Αν δεχθούμε ότι η εξέλιξη των οικονομιών και των κοινωνιών είναι ένα φυσικό φαινόμενο, που διέπεται από νόμους αντίστοιχους της βιολογικής εξέλιξης, η τσούχτρα –ο ζελατινώδης αυτός βλαξ– πρέπει να μας προβληματίσει. φωτογραφία: Daniel Dionne/flickr.com

Αν δεχθούμε ότι η εξέλιξη των οικονομιών και των κοινωνιών είναι ένα φυσικό φαινόμενο, που διέπεται από νόμους αντίστοιχους της βιολογικής εξέλιξης, η τσούχτρα –ο ζελατινώδης αυτός βλαξ– πρέπει να μας προβληματίσει. Φωτογραφία: Daniel Dionne/flickr.com

Δανείζομαι τη μηχανή του χρόνου από τον H.G. Wells και πάω στο μέλλον, σε εκατό περίπου χρόνια από σήμερα. Στέκομαι σε μια ερημική παραλία και αγναντεύω τη θάλασσα. Είναι γεμάτη τσούχτρες.

Σύμφωνα με τις προβλέψεις της ζωολόγου Lisa-Ann Gershwin στο νέο της βιβλίο «Stung! On jellyfish blooms and the future of the oceans», στο εγγύς σχετικά μέλλον οι τσούχτρες θα κατακλύσουν όλες τις θάλασσες του πλανήτη μας, αφού πρώτα εξαφανίσουν κάθε άλλο είδος θαλάσσιας ζωής. Γίνονται ήδη, σταδιακά, οι απόλυτοι κυρίαρχοι των ωκεανών, καταλαμβάνοντας κάθε σπιθαμή και πολλαπλασιαζόμενες εκθετικά. Κι όμως, οι τσούχτρες δεν διαθέτουν ούτε εγκέφαλο, ούτε νευρικό σύστημα, ούτε τη δυνατότητα της κίνησης, ούτε αισθητήρια όργανα. Πρόκειται για πλάσματα απολύτως μη-ευφυή. Δεν κάνουν καν σεξ. Αποτελούν την πεμπτουσία του άβουλου παράσιτου. Πώς είναι δυνατόν αυτός ο ζελατινώδης βλαξ να τα έχει καταφέρει τόσο καλά απέναντι άλλων, ευφυέστερων και πιο δραστήριων ειδών ζωής;

Κι όμως, οι τσούχτρες είναι ίσως το μακροβιότερο είδος στον πλανήτη Γη. Το φύλο Cnidaria –η κοινή μέδουσα που μας τσιμπάει τα καλοκαίρια– επιβιώνει αναλλοίωτη εδώ και 565 εκατομμύρια χρόνια. Έχει επιζήσει και των πέντε μαζικών εξαφανίσεων των ειδών. Όταν ο μετεωρίτης εξολόθρευε τους δεινόσαυρους, οι τσούχτρες κολυμπούσαν αδιάφορες. Έτσι θα κολυμπήσουν ξανά κάποτε όταν ένας νέος διερχόμενος αστεροειδής μας βάλει στο στόχαστρο. Είναι ό,τι πιο κοντά υπάρχει στα ζόμπι, αφού, ουσιαστικά, δεν πεθαίνουν ποτέ. Τα κύτταρα μιας νεκρής μέδουσας διαλύονται στο νερό και δημιουργούν νέες αποικίες πολύποδων από τις οποίες γεννιούνται νέες μέδουσες. Πολλαπλασιάζονται μέσω κλωνοποίησης. Τρώνε τα πάντα.

Προς κυβερνώντες: Αν δεν θέλετε το μέλλον της ανθρωπότητας να είναι τα παράσιτα, μην εξοντώνετε τους φυσικούς τους εχθρούς, τους επιχειρηματίες.

