Startup Nation: Τι μπορούμε να μάθουμε από το Ισραήλ

Σύμφωνα με στοιχεία του Economist, το Ισραήλ είναι σήμερα η χώρα με τα περισσότερα startups και venture funds στον κόσμο.

Tο Ισραήλ και η Ελλάδα μοιάζουν σε πολλά. Είναι δυο μικρές μεσογειακές χώρες με σχεδόν τον ίδιο πληθυσμό (7,1 εκατομμύρια το Ισραήλ, 11,2 εκατομμύρια η Ελλάδα) και πλούτο ($260,9 δις το ΑΕΠ του Ισραήλ, $273,9 δις η Ελλάδα). Εκτός από παρόμοιες κουλτούρες και οι δυο χώρες μοιράζονται το γεγονός ότι οι εσωτερικές τους αγορές είναι πολύ μικρές και άρα η οικονομική επιτυχία είναι συνώνυμη με την εξαγωγική δραστηριότητα (εκτός αν είσαι διαπλεκόμενος καναλάρχης-εργολάβος, αλλά αυτό είναι… άλλη ιστορία).

Ωστόσο, μια μικρή έρευνα στο NASDAQ αρκεί για να εντοπιστούν κάποιες μεγάλες διαφορές: Υπάρχουν μόνο 18 ελληνικές εταιρείες, όλες ναυτιλιακές πλην μιας, της Coca-Cola (3E). Το Ισραήλ διαθέτει 69 εταιρείες στο NASDAQ σχεδόν όλες υψηλής τεχνολογίας, από ηλεκτρονικές εφαρμογές και εταιρείες πληροφορικής μέχρι φαρμακευτικές εταιρείες. Σύμφωνα με στοιχεία του Economist, το Ισραήλ είναι σήμερα η χώρα με τα περισσότερα startups και venture funds στον κόσμο. Ως εκ τούτου, το κατά κεφαλήν εισόδημα των Ισραηλινών είναι 40% μεγαλύτερο των Ελλήνων ($33.900 οι Ισραηλινοί, $24.300 οι Έλληνες). Πώς τα κατάφεραν τόσο καλά οι Ισραηλινοί, και τι μπορούμε να μάθουμε από αυτούς;

Πριν από χρόνια ταξίδεψα στο Ισραήλ όπου μου δόθηκε η ευκαιρία να επισκεφθώ μερικά από τα καλύτερα εκπαιδευτικά τους ιδρύματα, όπως το Technion Institute of Technology στην Χάιφα, και το Weizmann Institute of Science κοντά στο Τελ-Αβίβ. Πρόκειται για ιδρύματα παγκόσμιας εμβέλειας, με επιστήμονες και ερευνητές που θα ζήλευαν κορυφαία πανεπιστήμια των ΗΠΑ.

Κι ενώ θαύμαζα τους ανθρώπους και τη δουλειά τους αναρωτιόμουν γιατί στην Ελλάδα, ενώ έχουμε κι εμείς εξαιρετικές σχέσεις με τις ΗΠΑ και πολλούς λαμπρούς Έλληνες επιστήμονες σε αμερικανικά πανεπιστήμια, δεν διαθέτουμε κάτι αντίστοιχο με τους Ισραηλινούς. Φυσικά και θα μπορούσαμε ‒απλώς πρέπει κάποτε να γίνει η αρχή. Και η αρχή είναι να ιδρυθούν το συντομότερο ιδιωτικά πανεπιστήμια, όπου καθηγητές και φοιτητές θα μπορούν να κάνουν δουλειά χωρίς ντουντούκες και τραμπούκους να τους παρενοχλούν καθημερινά.

Όμως το υψηλότατο επίπεδο της επιστημονικής και τεχνολογικής έρευνας στο Ισραήλ δεν δικαιολογεί από μόνο του την επιτυχία της μικρής αυτής χώρας στην καινοτομία. Ένα από τα μυστικά της επιτυχίας τους βρίσκεται στις ένοπλες δυνάμεις τους. Το Ισραήλ ξοδεύει το 5,69% του ΑΕΠ του στην άμυνα (το διπλάσιο σχεδόν από το 2,63% που ξοδεύουμε στην Ελλάδα). Ωστόσο, αυτά τα λεφτά δεν πάνε μόνο στην εξασφάλιση ενός από τους πιο αξιόμαχους στρατούς στον κόσμο, ή στην αγορά εξοπλισμών από το εξωτερικό. Ένα ικανό ποσοστό πάει στην τεχνολογική έρευνα εντός της χώρας, την οποία κάνουν για λογαριασμό των ενόπλων δυνάμεων οι στρατεύσιμοι-επιστήμονες.

Το Ισραήλ με τον τρόπο αυτό πετυχαίνει δύο εκπληκτικά πράγματα. Πρώτον, εξελίσσει τεχνολογίες αιχμής για την άμυνά του, που του εξασφαλίζουν υπεροχή και υπεροπλία στην πολύ επικίνδυνη περιοχή όπου βρίσκεται. Όμως δεν σταματά εκεί. Μετά από έναν ορισμένο αριθμό ετών οι πατέντες των τεχνολογιών που αναπτύχθηκαν από τους στρατεύσιμους περνούν στα χέρια τους, ώστε να χρησιμοποιηθούν για την ανάπτυξη πολιτικών εφαρμογών. Με άλλα λόγια, ένα μεγάλο μέρος των αμυντικών δαπανών του Ισραήλ χρηματοδοτεί την έρευνα στην υψηλή τεχνολογία και την επιχειρηματικότητα των νέων.

Οποία διαφορά με τη χώρα μας! Θυμάμαι το 1990, όταν επέστρεψα από την Αγγλία όπου σπούδαζα για να υπηρετήσω στο Ναυτικό, και τους είπα ότι μόλις είχα κάνει το διδακτορικό μου στην Τεχνητή Νοημοσύνη, ο επικεφαλής αξιωματικός, αφού με ειρωνεύτηκε, μου έδωσε μια σφουγγαρίστρα και με διάταξε να σφουγγαρίσω όλο το κτίριο. Επί δώδεκα μήνες σφουγγάριζα πατώματα και φύλαγα σκοπιές μέσα στην νύχτα. Αναρωτιόμουν για τι ακριβώς με τιμωρούσαν: Που γύρισα πίσω; Και τι είδους υπηρεσία πρόσφερα στην άμυνα της πατρίδας μου; Υπάρχουν χιλιάδες άλλοι με ιστορίες παρόμοιες με τη δική μου.

Στο βιβλίο τους «Startup Nation», οι Dan Senor και Saul Singer αναφέρουν και κάτι ακόμα σπουδαίο στις Ισραηλινές Ένοπλες Δυνάμεις: την κουλτούρα τους. Οι Ισραηλινοί στρατεύσιμοι έχουν δικαίωμα αντιλόγου, και μάλιστα ενθαρρύνονται να αμφισβητούν τους ανωτέρους τους αν θεωρούν ότι εκείνοι έχουν άδικο. Όσοι έχουν ασχοληθεί με την καινοτομία γνωρίζουν ότι η δημιουργική αμφισβήτηση είναι που συντελεί σε συνθέσεις καινοτομικών λύσεων και ιδεών. Φανταστείτε λοιπόν έναν λαό που υιοθετεί την κουλτούρα της καινοτομίας ως κεντρικό δόγμα της επιβίωσής του.

Βεβαίως, στην Ελλάδα από αμφισβήτηση έχουμε να φαν’ κι οι κότες. Πρόκειται όμως για μηδενιστικού τύπου αμφισβήτηση: είμαστε πνεύματα αντιγνωμίας όχι επειδή έχουμε κάτι άλλο να προτείνουμε αλλά επειδή δεν εμπιστευόμαστε κανέναν. Αν μπορούσαμε να ξεπεράσουμε τον κυνισμό και την απαξίωση με την οποία αντιμετωπίζουμε βασικές ηθικές έννοιες, ίσως η αμφισβήτησή μας να μετατρεπόταν κάποτε από αυτοκαταστροφική σε δημιουργική.

Τέλος, το Ισραήλ δεν διαθέτει σχεδόν καθόλου φυσικούς πόρους. Θα μου πείτε καλό είναι αυτό; Κι όμως, ίσως αυτό ακριβώς να είναι η πραγματική ευλογία στη χώρα τους. Γιατί οι Ισραηλινοί αντιλήφθηκαν από ιδρύσεως του κράτους τους ότι ο σπουδαιότερος φυσικός πόρος ενός έθνους είναι οι άνθρωποι που το αποτελούν. Κάθε φορά που ακούω στην Ελλάδα κάποιους να ονειρεύονται κοιτάσματα φυσικού αερίου στο Αιγαίο ‒ώστε να «λύσουμε» επιτέλους τα οικονομικά μας προβλήματα‒ με πιάνει τρομακτική απελπισία.

Κανένα κοίτασμα πετρελαίου, φυσικού αερίου, χρυσού ή ό,τι άλλο θέλετε να ονειρεύεστε, κύριοι τεμπελχανάδες κρατικοδίαιτοι με τις παχιές κοιλιές και την ακόρεστη δίψα για τα έτοιμα, δεν θα αντικαταστήσει ποτέ τη φαντασία, τη δημιουργικότητα και την ικανότητα που έχει το μυαλό ενός έξυπνου ανθρώπου να παράξει αξία. Δυστυχώς, όσο οι έξυπνοι άνθρωποι αποτελούν «απειλή» για το κατεστημένο της μετριότητας στην Ελλάδα θα μας συνθλίβει όλους η βλακεία.

Ο Γιώργος Ζαρκαδάκης ζει στο Λονδίνο και είναι διευθυντής της Feline Quanta Communications.

TAGS :
ισραήλ πανεπιστήμιο στρατός

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook