην 47η θέση, τη Νότια Κορέα να ακολουθεί λίγο πιο κάτω στην 50η, την Ιαπωνία στην 53η, το Χονγκ Κονγκ στην 58η, το Μπουτάν στην 82η, τη Μογγολία στην 98η, το Μπρουνέι στην 122η, την Ταϊλάνδη στην 135η, την Ινδία στην 140η, τις Φιλιππίνες, τη Ρωσία και τη Σιγκαπούρη στην τριάδα 147η-149η, το Λάος στην 168η, το Βιετνάμ και την Κίνα στην 172η και 173η αντίστοιχα και τη Βόρεια Κορέα στην 178η και προτελευταία, η διαπίστωση ότι ο μισός πληθυσμός του πλανήτη ενημερώνεται (επιεικώς) πλημμελώς είναι μάλλον εξόφθαλμα προφανής.

Κάθε απόπειρα συνολικής ανάλυσης του φαινομένου είναι καταδικασμένη σε αποτυχία –οι πολιτικές και κοινωνικές ιδιοτυπίες κάθε χώρας αλλά και τα πυκνά πλέγματα αλληλεπιδράσεων μεταξύ τους είναι τόσα πολλά που κάνουν δύσκολη ακόμα και την απλή ομαδοποίηση. Όμως το κοινό χαρακτηριστικό παραμένει: οι πολίτες της Ασίας δεν μαθαίνουν παρά ένα μέρος από όσα συμβαίνουν γύρω τους και αυτά που μαθαίνουν, τα μαθαίνουν αφού έχουν περάσει μέσα από το εκάστοτε κυβερνητικό φίλτρο, η αδιαφάνεια του οποίου ποικίλλει από την σοβιετικού τύπου σκληρή απολυταρχία της Πιονγκγιάνγκ ως την νεφελώδη ασάφεια που κυοφορεί το πρόσφατο νομοσχέδιο περί «κρατικών μυστικών» το οποίο πέρασε (εν μέσω εντονότατων κοινωνικών αντιδράσεων) ο συνασπισμός του Φιλελεύθερου Δημοκρατικού Κόμματος και του Νέου Κόμειτο στη Βουλή του Τόκιο.

Και το πρόβλημα δεν σταματάει εκεί: Εξαιτίας των επιπλέον εμποδίων της απόστασης, των ακατανόητων γλωσσών, των συχνά αβυσσαλέων πολιτισμικών διαφορών, των προϊδεάσεων και των στερεοτύπων και, σε τελική ανάλυση, της εγωπαθούς και μέχρις αυτισμού ενασχόλησης με τα εν οίκω μας, η άγνοια του τι ακριβώς διαδραματίζεται στην Ασία επεκτείνεται εκτός των χωρών και φτάνει ως τη Δύση. Η οποία, παρ’ όλα αυτά, μοιάζει να εξακολουθεί να πιστεύει ότι η ανάκαμψη της οικονομίας της (και η σωτηρία του καπιταλιστικού ονείρου) θα έρθει από τις «αναπτυσσόμενες αγορές» της Ανατολής∙ υπάρχει άραγε αμφιβολία ότι αυτή η έλλειψη επικοινωνίας προοιωνίζεται περισσότερα προβλήματα παρά λύσεις;

ΥΓ: Είμαι πρόθυμος να παραδεχτώ ότι οι κρατούντες δεν ενημερώνονται για τα τεκταινόμενα στην Ασία μόνο από τα τοπικά ΜΜΕ. Όμως είμαι εξίσου πρόθυμος να στοιχηματίσω ότι η έκταση του (καθ’ ημάς νοούμενου) «δημοκρατικού ελλείμματος» που υπονοεί μια τέτοια προβληματική λειτουργία του Τύπου ίσως να μην έχει γίνει απολύτως αντιληπτή ακόμα και στην Ουάσιγκτον, το Λονδίνο ή τις Βρυξέλλες –η ευημερία των αριθμών (και δη των δυνητικών) είναι, συχνά, πολύ ισχυρό ευφορικό.

Ο Γρηγόρης Α. Μηλιαρέσης είναι δημοσιογράφος και μεταφραστής, και παρεμπιπτόντως μοναχός Ζεν.

TAGS :
ασία εφημερίδα τύπος

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook