Το μήνυμα του Πολυτεχνείου ‒και το δαχτυλίδι του Τόλκιν

Όταν τα ιστορικά διδάγματα χρησιμοποιούνται καταχρηστικά, αυτά κινδυνεύουν να ξεθωριάσουν. Credit: Jamie GR/Flickr

Πολυτεχνείο, το «άγιο δισκοπότηρο» κάθε αγωνιστή, φοιτητή, αριστερού, δημοκράτη. Το πανεπιστημιακό άσυλο, άρρηκτα συνδεδεμένο μαζί του, θέσφατο σε κάθε συζήτηση μεταρρύθμισης της παιδείας. Αλίμονο, όμως, αν έχουμε καταλάβει έστω ελάχιστα από τη σημασία της ηρωικής εξέγερσης του Πολυτεχνείου. Απόδειξη τα πρόσφατα γεγονότα στο κτήριο της Μεσογείων στην ΕΡΤ, όπου ο παραλληλισμός με το Πολυτεχνείο ήταν τόσο χυδαίος αλλά και τόσο ενδεικτικός της παρανόησης και του αλαλούμ στο οποίο βρίσκεται η κοινωνία. Τα παραδείγματα όμως δεν σταματούν εκεί.

«Καμία κατάργηση ή τροποποίηση του άρθρου 16 για το πανεπιστημιακό άσυλο!» φώναζαν και φωνάζουν επί χρόνια φοιτητικές νεολαίες και όχι μόνο. Το βασικό επιχείρημα είναι ότι το άσυλο αποτέλεσε προμαχώνα για την αντίσταση απέναντι στη δικτατορία και επειδή οι καιροί αλλάζουν, ή καλύτερα τους αλλάζουμε, μπορεί μια αντίστοιχη κατάσταση να ξαναδημιουργηθεί (βλέπε Χρυσή Αυγή). Αυτό, όμως, που δεν κατάλαβα ποτέ είναι πώς μπορεί το άσυλο να προστατεύσει έναν αγώνα ενάντια στην εμφάνιση μιας χούντας που επιβάλλει τον δικό της νόμο με τη βία, δεν αναγνωρίζει το Σύνταγμα και έρχεται στην εξουσία με καταστρατήγηση του πολιτεύματος. Είναι ποτέ δυνατό να σεβαστεί κάτι τόσο αδύναμο όπως η 16η παράγραφος του Συντάγματος, όταν έχει καταλύσει ήδη την 1η; Πόσο μάλλον όταν ακόμα και τότε, μετά από αρκετή καθυστέρηση βέβαια, τα τανκς εισέβαλλαν στον Πανεπιστημιακό χώρο.

Αυτή η καθυστέρηση όμως, λίγο είχε να κάνει με το άσυλο καθαυτό. Κατά τον πόλεμο των δυνάμεων του ΝΑΤΟ εναντίον της Γιουγκοσλαβίας, υπήρχε η πληροφορία ότι θα χτυπηθεί μια γέφυρα σε αεροπορικές επιδρομές. Οι κάτοικοι της κοντινής πόλης μαζεύτηκαν πάνω σε αυτή τη γέφυρα με τα παιδιά και τις γυναίκες τους για να αποτρέψουν την κατάρριψή της και όντως η επίθεση αναβλήθηκε. Αυτό δεν επιτεύχθηκε επειδή η συγκεκριμένη γέφυρα προστατευόταν από τον μανδύα κάποιου ασύλου, αλλά επειδή σύσσωμη η κοινωνία αντιστάθηκε και προέβαλλε ορθή αντίσταση απέναντι στον κοινό εχθρό.

Αυτό είναι και το πραγματικό μήνυμα του Πολυτεχνείου, το οποίο συχνά διαστρεβλώνεται ή αψηφάται. Δεν είναι οι λαϊκοί αγώνες γενικώς, ούτε η εργατική επανάσταση, όπως θέλουν σφετεριστικά να το διεκδικούν κάποιοι. Καλό είναι να θυμηθούμε ότι το ΚΚΕ ήταν αντίθετο με την εξέγερση του Πολυτεχνείου, καθώς δεν βρισκόταν υπό την σημαία του κόμματός του και όπως έλεγε κάθε μη οργανωμένο κίνημα αποτυγχάνει. Ή αντάρτες στα βουνά, ή καθόλου δηλαδή. Το πραγματικό νόημα της 17ης Νοεμβρίου, όμως, ήταν ο αγώνας ενάντια στην ανελευθερία, στην αδυναμία έκφρασης, στη σιωπή και στον θάνατο των ιδεών και των αρχών της Δημοκρατίας. Δεν ήταν ταξικός αγώνας, ήταν αταξικός και για αυτό προκάλεσε τη μαζική υποστήριξη όλων των πολιτών.

