Photo Credit: NIRDIAN/flickr

Το 2012 ιδρύθηκαν 4.142 νέες επιχειρήσεις και, από αυτές, μόνο 4 δήλωσαν συμμετοχή σε επενδύσεις άνω του €1 εκατομ. Photo Credit: NIRDIAN/flickr

Διαβάζεις συχνά στα ΜΜΕ «…για να έρθει η ανάπτυξη» και το «εμείς ψηφίσαμε το χ επενδυτικό νόμο…» ή το «…χαιρετίστηκε από την αγορά». Μόλις ακούς τις φράσεις αυτές, κάπου έρχεται στο μυαλό και το ΕΣΠΑ, το οποίο έχεις ακούσει χιλιάδες φορές. Αν και θα αλλάξει όνομα σύντομα, έχουν ματώσει ποδιές και κορμιά γι΄ αυτά τα προγράμματα. Έχουν ανοίξει μαγαζιά και έχουν κλείσει σ’ ένα τέρμινο, όσο να πάρεις το χρήμα …και μετά καπνός! Έχουν γίνει δεκάδες ημερίδες ώστε να μπορούν να αποκωδικοποιούνται οι κακές μεταφράσεις των ευρωπαϊκών εγγράφων. Αλλά το ΕΣΠΑ ζει και βασιλεύει, σαν ένα διαρκώς ανανεούμενο όνειρο και μαζί ένας εφιάλτης.

Διαβάζεις, ας πούμε, ότι το 2012 ιδρύθηκαν 4.142 νέες επιχειρήσεις και, από αυτές, μόνο 4 δήλωσαν συμμετοχή σε επενδύσεις άνω του €1 εκατομμυρίου. Μα λες, γιατί, αφού υπάρχει ΕΣΠΑ; Αφενός ξέρουμε όλοι πια ότι το επίκαιρο μοντέλο νέων επιχειρήσεων είναι καφέ, μικρά μαγαζιά σε τουριστικούς προορισμούς, σουβλατζίδικα και μπαρ. Επίσης ξέρουμε ότι ακόμη και τέτοια μικρά/μη εξαγωγικά/μη βιώσιμα εγχειρήματα επιδοτούνται (θα έπρεπε άραγε;). Επίσης ξέρουμε από την πολιτική σκηνή ότι πολλές νέες εταιρείες καταγγέλλονται να παίρνουν επιδότηση και να βάζουν λουκέτο μετά το υποχρεωτικό εξάμηνο λειτουργίας.

Το 2013 συνεχίστηκε η ίδια ρότα με μοναδική, ελπιδοφόρα είδηση ότι ξεκίνησαν κάποιες αποκρατικοποιήσεις (παραλία Αττικής κ.λπ.), οι οποίες ελπίζουμε να δημιουργήσουν άνεμο και να προσελκύσουν και ξένες επενδύσεις. Άρα, θα μου πείτε, πώς γίνεται με το ΕΣΠΑ, με άνοιγμα νέων επιχειρήσεων, με τόσο μεγάλες επενδύσεις που ακούμε να αυξάνεται ακόμα η ανεργία; Πού είναι οι θέσεις εργασίας που προκύπτουν;

Θα επιχειρήσω να εξηγήσω το «death spiral» που ζούμε, μιας και η Οικονομία είναι δράση κατεξοχήν ψυχολογική. Η πολιτική πολυγνωμία, η ανέξοδη κριτική δημοσιογράφων και ο καταγγελτικός λόγος για καθετί ιδιωτικό φοβίζουν κάθε επιχειρηματία. Δεν κουνιέται φύλλο που λένε, εγχωρίως και διεθνώς, κι αυτό δεν θα αλλάξει εύκολα για την Ελλάδα. Κάποιοι πιστεύουν ότι θα σωθούμε, άλλοι ότι θα μας λυπηθούν, άλλοι ότι θα ελέγξουν κρατικά την επιχειρηματικότητα.

Δεύτερον, επειδή το κράτος ξέρει ότι επί 20ετίας χιλιάδες επιχειρήσεις είχαν δανεικό το 60% του κύκλου εργασιών τους, θα έπρεπε εξαρχής να ξεκαθαρίσει τους κανόνες του παιχνιδιού: Θα χρηματοδοτηθείτε για 2 χρόνια ακόμη, για να έρθετε «ίσα βάρκα, ίσα νερά», ώστε με την ανάσα που σας δίνω (βλ. τράπεζες), να μην απολύσετε ακαριαία χιλιάδες. Σας ξεκαθαρίζω, όμως, ότι μετά τα 2 χρόνια θα μείνουν οι υγιείς και σωστοί επιχειρηματίες. Κρατώντας μεγάλες επιχειρήσεις ζωντανές (βλ. παρακάτω λίστα), έστω με ένα ιδιότυπο σχέδιο, αντέχεις ως χώρα μεγαλύτερους κραδασμούς, κοινωνικούς και οικονομικούς.