Χάρη στην υπεραλιεία, οι κυριότεροι κυνηγοί της τσούχτρας –όπως η τούνα και το σκουμπρί– καταλήγουν στα πιάτα μας και εξολοθρεύονται συστηματικά. Καθώς οι μηχανότρατες σκάβουν το βυθό με τα δολοφονικά δίχτυα τους, οι ωκεανοί και οι θάλασσες ερημώνουν από όποιο άλλο είδος ζωής κρατούσε τις τσούχτρες σε κάποια ισορροπία. Ως αποτέλεσμα, οι τσούχτρες δεν έχουν πια φυσικούς εχθρούς και έχουν αρχίσει να πολλαπλασιάζονται σαν σε ταινία φρίκης.

Και τίποτα ανθρώπινο δεν μπορεί να τις σκοτώσει. Τα χημικά δεν τις πιάνουν, γιατί ταξιδεύουν με το ρεύμα του νερού, ούτε οι ηλεκτρικές εκκενώσεις τους κάνουν τίποτα, για τον ίδιο λόγο. Τα ωστικά ηχητικά κύματα τις αφήνουν αλώβητες, αφού τα ζώα αυτά δεν έχουν ούτε αυτιά, ούτε αισθήσεις, και άρα δεν τρομάζουν από θορύβους. Επιζούν πετρελαιοκηλίδων, ακόμα και ραδιενεργών ουσιών. Πριν χρόνια κόντεψαν να καταστρέψουν το πυρηνικό αεροπλανοφόρο Ronald Regan. Έχουν κατακλύσει και ρημάξει τη Μαύρη Θάλασσα και την Κασπία, καταστρέφοντας τις θαλασσοκαλλιέργειες για το χαβιάρι. Έχουν εισέλθει και στο Αιγαίο, και θα τις συναντάμε ολοένα και περισσότερο στα καλοκαιρινά μπάνια μας, που θα πάψουν να είναι τόσο ανέμελα όσο παλιά.

Τι σχέση όμως έχει η βιολογία της τσούχτρας με την οικονομία και τις επιχειρήσεις; Νομίζω ότι υπάρχει ένα πολύ σπουδαίο μάθημα εδώ για όλους, αλλά κυρίως για όσους νομίζουν ότι στην οικονομία νικητές βγαίνουν οι «ισχυροί» ή, καλύτερα, οι πιο «ανταγωνιστικοί». Πιθανόν αυτό να είναι αληθινό σε μια μικρή σχετικά χρονική κλίμακα και υπό συνθήκες. Μια κλίμακα που μικραίνει διαρκώς, καθώς ο μέσος χρόνος ύπαρξης μιας πολυεθνικής εταιρείας έχει συρρικνωθεί σημαντικά, από τα 50 χρόνια, που ήταν στη δεκαετία του 1980, στα 10-15 χρόνια σήμερα.

Αν, ωστόσο, δεχθούμε ότι η εξέλιξη των οικονομιών και των κοινωνιών είναι ένα φυσικό φαινόμενο, που διέπεται από νόμους αντίστοιχους της βιολογικής εξέλιξης, τότε η περίπτωση της τσούχτρας πρέπει να μας προβληματίσει. Γιατί φαίνεται πως σε μια μεγαλύτερη χρονική κλίμακα το «είδος» που τελικά επιζεί όλων είναι εκείνο που απλώς παρασιτεί. Καθώς τα άλλα είδη ανταγωνίζονται το ένα το άλλο, το άβουλο παράσιτο αφήνεται στο ρεύμα του ωκεανού. Δεν διεκδικεί τίποτα. Απλώς ανοίγει το στόμα του και καταπίνει ό,τι μπει μέσα του χωρίς να κουράζεται. Και περιμένει την ώρα που θα ψοφήσουν όλα τα άλλα.

Συμπέρασμα προς κυβερνώντες: Αν δεν θέλετε το μέλλον της ανθρωπότητας να είναι τα παράσιτα, μην εξοντώνετε τους φυσικούς τους εχθρούς, τους επιχειρηματίες.

Διαβάστε ακόμα: Γιατί το brain-drain είναι καλό πράγμα;

Ο Γιώργος Ζαρκαδάκης ζει στο Λονδίνο και είναι διευθυντής της Feline Quanta Communications.

 

 

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook

Button to top