Πραξικόπημα στην Τουρκία: Εμείς με ποιον είμαστε;

Η πιο ασφαλής λύση για την Ελλάδα θα ήταν μια Τουρκία που θα αφήσει πίσω της τα πραξικοπήματα και θα κάνει εκλογές, αναδεικνύοντας όμως όχι ισλαμιστές νεοοθωμανούς, αλλά φιλελεύθερους δημοκράτες που θα σέβονται το Διεθνές Δίκαιο. (Φωτό: abc13/AP Photo)

Αρχικά πρέπει να ειπωθεί ότι είναι προς το συμφέρον της Ελλάδας η σταθερότητα στην Τουρκία. Όταν καίγεται το σπίτι του γείτονα μπορεί να πιάσει φωτιά και το δικό σου. Υπό αυτήν την έννοια, το γεγονός ότι η κατάσταση δεν ξέφυγε τελικά εκτός ελέγχου είναι θετικό, αφού και στη χώρα μας δεν υπάρχει μια κυβέρνηση που να εμπνέει εμπιστοσύνη ότι μπορεί να διαχειριστεί μια τέτοια κρίση.

Το ιδανικό για εμάς θα ήταν μια ευρύτερα και μονιμότερα σταθερή Τουρκία, με αφενός ένα κοσμικό κράτος όπως το ίδρυσε ο Ατατούρκ και το εγγυάται εν πολλοίς ο στρατός, αλλά και αφετέρου ένα κράτος δημοκρατικό όπου οι πολίτες μπορούν να εκλέξουν όποιον επιθυμούν. Αυτό το μείγμα εγγυάται τη μεγαλύτερη ασφάλεια και για την Ελλάδα. Θέλουμε δηλαδή μια γειτονική χώρα με δυτικοευρωπαϊκούς κατά το δυνατό θεσμούς, με ανοικτές και διαφανείς εμπορικές συναλλαγές που θα επικοινωνεί και θα συνεργάζεται μαζί μας οικονομικά, τουριστικά, πολιτιστικά, με ειρηνικό και όχι βίαιο τρόπο.

Στο βαθμό, όμως, που η υπαρξιακή διαμάχη της Τουρκίας ανάμεσα στους κοσμικούς δυτικόστροφους θεσμούς και στην ισλαμική μεταοθωμανική ψυχή εξελίσσεται ή αποκρυσταλλωθεί στο μέλλον σε μια κόντρα μεταξύ του κοσμικού αλλά αυταρχικού στρατού από τη μία και των δημοκρατικά εκλεγμένων αλλά Ισλαμιστών του Ερντογάν από την άλλη, αξίζει να αναρωτηθούμε ποια πλευρά βρίσκεται πιο κοντά στα συμφέροντά μας.

Η αλήθεια είναι ότι οι απειλές για την εδαφική μας ακεραιότητα έρχονται συνήθως από την πλευρά του στρατού. Μπορεί ο στρατός να υπακούει σε εντολές των πολιτικών, αλλά ενίοτε δρα από μόνος του. Παρότι θεματοφύλακες της ευρωπαϊκής πορείας της Τουρκίας, οι Κεμαλιστές στρατιωτικοί είναι πιο πιθανό να δουν επεκτατικά και ηγεμονικά τις σχέσεις τους με την Ελλάδα από τους ερντογανικούς ισλαμιστές. Μια εθνικιστική κυβέρνηση της αρεσκείας τους θα έτεινε να τρίξει τα δόντια στα εθνικά τους θέματα, όπως στο Κυπριακό που είναι ένα «εύκολο» πεδίο να κάνουν επίδειξη δύναμης και να συσπειρώσουν το λαό κάτω από τα σύμβολα της πατρίδας τους. Ο εθνικισμός είναι ο συνεκτικός αρμός ενός σχετικά νέου (ούτε 100 χρόνια) κράτους που εκτείνεται από την κοσμοπολίτικη και ευρωπαϊκή Κωνσταντινούπολη ώς τα σύνορα με το Ιράκ στη Μέση Ανατολή.

Και ενώ είναι φυσιολογικό να νιώθουμε ανασφάλεια ζώντας δίπλα σε μια στρατιωτική δικτατορία που έχει και τον δεύτερο μεγαλύτερο στρατό στο ΝΑΤΟ, η άνοδος του ισλαμικού εξτρεμισμού και ταυτόχρονα του νεο-οθωμανισμού τα τελευταία χρόνια δεν κάνουν την επιλογή της άλλης πλευράς ευκολότερη. Ένας ζηλωτής ισλαμιστής πρωθυπουργός με υπερεξουσίες σουλτάνου και όραμα παλινόρθωσης της οθωμανικής δόξας αν όχι εδαφικής εμβέλειας, όπως ο Ερντογάν, δεν είναι ούτε αυτός προτιμητέος γείτονας.