Οι ίδιοι οι επιχειρηματίες, οι οποίοι παράλληλα ξέρουν ότι πρέπει να γίνουν πιο ανταγωνιστικοί (μείωση κόστους, επενδύσεις σε νέες αγορές, νέα δίκτυα), λόγω διεθνούς ανταγωνισμού και χαμηλότατων κερδών, δεν μπορούν να αντέξουν άλλο την εγχώρια φορολογία, τους φορτηγατζήδες, τις συλλογικές συμβάσεις και την αδιαφάνεια. Οπότε είτε κλείνουν (τσιμέντα ΑΓΕΤ Ηρακλής, ξυλεία ΣΕΛΜΑΝ, χαρτοβιομηχανίες Diana και Delica, Κατσέλης, Αλλατίνη, NEOSET, ALUMIL, ΑΓΝΟ) είτε μεταφέρουν αλλού την έδρα τους.

Μπορεί να πάρει ένας ξενοδόχος ΕΣΠΑ, για να φτιάξει παιδική πισίνα, και να μην πάρει ένας νέος επιχειρηματίας που θα εμπορευθεί βιοκαλλυντικά στο εξωτερικό.

Οι πολιτικοί, αντί να συνειδητοποιήσουν το παραπάνω spiral που έχει ξεκινήσει, γύρισαν στο εύκολο, γνωστό παιχνίδι… μεγάλα έργα, όπως η επανεκκίνηση των αυτοκινητοδρόμων, για να κλείσουν το μάτι σε τοπικές κοινωνίες (φαγάδικα, ενοικιαζόμενα, τοπικούς υπεργολάβους, δήμους) και να δείξουν στην ΕΕ ότι θα υπάρξει δουλειά για όλους… Ως γνωστόν, οι θέσεις εργασίας τέτοιου τύπου είναι κατά το πλείστον ανειδίκευτοι εργάτες, ο καλομαθημένος νέος μας δεν πάει σ’ αυτές, διαρκούν λίγο και δεν αλλάζουν το σετ ικανοτήτων του εργατικού μας δυναμικού, οι οποίες αποκτήθηκαν προ 25ετίας.

Διαβάστε ακόμα: Ο συνιδρυτής της Wikipedia, Jimmy Wales, συμβουλεύει να μη σκεφτόμαστε επιχειρηματικά μοντέλα. 

Φεύγοντας ή κλείνοντας μεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις, πολλά έμπειρα στελέχη της Οικονομίας, τα οποία θα μπορούσαν να αναλάβουν έργο και δράση, φεύγουν για το εξωτερικό προς αναζήτηση καλύτερης τύχης. Έτσι, η χώρα μένει να διοικείται με επιλαχόντες πολιτικούς, καθηγητές και συνταξιούχους, που μια θεσούλα θέλουν κι αυτοί οι έρμοι.

Photo Credit: Big Green Sea Monster/flickr

Χωρίς μεγάλες επιχειρήσεις και όγκους πωλήσεων, χωρίς στόχευση για το πού δίνεις λεφτά ,το ΕΣΠΑ γίνεται όνειρο και εφιάλτης μαζί. Photo Credit: Big Green Sea Monster/flickr

Έτσι, σταδιακά, αφήνοντας την εγχώρια Οικονομία χωρίς επιχειρήσεις που να παράγουν όγκο, εξαγωγές, εισφορές και φόρους και δίνοντας έμφαση σε μεγάλα έργα (τα οποία άμεσα λεφτά δεν φέρνουν), εμφανίζεται κάθε λίγο και λιγάκι το ΕΣΠΑ, σαν σανίδα σωτηρίας και ελπίδα, όπου λέει έχουμε και overbooking (περισσότερες αιτήσεις από το διαθέσιμο προϋπολογισμό €1,8 δις το 2013).

Αλλά το ΕΣΠΑ, όσο μεγάλο κι αν είναι, έχει ένα πρόβλημα: φτιάχνεται από κρατικούς υπαλλήλους με τη «συνεισφορά» συμβούλων ή/και «μυρίζοντας το κλίμα». Δηλαδή καμία σχέση με την πραγματική Οικονομία. Προσέξτε τώρα, πώς γίνεται το ΕΣΠΑ κατάλληλο φάρμακο για τον «άρρωστο» και μαζί πολιτικό παιχνίδι…. Από την ΕΕ μας λένε «μπράβο» για την απορρόφηση του ΕΣΠΑ (οι πολιτικοί ηγέτες), αλλά οι τεχνοκράτες (ομάδα δράσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής) μας λένε «πολλά προγράμματα αντιμετωπίζουν κίνδυνο μη επίτευξης των στόχων και αυτόματης αποδέσμευσης». Άρα, το ΕΣΠΑ είναι θεωρητικό; Είναι εξαγγελίες; Είναι λεφτά που έρχονται και χάνονται;

Χωρίς να ρωτήσεις την πραγματική Οικονομία, χωρίς να έχεις εθνικό σχέδιο για το πού χρειαζόμαστε λεφτά επακριβώς, καταλήγεις να αναμασάς τις διεθνείς τάσεις (βλ. τουρισμός, γεωργία κ.λπ.), αλλά με γενικολογίες (δεν θα πουν δηλαδή ποτέ συγκεκριμένα: θεματικός τουρισμός, γκόλφ, ξυλεία και βιοκαλλυντικά θάλασσας – τόσο συγκεκριμένα).

Επίσης, χωρίς να ξέρεις πού πας, όποιος υποβάλλει αίτηση χρηματοδότησης είναι εν δυνάμει «παίκτης», γιατί στην πολιτική σκηνή τα νούμερα μετράνε (κι όχι η ουσία). Μπορεί λοιπόν να πάρει ένας ξενοδόχος χρήματα ΕΣΠΑ, για να φτιάξει παιδική πισίνα, χωρίς να είναι σίγουρο ότι ξέρει το marketing process για να φέρει οικογένειες στο φτωχικό του, και να μην πάρει χρήματα ένας καινοτόμος νέος επιχειρηματίας που θα εμπορευθεί ελληνική γη/ονομασία προέλευσης/βιοκαλλυντικά στο εξωτερικό. Ο ένας θα δουλέψει 3 μήνες γεμάτος, ο δεύτερος μπορεί 12 μήνες. Ο πρώτος θα σώσει τις δόσεις του δανείου του, ο δεύτερος μπορεί να μείνει χωρίς το όνειρο και το σχέδιο πάθους του. Ο πρώτος θα τα βγάζει πέρα με ημι-απασχόληση στην πισίνα, ο δεύτερος θα προσελάμβανε ομάδα marketing-πωλήσεις-designer-αποθήκες κ.λπ.

Με το ΕΣΠΑ, το θέμα «νέες θέσεις εργασίας» δεν αντιμετωπίζεται. Γιατί μας λείπει η επανακατάρτιση εργαζομένων σε νέα skills και η εφαρμογή συνεργατικών μοντέλων.

Άρα, χωρίς μεγάλες επιχειρήσεις και όγκους πωλήσεων, χωρίς στόχευση για το πού δίνεις λεφτά, χωρίς μεγάλες συνεργασίες αντεπίθεσης και εξαγωγικών συνεργειών, χωρίς σαφή κριτήρια στόχευσης σε νέες αγορές και χωρίς κριτήρια -του τύπου να παίρνει επιδότηση μόνον αυτός που θέλει να αναπτυχθεί σε νέες αγορές- το ΕΣΠΑ γίνεται όνειρο και εφιάλτης μαζί.

Ακόμη κι αν κάποιες νοικοκυρεμένες και εξωστρεφείς επιχειρήσεις πάρουν χρήματα, για να επιβιώσουν ή να ανοιχτούν στον κόσμο, πάλι το θέμα «νέες θέσεις εργασίας» δεν αντιμετωπίζεται. Γιατί; Γιατί μας λείπει ως χώρα-κοινωνία το επόμενο διπλό βήμα: επανακατάρτιση εργαζομένων σε νέα skills και εφαρμογή συνεργατικών μοντέλων σε κάθε πόλη και οντότητα του τόπου μας.

Εντωμεταξύ, ως χώρα κόβεις κόβεις κόστη, για να έχεις πρωτογενές πλεόνασμα (και μπράβο σου, ώστε να αντέξεις τις αναποδιές). Το έφτιαξες, όμως, τραβώντας λεφτά όχι από πραγματικό νοικοκύρεμα του Κράτους, αλλά από την ιδιωτική Οικονομία. Με διαρκώς μετακυλιόμενες ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις του δημόσιου προς τον ιδιωτικό τομέα, τραβάς το χαλί κάτω απ’ τα πόδια των λίγων που προσπαθούν να επιβιώσουν, και αυξάνεις το χάσμα των απλήρωτων ασφαλιστικών ταμείων. Αν κάποιος υπολογίσει τα δωράκια προς ένστολους, δικαστές και άλλες συντεχνίες, ποιο ΕΣΠΑ, μάνα μου;

Όσο δηλαδή κάποιοι θα σου δίνουν φόρους για να λειτουργείς, ο, ακριβό μας Κράτος (από το «dear» βγαίνει), εσύ θα κάνεις ότι έκανες επί 30 χρόνια. Χωρίς να σχεδιάζεις και να προτρέπεις στην εφαρμογή των εξής παραδειγμάτων: α) όλοι οι παραγωγοί του Νομού τάδε να γίνουν μία εταιρεία με τοπικές προσλήψεις και εμπορικό δίκτυο, στέλνοντας αντιπροσώπους σε κάθε χώρα-στόχο (το κινέζικο μοντέλο), β) κάθε νησί και μία αστική εταιρεία που θα εμπορεύεται τουριστικό προορισμό-προϊόντα-οφέλη-εκδρομές-θεματικές δράσεις σε ένα πακέτο (το μοντέλο Mastihashop), γ) κάθε Δήμος θα εκχωρήσει με κανόνες όλες τις υπηρεσίες του σε κοινοπραξίες τοπικών στελεχών-νέων-ανέργων, για να επιβιώσουν αυτοί και να μειώσει τα κόστη του ο Δήμος (απορρίμματα-πάρκα-αθλοπαιδιές-προπονήσεις παιδιών κ.λπ.), δ) τα πανεπιστήμια που ενδιαφέρονται να το κάνουν, να παίρνουν μέρος του προϋπολογισμού τους, μόνον και εφόσον ερευνούν νέα προϊόντα και υπηρεσίες με εταιρείες του ιδιωτικού τομέα και ασφαλισμένες ομάδες νέων, οι οποίες θα παράγουν εξωστρεφή commercial solutions κάθε χρόνο.

Υπάρχουν πολλά τέτοια -νέας αντίληψης- παραδείγματα, τα οποία θα αντιμετώπιζαν καλύτερα τους κοινωνικούς και οικονομικούς μας κραδασμούς, θα έδιναν πνοή και ανάσα στη λεγόμενη αγορά και θα άλλαζαν τη λογική των ανθρώπων. Τότε, με ή χωρίς επιτυχία των ΕΣΠΑ, η χώρα θα έπαιρνε μπροστά.

Αλλά όλα αυτά -οι νέες ιδέες, ας πούμε- προϋποθέτουν ότι πρώτα θα απαντήσουμε έμπρακτα ως κοινωνία στα εξής:
α) έχουμε αστική τάξη που θέλει να δημιουργήσει, όπως έκαναν οι παλιοί ευεργέτες, δίνοντας προσωπικό χρόνο και πλούτο σε μια σκληρή προσπάθεια;
β) θα μείνουν οι πολιτικοί μόνο στο ρόλο της οργάνωσης του κοινού κοινωνικού καλού και όχι στο business-making που δεν ξέρουν;
γ) θα καταλάβουν οι Ελληνες πολίτες ότι δεν υπάρχει άλλη λύση από το κίνημα επιχειρηματικότητας και δημιουργίας, αλλάζοντας ότι κάναμε τόσα χρόνια ή θα περιμένουν με το ουζάκι στο χέρι «από μηχανής θεούς»;
δ) θα θελήσουν τα νέα παιδιά από το «χαρτζιλίκι-Μπουρνάζι-καφές» να μπουν στον αγώνα, επιβιώνοντας και δημιουργώντας;

Όπως το βλέπω εγώ, έχουμε δύο επιλογές: ή θα γίνει ο καθένας από μας, η κάθε ομάδα φίλων μας ένα ΕΣΠΑ, ή το «επίσημο» ΕΣΠΑ σαν όνειρο και εφιάλτης θα στοιχειώνει τις νύχτες μας και απλώς θα ιδρώνουμε.

Διαβάστε ακόμα: Για business, το μέλλον είναι στα μαζικά δεδομένα.

 

 

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook

Button to top