Μήπως δεν είναι φασισμός και το να μιλάει κανείς σήμερα για τάξεις μέσα στην κοινωνία; Με ποιο δικαίωμα εξοστρακίζει κάποιος από το κοινό λαϊκό αίσθημα ένα μέλος της κοινωνίας που με τη δουλειά του και αξιοποιώντας τις ευκαιρίες που του δόθηκαν προόδευσε στη ζωή του; Είναι ανισότητα λένε, όντως είναι, αλλά η ανισότητα δεν είναι κακή, με την έννοια πως όταν θέλεις να τους κάνεις όλους ίσους και όμοιους, θα καταλήξεις να έχεις τον Δ. Νανόπουλο οδηγό σε Τραμ και τον εργατοπατέρα που δεν δούλεψε μια ώρα στη ζωή του –εκτός αν η διοργάνωση πορείας έχει κωδικό στην Εφορία και κολλάς ένσημα– εκπρόσωπο της Ελλάδας στο CERN. Το καίριο είναι η Πολιτεία να μπορεί να σου προσφέρει τις ίδιες ευκαιρίες, να μπεις στο παιχνίδι επί ίσοις όροις και η πορεία σου να καθορίζεται από τον προσωπικό σου αγώνα και όχι από έναν γραφειοκράτη σε ένα υπουργείο που θα «επεξεργαστεί» το αίτημά σου για ένταξη στο δημόσιο.

Για να γυρίσουμε στην ΕΡΤ, όμως, η προσομοίωση των γεγονότων της επέμβασης των ΜΑΤ με την εξέγερση του Πολυτεχνείου μπορεί να χαρακτηριστεί μόνο ως καιροσκοπική, αν όχι κατάχρηση και βιασμός ιδεών που ουδεμία σχέση έχουν με το υπάρχον συμβάν. Η ΕΡΤ αποτέλεσε εν πολλοίς κομματική κηρήθρα για κηφήνες που λυμαίνονταν τους φόρους όλων των πολιτών.

Αν όμως, η κακοδιαχείριση του δημοσίου χρήματος ήταν ένα τεράστιο μείον στο θέμα ΕΡΤ, εκπομπές όπως οι «Ανιχνεύσεις», ο «Εξάντας» και ορισμένες ακόμα αποτέλεσαν φωτεινό παράδειγμα και βραχονησίδα για το ναυάγιο στο οποίο όδευε. Αντί, όμως, η ρητορεία όσων κόπτονται για την ΕΡΤ να είναι ακριβώς για αυτά τα στοιχεία που εξέπεμπαν πολιτισμό, γινόταν στο επίπεδο «κάτω τα χέρια από το δημόσιο», όπως άλλωστε κάθε φορά που ανοίγει το θέμα για τη μεταρρύθμιση του δημοσίου. Δεν υπάρχει καλύτερη απόδειξη για αυτό από την εικόνα της Ραχήλ Μακρή και της Ζωής Κωνσταντοπούλου στα κάγκελα της Μεσογείων.

Ο μόνος παραλληλισμός που μπορεί να γίνει μεταξύ ΕΡΤ και «διαρκούς» Πολυτεχνείου είναι ότι και στις δύο περιπτώσεις ο αγώνας για τη δημόσια τηλεόραση και την παιδεία, αντίστοιχα, γίνεται με γνώμονα όχι την αναβάθμιση και την ουσιαστική βελτίωση, αλλά στην πρώτη περίπτωση το πώς θα κρατήσουμε ή και θα διαιωνίσουμε μια μούμια κομματικοκρατίας και στη δεύτερη το πώς θα δίνονται ακόμα πιο εύκολα, ακόμα πιο γρήγορα, ακόμα πιο «τζάμπα», τα πτυχία. Αδιαφορούμε για τη διαδικασία της εκπαίδευσης και ενδιαφερόμαστε για το τελικό αποτέλεσμα, όσο διαστρεβλωμένο και αν είναι. Δεν μας αγγίζει το επίπεδο και η λειτουργία ενός δημόσιου οργανισμού, αλλά αντιστεκόμαστε στο κλείσιμό του άνευ όρων και άνευ περαιτέρω συζήτησης.

Αδόκιμος παραλληλισμός κι αυτός που θα κάνω εγώ, αλλά η δημόσια τηλεόραση και η δημόσια παιδεία πάντα μου θύμιζαν το δαχτυλίδι των αριστουργημάτων του Τόλκιν. Όσα βάσανα, επιπτώσεις και περιπέτειες και αν δημιουργούσε, κανένας δεν είχε τη δύναμη να το αποχωριστεί και να το καταστρέψει, ώστε να απελευθερωθεί από αυτό. Εμείς τα δεσμά του κρατισμού πότε θα τα κόψουμε;

Ο Αλέξης Ραμπότας είναι φοιτητής Ιατρικής στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης.

TAGS :
παιδεία

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook