Chris Marker, 'Passengers', 2011 _ Kutlug Ataman 'The portrait of Sakip Sabanci', 2014, credit M. Vernicos

    Το “Passengers” του εκλιπόντος Chris Marker σε αρμονική συνύπαρξη με το “The portrait of Sakip Sabanci” του Kutlug Ataman. Credit M. Vernicos

    Ο πυρήνας της έκθεσης συγκεντρώθηκε στην Arena (σχεδιασμένη από τον αρχιτέκτονα David Adjaye, εμπνευσμένη από τον καλλιτεχνικό διευθυντή Okwui Enwezor και σκηνοθετημένη από τον καλλιτέχνη Isaac Julien), με τίτλο “Das Kapital Oratorio”, η οποία βρίσκεται στο ασφυκτικά γεμάτο από κόσμο κεντρικό περίπτερο των Giardini. Εκεί όπου η συνεχόμενη ζωντανή ανάγνωση από ηθοποιούς του επικού τρίτομου “Das Kapital” του Καρλ Μαρξ, αποτελεί μια ρυθμική έκφραση νοστάλγιας, πόνου, χαμένων ελπίδων και οργής. “Η χώρα που είναι περισσότερο αναπτυγμένη βιομηχανικά δείχνει απλώς σε όσους την ακολουθούν στη βιομηχανική κλίμακα την εικόνα του ίδιου του μέλλοντός τους…” (Καρλ Μαρξ, “Το Κεφάλαιο”, Πρόλογος στην 1η γερμανική έκδοση). Το σύνολο της έκθεσης στο κεντρικό περίπτερο των Giardini παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον και επιμελητική συνοχή κι έχει έντονο κοινωνικό-πολιτικό χαρακτήρα:Αναφορές σε βίαια εγκλήματα πολέμου και κοινωνικές αναταραχές που έχουν στιγματίσει την ανθρωπότητα.

    Adrian Piper 'Everything', Central Pavilion, Giardini

    Adrian Piper και το “Everything” στην καρδιά της Μπιενάλε στα Giardini.

    Ανάμεσα στα έργα που ξεχώρισα είναι η εγκατάσταση του Fabio Mauri, αποτελούμενη από έργα διαφορετικών περιόδων της καριέρας του (1966 μέχρι 2007), το τρομακτικό βίντεο του Christian Boltanski “L’Homme qui tousse” (1969), το έργο της Adrian Piper “Everything will be taken away” (2010-13), η εγκατάσταση “Blue Sail” (1964-65) του Hans Haacke, οι φωτογραφίες από τη γνωστή σειρά του Andrea Gursky από χρηματιστήρια του κόσμου εν ώρα αιχμής, καθώς και τα έργα της Wangechi Mutu “She’s got the whole world in her” και “Forbiten fruit picker” (2015).

    Jenny Holzer, _War Paintings_, Museo Correr. | Pavilion of Great Britain, Sarah Lucas, credit M. Vernicos

    “War Paintings” της Jenny Holzer, Museo Correr. | Στο pavilion Μεγάλης Βρετανίας δεσπόζει η Sarah Lucas. Credit M. Vernicos

    Στη φετινή Μπιενάλε, 136 καλλιτέχνες από 53 χώρες είναι διασκορπισμένοι μεταξύ των Giardini και της Arsenale, πολλοί από τους οποίους είναι άγνωστοι ακόμα και στους περισσότερους επαγγελματίες της τέχνης -γεγονός ιδιαίτερα αναζωογονητικό και πολλά υποσχόμενο. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα 2/3 από αυτούς δεν έχουν παρουσιάσει στο παρελθόν έργα τους σε Μπιενάλε.

    H συνεχόμενη ζωντανή ανάγνωση από ηθοποιούς του επικού τρίτομου Das Kapital του Καρλ Μαρξ, στα Giardini, αποτελεί μια ρυθμική έκφραση νοστάλγιας, πόνου, χαμένων ελπίδων και οργής.

    Η ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

    Στα ιδιαίτερα στοχαστικά Giardini, τα φετινά περίπτερα χαρακτηρίζονται από μία βαθιά ποιητική διάθεση και μια σειρά εθνικών συμμετοχών που προσφέρουν μία σπάνια οπτική και εννοιολογική διαύγεια. Τα τελευταία 15 χρόνια δεν έχω χάσει Μπιενάλε Βενετίας. Είναι από τις λίγες φορές που συνάντησα τόσο ενδιαφέρουσες συμμετοχές. Aνάμεσα στα pavillons που ξεχώρισα ήταν της Γαλλίας (Celeste Boursier-Mougenot, “Revolutions”), της Μεγάλης Βρετανίας (Sarah Lucas), της Ιαπωνίας (Chiharu Shiota”The key in the hand”), της Ν.Κορέας (Moon Kyungwon, Jeon Joohno, “The Ways of Folding Space & Flying”), της Σερβίας (Ivan Grubanov, “United Dead Nations”), αλλά και της Ρωσίας (Irina Nakhova, “The Green Pavilion”).

    Pavilion of Japan, Chiharu Shiota, _The key in the hand_, credit M. Vernicos

    Στο pavilion της Iαπωνίας, η Chiharu Shiota εγκαθιστά το “The key in the hand”. Credit M. Vernicos

    Ακολουθώντας το σκεπτικό της φετινής Μπιενάλε -κοιτώντας το μέλλον, αλλά ταυτόχρονα στρέφοντας το βλέμμα προς την Ιστορία- η κριτική επιτροπή της 56ης Μπιενάλε Βενετίας τίμησε με το Χρυσό Λέοντα την εθνική συμμετοχή της Αρμενίας και, κατά επέκταση, τόσο την ταραχώδη ιστορία της, όσο και την πορεία της στην σύγχρονη τέχνη (επιμέλεια Adelina Cüberyan von Fürstenberg). Απονεμήθηκε τιμητική μνεία για το καλύτερο εθνικό περίπτερο και το συνολικό έργο καλλιτέχνη στη συμμετοχή των ΗΠΑ, για την παρουσίαση του έργου της Joan Jonas “They Come to Us Without a Word”. Επίσης, βραβεύτηκαν με ειδικές μνείες οι Harun Farocki (Γερμανία), Abounaddara collective (Συρία) και Massinissa Selmani (Αλγερία).

    FullSizeRender-10

    Η υπογράφουσα Άννα Χατζηνάσιου (δεξιά), με τη φωτογράφο Μαρίνα Βερνίκου και την εμβληματική πλατεία του Αγίου Μάρκου, στο φόντο.

    ΣΤΟ ΜΕΤΑΞΥ ΣΤΗΝ ARSENALE

    Το μεγάλο ενδιαφέρον της φετινής Μπιενάλε βρίσκεται στην κεντρική έκθεση της Arsenale, η οποία διαίρεσε τον κόσμο της τέχνης σε δύο ομάδες. Είναι σίγουρο ότι δεν θα πρέπει να περιμένετε να δείτε μία “εύκολη έκθεση”, όπως τονίζει ή καλύτερα μας προειδοποιεί, ο επιμελητής. Η ουσία της έκθεσης δεν μπορεί να γίνει εύκολα αντιληπτή σε μια μέρα, χρειάζεται χρόνο. O επιμελητής δεν έχει καν τοποθετήσει εισαγωγικό κείμενο στον τοίχο, ώστε να διευκολύνει στην κατ’ αρχήν κατανόησή της.
    Υπάρχουν πάρα πολλές διαφορετικές ιδέες και απόψεις εκτεθειμένες στο γιγαντιαίο χώρο της Arsenale. Πολλές από αυτές είναι από κοινωνικής και πολιτισμικής απόψεως πολύ μακριά από εμάς, ακόμα και σχεδόν άγνωστες στη δυτική κουλτούρα, ώστε χρειάζεται σημαντική συγκέντρωση από μέρους μας για να αρχίσουμε να αποκωδικοποιούμε και να ερμηνεύουμε αυτά που βλέπουμε. Υπάρχουν πολλές εγκαταστάσεις (installations), αλλά και videos, συμπεριλαμβανομένου του έργου του Νοτιοκορεάτη Im Heung-Soon, ο οποίος κέρδισε τον Αργυρό Λέοντα ως ο πιο υποσχόμενος νέος καλλιτέχνης, για το έργο του “Factory Complex”(2014).

    H 56η Μπιενάλε δεν “υποδεικνύει”, δεν “υπαγορεύει”. Αφήνει το ζωτικό χώρο για τις διάφορες οπτικές γωνίες, καλεί να ερμηνεύσεις, να εσωτερικεύσεις, να ενσωματώσεις. Ίσως γι’ αυτό πολλοί art dealers την έκριναν ως μη εμπορική.

    Βγαίνοντας από την έκθεση, ο θεατής χρειάζεται χρόνο για να αφομοιώσει τα βαθιά νοήματα και τη σημαντική εικαστική αξία της. Και τούτο διότι πρόκειται για μία έκθεση που απαιτεί χρόνο, συγκέντρωση και πειθαρχία, για να γίνει αντιληπτή. Στην πραγματικότητα, υπάρχει μια “ηθική” ομορφιά στην έκθεση αυτή. Κάτι πολύ αναζωογονητικό σε σχέση με τα “safe curatorials” που έχουμε συνηθίσει να παρακολουθούμε και τα οποία, τελικά, απευθύνονται κατά βάση στους αγοραστές / συλλέκτες. Οι επισκέπτες θα πρέπει να προσπαθήσουν να ερμηνεύσουν την έκθεση ως καλλιτεχνική ανταλλαγή απόψεων, η οποία έχει ως στόχο να προβάλει τι πραγματικά συμβαίνει στην εποχή που ζούμε, παρουσιάζοντας τους λαούς σε ολόκληρο τον κόσμο να επαναστατούν ενάντια στην αδικία ή στην κάθε μορφής τρομοκρατία. Να παρουσιάσει την ανάγκη των ανθρώπων για έμπνευση και καθοδήγηση, οι οποίες μπορεί να προέλθουν και μέσα από την Τέχνη.

    Andreas Gursky, 'Chicago Mercantile Exchange', 1997, Central Pavilion, Giardini | Bruce Nauman ‘Life, Death, Love, Hate, Pleasure, Pain’, 1983 _ Adel Abdessemed ‘Nymphéas’, 2015, Arsenale

    Στο κεντρικό περίπτερο των Giardini μπορείς να θαυμάσεις και το “Chicago Mercantile Exchange” (1997) του Andreas Gursky | Η νέον μυσταγωγία του Bruce Nauman “Life, Death, Love, Hate, Pleasure, Pain” (1983) μαζί με την εγκατάσταση του Adel Abdessemed, “Nymphéas” στην Arsenale.

    ΤΕΡΜΑ ΟΙ ΥΠΟΔΕΙΞΕΙΣ!

    Η 56η Μπιενάλε δεν σου υποδεικνύει, σου παρουσιάζει διαφορετικές οπτικές γωνίες και αφήνει τον κάθε επισκέπτη να αποφασίσει πώς θέλει να ερμηνεύσει τις εικόνες και τα έργα που βλέπει, πώς να τα εσωτερικεύει και πού θέλει να τον οδηγήσουν όλες αυτές οι σκέψεις. Πολλοί από τους art dealers μπορεί να την κρίνουν ως “μη εμπορική”. Ωστόσο, παρότι όπως αντιλαμβάνεστε δεν ήταν η εμπορευσιμότητα των έργων το κριτήριο του επιμελητή για να τα συμπεριλάβει, υπάρχουν κάποια πολύ ιδιαιτέρως ενδιαφέροντα έργα, όπως τα neon του Bruce Nauman “Life, Death, Love, Hate, Pleasure, Pain” (1983), τα οποία βρίσκονται στην ίδια αίθουσα με την εγκατάσταση του Adel Abdessemed “Nymphéas” (2015), δημιουργώντας έναν ενδιαφέροντα διάλογο μεταξύ τους. Παρόμοιο διάλογο μεταξύ των έργων εντόπισα και στην αίθουσα με τις φωτογραφίες του Chris Marker “Passengers” (2011) στον ίδιο χώρο με την εγκατάσταση του Kutlug Ataman “The portrait of Sakip Sabanci” (2014). Επίσης εντυπωσιακό είναι το γλυπτό του Terry Atkins “Muffled Drums” (2013), η εγκατάσταση της Taryn Simon “Paperwork, and the Will of Capital” (2015) και η εξωτερική επιβλητική εγκατάσταση του Ibrahim Mahama “Out of Bound” (2015).

    Arena, Das Kapital

    Στην Arena των Giardini “To Κεφάλαιο” του Μαρξ απαγγέλονταν εξακολουθητικά σαν ηχητικός μετρονόμος.

    Η μεγάλη νικήτρια, η οποία κέρδισε το Χρυσό Λέοντα ως η καλύτερη καλλιτέχνιδα που συμμετέχει στη φετινή Μπιενάλε, είναι η Αμερικανίδα Adrian Piper, για το έργο της “The Probable Trust Registry: The Rules of the Game #1–3” (2013), το οποίο επίσης εκτίθεται στην Arsenale. Η εγκατάσταση αποτελείται από τρία γραφεία υποδοχής επί των οποίων ο κάθε επισκέπτης καλείτο να προσυπογράψει μία από τις τρείς δηλώσεις (ένα από τα τρία προσωπικά μανιφέστα)

    Arsenale, snapshot, credit M. Vernicos | Chris Offili in front of his work at Arsenale

    Άποψη της Arsenale | Ο Chris Offili μπροστά από το έργο του, στην Arsenale.

    – “I will always be too expensive to buy”
    – “I will always mean what I say”
    – “I will always do what I say I am going to do”,

    δεσμευόμενος έτσι για τον τρόπο που θα ζήσει στο κόσμο από δω και στο εξής.

    Cy Twobly, Paradise, 'Untitled', 2011, Ca'Pesaro

    Paradise, ‘Untitled'(2011) του Cy Twobly.

    ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ, ΟΜΩΣ, Ο OKWUI ENWEZOR;

    Ο αφρικανικής καταγωγής επιμελητής της φετινής Μπιενάλε Enwezor φέρνει μια νέα πνοή στην έκθεση. Γεννημένος στη Νιγηρία, έφυγε τη δεκαετία του ’80 για τη Νέα Υόρκη, όπου σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες. Στη συνέχεια, ασχολήθηκε με την ποίηση, έκανε απαγγελίες στο Nuyorican Poets Café στο East Village και αλλού. Ίδρυσε τη σύγχρονη αφρικανική εφημερίδα τέχνης “Nka Journal of Contemporary African Art” και ξεκίνησε να επιμελείται ενδιαφέρουσες εκθέσεις φωτογραφίας, σχετικές με τον τρόπο που οι Αφρικανοί βίωναν τη ζωή στη Δύση, αλλά και στη χώρα τους. Στα 51 του χρόνια έχει στο βιογραφικό του επιμέλειες εκθέσεων όπως των Gwangju Biennial, Paris Triennial και DOCUMENTA. Είναι διευθυντής του Haus der Kunst του Μονάχου και έχει δηλώσει ότι δεν θα επιμεληθεί άλλη Μπιενάλε στο μέλλον και ότι η διανοητική αυτοβιογραφία του μπορεί να εντοπιστεί μέσα από τις επιλογές που έχει κάνει στην τρέχουσα Μπιενάλε.

    “I will always be too expensive to buy.”
    “I will always mean what I say.”
    “I will always do what I say I am going to do.”

    ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗ ΜΠΙΕΝΑΛΕ ΤΟΥ 2013:

    Ο επιμελητής της προηγούμενης Μπιενάλε Massimiliano Gioni παρουσίασε το “Encyclopedic Palace”, μια έκθεση που κάλυπτε χρονικά τον τελευταίο αιώνα και μέσα από την οποία ο καθένας μπορούσε να δει τα επιτεύγματα του ανθρώπινου πολιτισμού. Αντίθετα, ο Enwezor παρουσιάζει σήμερα τα δυο χρόνια που μεσολάβησαν από την προηγούμενη Μπιενάλε ως “δυο φριχτά χρόνια” (η άνοδος της ισλαμιστικής οργάνωσης Boko Haram στη γενέτειρά του τη Νιγηρία, η μετάβαση του Putin στην Ουκρανία, η σφαγή στο Charlie Hebdo στο Παρίσι, η απίστευτη επιδείνωση των διαφυλετικών σχέσεων στις ΗΠΑ….). Ενώ ο Gioni γιόρταζε την παγκοσμιότητα της ανθρώπινης εμπειρίας, ο Enwezor εστίασε στο πολύτιμο της ανθρώπινης ζωής, που βίαια διαμορφώνεται από τα εθνικά, φυλετικά και πολιτιστικά εμπόδια και τις οικονομικές πιέσεις. Στη φετινή Μπιενάλε ενδιαφέρον έχει επίσης το γεγονός ότι πολλοί από τους καλλιτέχνες δείχνουν ν’ αδιαφορούν για την αγορά τέχνης και έτσι προσεγγίζουν αληθινά θέματα ενάντια στη δύναμη, σε βαθμό που, σε κάποιες περιπτώσεις, ο θεατής να μην είναι σίγουρος ότι αυτό που βλέπει είναι τέχνη.

    Elmgreen and Dragset, 'Powerless Structures' ay 'Slip of the Tonue' exhibition @ Punta della Dogana, Pinault Collection, credit M. Vernicos

    “Powerless Structures” των Elmgreen και Dragset από την έκθεση “Slip of the Tongue” στα βενετσιάνικα τελωνεία -από την προσωπική συλλογή του κ. Pinault. Credit M. Vernicos

    Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ

    Η εγκατάσταση της Μαρίας Παπαδημητρίου “Why look at animals? AGRIMIKA” συνίσταται “στην ακριβή μεταφορά ενός πραγματικού και εν λειτουργία καταστήματος, ενός απομειναριού του παρελθόντος που εμπορευόταν τομάρια και δέρματα ζώων στην πόλη του Βόλου. Το έργο θίγει, με έναυσμα τη σχέση του ανθρώπου με τα ζώα, μια σειρά προβληματικών που εκτείνονται από την πολιτική και την ιστορία στην οικονομία και τις παραδόσεις, την ηθική και την αισθητική, το φόβο μας για το ξένο και το ακατανόητο, καθώς και το βαθύ εγωκεντρισμό του ανθρώπου, ο οποίος του επιτρέπει να ορίζει τον εαυτό του ως μη άγριο, διαφορετικό από όλα τα άλλα ζώα. Η πραγματικότητα του καταστήματος αποτελεί την έκφραση και την καταγραφή της σπάνιας προσωπικότητας του 81 χρόνου ιδιοκτήτη, ο οποίος έχει ζήσει ένα μεγάλο μέρος της σύγχρονης ελληνικής Ιστορίας, απέναντι στην οποία έχει κρατήσει κριτική στάση. Το έργο δρα ως μια αλληγορία της αντίστασης του κτήνους που αρνείται να γίνει κτήμα, και προσπαθεί να ενεργοποιήσει την ενστικτώδη αντίσταση στην παρακμή που μας περιβάλλει” όπως το θέτουν και οι επιμελητές Gaby Scardi και Αλέξιος Παπαζαχαρίας

    Η ελληνική συμμετοχή της Μαρίας Παπαδημητρίου: "Why look at animals", AGRIMIKA. Credit Panos Kokkinias

    Η ελληνική συμμετοχή της Μαρίας Παπαδημητρίου: “Why look at animals”, AGRIMIKA. Credit Panos Kokkinias

    Ο προθάλαμος της βραβευμένης Adrian Piper | Η συντάκτρια μας με την Μαρία Παπαδημητρίου.

    Ο προθάλαμος της βραβευμένης Adrian Piper | Η Άννα Χατζηνάσιου με την Μαρία Παπαδημητρίου.

    Στα ενδότερα του ελληνικού pavilion και του "Agrimica". Credit Panos Kokkinias

    Στα ενδότερα του ελληνικού pavilion και του “Agrimica”. Credit Panos Kokkinias

    ΤΙ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ;

    Ένας επιπλέον λόγος για να επισκεφτεί κάποιος την Μπιενάλε της Βενετίας τους επόμενους 7 μήνες που θα διαρκέσει είναι φυσικά, εκτός από την απαράμιλλη σε ομορφιά πόλη per se, οι εκθέσεις που διοργανώνονται διασκορπισμένες στην πόλη, σε μουσεία, palazzos, πολιτιστικά ιδρύματα εκτός Μπιενάλε. Κάποιες εξαιρετικές εκθέσεις είναι: Ομαδική έκθεση Proportio, επιμέλεια Axel Vervoordt και Daniela Ferretti (Palazzo Fortuni μέχρι 22 Νοεμβρίου 2015). Cy Twombly Paradise, επιμέλεια Julie Sylvester και Phillip Larratt-Smith (Ca’ Pesaro – International Gallery of Modern Art μέχρι 13 Σεπτεμβρίου). Jenny Holzer War Paintings, επιμέλεια Dr. Thomas Kellein (Museo Correr μέχρι 22 Νοεμβρίου 2015). Ομαδική έκθεση Slip of the Tongue, επιμέλεια Danh Vo (Punta della Dogana – Pinault Collection μέχρι 31 Δεκεμβρίου 2015.

    Διαβάστε ακόμα: Η Άννα Χατζηνάσιου συστήνει Έλληνες καλλιτέχνες στο Λονδίνο

    O Fabio Mauri στα κεντρικά Giardini |Η Celeste Boursier-Mougenot και οι ‘Revolutions’ στο γαλλικό pavilion. credit M. Vernicos

    O Fabio Mauri στα κεντρικά Giardini |Η Celeste Boursier-Mougenot και οι ‘Revolutions’ στο γαλλικό pavilion. credit M. Vernicos

    Hans Haacke, 'Blue sail', 1964-65, credit M. Vernicos | Ibrahim Mahama 'Out of Bound', 2015, credit M. Vernicos

    “Blue sail” του Hans HaackeCredit M. Vernicos | Ο Ibrahim Mahama και η υπαίθρια εγκατάστασή του “Out of Bound”. Credit M. Vernicos

    Adrian Piper, 'Everything', Central Pavilion, Giardini

    Άποψη του “Everything” της Adrian Piper.

    Pavilion of Korea, Moon Kyungwon & Jeon Joohno, 'The ways of Folding Space & Flying'

    Στυγνός φουτουρισμός: Moon Kyungwon, Jeon Joohno, “The ways of Folding Space & Flying” στο pavilion της Κορέας.

    Pavilion of Russia, Irina Nakhova, 'The Green Pavilion', credit M. Vernicos |  Pavilion of Serbia, Ivan Grubanov ‘United Dead Nations'

    Σοκ και δέος στο περίπτερο της Ρωσίας: Η Irina Nakhova και το “The Green Pavilion”. Credit M. Vernicos | Ο Ivan Grubanov και το “United Dead Nations” στο περίπτερο της Σερβίας.

    Proportio, Anish Kapoor 'Gathering Clouds', 2014 _ Giacometti 'The Cube', Palazzo Fortuny_

    Ο διάσημος Anish Kapoor και το “Gathering Clouds” σε συνύπαρξη με το γλυπτό “The Cube” του θρυλικού Τζακομέτι, Palazzo Fortuny.

    'Slip of the Tonue' exhibition @ Punta della Dogana, Pinault Collection | Proportio, Marina Abramovich,'Golden Mask', video, 2009 at Palazzo Fortuni

    “Slip of the Tonue” από την προσωπική συλλογή του κ. Pinault, επίσης | “Golden Mask”, video της Marina Abramovich στο Palazzo Fortuni.

    Wangechi Mutu, _she’s got the whole world in her_, 2015, credit M. Vernicos

    To βίντεο “Τhe End of Carrying All” και το γλυπτό “She’s got the whole world in her”. Αληθές. Έργα της κενυάτισας Wangechi Mutu. Credit M. Vernicos

     

     

    x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook

    Button to top