3_

Ο Χρήστος Βακαλόπουλος. «Από τον Χρήστο διδάχτηκα ότι το ιδεώδες είναι να ονειρεύεσαι τη ζωή σου ενώ συνάμα τη ζεις», γράφει ο Αρανίτσης.

Κάθε συγγραφέας, είναι γνωστό, έχει πολλούς δασκάλους. Οι περισσότεροι του μιλούν σαν φωνές νεκρών μέσα απ’ τα κείμενα. Υπάρχουν όμως, ευτυχώς, ορισμένοι που η επιρροή τους εκπέμπεται απ’ τη ζωντανή παρουσία, στη σκηνή της συναναστροφής. Αυτοί διδάσκουν προφορικά. Τέτοιος ήταν για μένα ο ποιητής και δοκιμιογράφος Ε. Γ. Ασλανίδης, απ’ τον οποίο έμαθα τη σημασία του πένθους στην κλίμακα των προορισμών της ζωής μας κι ότι το βήμα προς τα εμπρός είναι δικαίωμα στην εργασία της μνήμης.

Μετά μπήκα στην τροχιά του Νίκου Καρούζου, δασκάλου των ερωτημάτων. Τότε έμαθα ότι αφελής δεν είναι αυτός που δεν έχει απορίες αλλά εκείνος που έχει. Αρχίζοντας όντως να έχω, συνάντησα τον ποιητή Ηλία Λάγιο, που δέχτηκε να γίνει δάσκαλός μου στην αναψηλάφηση του μελωδικού υποστρώματος της νεοελληνικής λογοτεχνικής παράδοσης από τους προσολωμικούς ίσαμε την παραμονή της εμφάνισης της γενιάς του ’30 –παραμονή Μεγάλης Εβδομάδας. Αυτούς τους δασκάλους τους αγαπάω μ’ εκείνο το είδος του έρωτα που οι ψυχαναλυτές αποκαλούν μεταβίβαση. Στη δε Μεγάλη Εβδομάδα ήταν κι ο Βακαλόπουλος.

Από τον Χρήστο διδάχτηκα ότι το ιδεώδες είναι να ονειρεύεσαι τη ζωή σου ενώ συνάμα τη ζεις. Αυτού του μυστηρίου μεταφορά θεωρούσε τον καλό κινηματογράφο, τις ταινίες που άγγιζαν την πιο μύχια εσωτερικότητα της στιγμής, τον πυρήνα του αθρόου συμβάντος που δονείται πανταχού παρόν και ασύλληπτο. Μιλούσε, σαν να λέμε, για μια εμπειρία της διαφάνειας των πραγμάτων που ξεχειλίζουν από νόημα, από το νόημα που τους προσδίδει η διαπροσωπική σχέση. Με έπεισε πως η συγκίνηση δεν είναι πηγή ανισορροπίας αλλά πρόσβαση στην κρυμμένη αιθρία του κόσμου, παρακαμπτήριος προς τα εκεί απ’ όπου τα γεγονότα φωτίζονται έτσι ώστε σημαντικό να είναι το φως κι όχι αυτά τα ίδια. Κατάλαβα ακόμη ότι οι λογικές κατασκευές, συγκροτημένες σαν αυτοσκοποί, συμβάλλουν στην απόσπαση της προσοχής του ανθρώπου από την ιερότητα του θανάτου.

1_

«Είμαι θερμός φίλος της νοσταλγίας και υπηρέτης της. Τώρα, οι πάντες τη συκοφαντούν, τη φτύνουν και αηδιάζουν, επειδή πρέπει, λέει, απαραιτήτως, να προσβλέπεις ανυπόμονα στο μέλλον, αλλιώς θα σε χαρακτηρίσουν ηλίθιο».

Η νοσταλγία εκείνης της παρέας, στην οποία συμμετείχαν ο Κωστής Παπαγιώργης και ο Λάγιος, είναι για μένα, σήμερα, κάτι το αναπότρεπτο. Είμαι θερμός φίλος της νοσταλγίας και υπηρέτης της. Τώρα, οι πάντες τη συκοφαντούν, τη φτύνουν και αηδιάζουν, επειδή πρέπει, λέει, απαραιτήτως, να προσβλέπεις ανυπόμονα στο μέλλον, αλλιώς θα σε χαρακτηρίσουν ηλίθιο. Με τον Χρήστο υπήρξαμε συνέταιροι στη νοσταλγία της δεκαετίας του ’60. Έρχομαι λοιπόν να σας διαβεβαιώσω ότι η νοσταλγία μας δεν ήταν φόβος για το παρόν –απεναντίας! Ο Βακαλόπουλος με δίδαξε ότι η αναπόληση αυτή ήταν αναπόληση μιας κοσμοσυρροής, όπου ο άνθρωπος αιχμαλωτιζόταν από τα πρόσωπα εκεί όπου η συγκίνηση είχε αποδειχτεί η ισχυρότερη πολιτική στάση. Μου μετέδωσε, για να το πω διαφορετικά, την πεποίθηση ότι το παιγνίδι στη γειτονιά ήταν κάτι εφάμιλλο της ανάγνωσης των αστερισμών κι ότι τα θερινά σινεμά δεν κοσμούσαν απλώς κάποια πτυχή της μικροαστικής γραφικότητας, όπως πίστεψαν όλοι εκ των υστέρων, αλλά σημάδευαν μιαν αληθινή πολιτιστική επανάσταση.

Με το θάνατο του Χρήστου, η παρέα εκείνη που κυκλοφορούσε στους πρόποδες του λόφου του Στρέφη διαλύθηκε μαζί με τις αναθυμιάσεις του αλκοόλ. Ο Λάγιος γύρισε στα ποιήματά του, ο Παπαγιώργης σε κάτι που έμοιαζε με τις παλιές οικογένειες, εγώ αποσύρθηκα στο σπίτι μου. Από χωριστές θέσεις, εξακολουθούμε να τρέφουμε για τον Χρήστο Βακαλόπουλο τα ίδια ακριβώς συναισθήματα. Όμως καθόλου δεν ξέρουμε τι γνώμη έχει εκείνος για μας, μετά το θάνατό του. Αυτή η αμφιβολία μας κρατάει σε εγρήγορση.

(Aπό το βιβλίο «Ο Χρήστος Βακαλόπουλος», εκδόσεις Αιγαίον, Λευκωσία 2012. Επετειακή έκδοση για τα 20 χρόνια από το θάνατο του Χρήστου Βακαλόπουλου –επιμέλεια Φώτης Μπατσίλας).

 

 

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook

Button to top