Στα πρώτα χρόνια του Ερντογάν, προτού ο νεοσουλτάνος πάθει παράκρουση μεγαλείου, η Ελλάδα βρίσκονταν σε θετική τροχιά με τη γείτονα χώρα: Κουμπαριές πρωθυπουργών Ταγίπ – Κώστα, εξαγορά της τουρκικής τράπεζας Finansbank από την Εθνική, σταθερή ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας με την Κύπρο ήδη μέσα στο κλαμπ. Το πολιτικό μείγμα στην Τουρκία ενός ήπιου Ισλάμ με ταυτόχρονη υποχώρηση των στρατηγών, αλλά σταθερή ευρωπαϊκή πυξίδα, μας συνέφερε από πλευράς εθνικής ασφάλειας. Όχι πια.

Η απάντηση λοιπόν δεν είναι άσπρο ή μαύρο. Σήμερα θα πρέπει να αναζητήσουμε μια νέα ισορροπία που αν δεν έχει στο επίκεντρο τη σύγκλιση της Τουρκίας με την Ευρώπη (ο ενισχυμένος από το πραξικόπημα Ερντογάν τη βλέπει πλέον μόνο τυχοδιωκτικά σε συνάρτηση με το προσφυγικό) θα πρέπει να περιλαμβάνει ένα άλλο πλέγμα σχέσεων και αλληλεξαρτήσεων εμπορικής μορφής, αλλά και επανεξέταση της στρατηγικής μας συνεργασίας με το Ισραήλ, τη Ρωσία και άλλες δυνάμεις -ακόμα και το Ιράν.

Η επικράτηση του Ερντογάν έναντι των πραξικοπηματιών θα σημάνει μια νέα φάση αποκεμαλοποίησης του στρατεύματος, το οποίο όμως είναι αυτό που εγγυάται ως ένα βαθμό το κοσμικό κράτος στη γείτονα. (Φωτό: Newsweek)

Ο στρατός μοιάζει σαν «φάρμακο» που μπορεί να κληθεί να ευθυγραμμίσει την Τουρκία με το ευρωπαϊκό της πεπρωμένο (ή απωθημένο) όταν ο Ισλαμισμός παίρνει το πάνω χέρι. Όμως, μακροπρόθεσμα, μόνον η δημοκρατία μπορεί να εγγυηθεί μια πειστική ευρωπαϊκή πορεία για τη γείτονα.

Θα λέγαμε ότι η πιο ασφαλής λύση για την Ελλάδα θα ήταν μια Τουρκία που θα αφήσει πίσω της τα πραξικοπήματα (έχει ζήσει 4 τα τελευταία πενήντα χρόνια) και θα κάνει εκλογές, αναδεικνύοντας όμως όχι ισλαμιστές νεοοθωμανούς, αλλά φιλελεύθερους δημοκράτες που θα σέβονται το Διεθνές Δίκαιο, θα θέλουν να συγκλίνουν με την Ευρώπη και θα προωθούν συνθήκες καλής γειτονίας.

Η τραγική ειρωνεία είναι ότι, θεωρητικά, οι Κεμαλικοί θα ήταν θετικότεροι σε έναν τέτοιο στρατηγικό προσανατολισμό, αρκεί να μην υποβαθμιστεί ο ρόλος του στρατού. Ενώ οι Ισλαμιστές δεν πρόκειται ειδικά με τη σημερινή ισορροπία δυνάμεων στον πλανήτη να απαρνηθούν την ίδια την ψυχή τους για να εκκοσμικεύσουν περαιτέρω την Τουρκία, την οποία οραματίζονται περισσότερο ως χαλιφάτο παρά ως ελεύθερο κράτος δικαίου δυτικού τύπου, όπου θα βασιλεύουν οι ατομικές ελευθερίες και η ανεξιθρησκεία.

Η γνώμη μας είναι ότι η Τουρκία δεν θα γίνει ποτέ μια ευρωπαϊκή χώρα με τα παραπάνω χαρακτηριστικά και ούτε πλήρες μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όμως, αυτό δεν χρειάζεται να μας πτοεί, αρκεί η Τουρκία να προσπαθεί να γίνει ευρωπαϊκή χώρα. Αυτό ήταν αν θέλετε το αμυντικό – διπλωματικό μας δόγμα που οδήγησε και στην είσοδο της Κύπρου στην ΕΕ. Όσο το νέο «ανατολικό ζήτημα» του πού ανήκει η Τουρκία δεν επιλύεται, εμείς οφείλουμε να μοχλεύουμε την κατάσταση υπέρ της εθνικής μας ασφάλειας.

Αν, αντίθετα, η Τουρκία γυρίσει την πλάτη στην Ευρώπη ή η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση διαλυθεί, τότε κινδυνεύουμε να γίνουμε νεοοθωμανική επαρχία, προτεκτοράτο της Ρωσίας ή οικονομική αποικία της Γερμανίας. Θα πρέπει ενωμένα τα ελληνικά κόμματα να παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις στην Τουρκία σε συνεργασία με τις υπηρεσίες πληροφοριών, το στρατό και τα ινστιτούτα άμυνας και διπλωματίας, ώστε, αν ο Ερντογάν στρίψει το καράβι πιο ανατολικά, να χαράξουμε μια ανάλογη εθνική στρατηγική.

Διαβάστε ακόμα: Γιατί έχουμε την ψευδαίσθηση πως σήμερα ζούμε μέσα στη βία;

TAGS :
πραξικόπημα τουρκία

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook