Αυτοί που δόξασαν την τέχνη του Καραγκιόζη

Το Πανελλήνιο Σωματείο Καραγκιοζοπαιχτών σε αναμνηστική φωτογραφία, στις 27 Αυγούστου 1925, μνήμη Αγίου Φανουρίου, προστάτη του Σωματείου. Ο Σωτήρης Σπαθάρης στη δεύτερη σειρά από πάνω, έκτος από αριστερά (κοιτάζοντας στο πλάι). Το μωρό στην κάτω σειρά είναι ο Ευγένιος Σπαθάρης.

Το 1924 μου είπε ο Μόλλας να ιδρύσουμε Σωματείο Καραγιοζοπαιχτών. Από τους ιδρυτές είμαι κι εγώ. Μέχρι σήμερα * (σ.σ.: εννοεί μέχρι το 1960, που εκδόθηκαν τα «Απομνημονεύματά του) όμως ποτές μου δεν έβαλα κάλπη για σύμβουλος ή πρόεδρος του Σωματείου. Μ’ αρέσει να υποτάσσουμαι και η ταπεινοσύνη είναι ο έρωτάς μου.

Από το 1928-1936 γιόμισε η Ελλάδα Καραγκιόζηδες. Σ’ όλες τις γειτονιές της Αθήνας και του Πειραιά και σ’ όλες τις επαρχίες οι χάρτινες φιγούρες μας εθεάτριζαν χιλιάδες κόσμο κάθε βράδυ. Το Σωματείο των Καραγκιοζοπαιχτών είχε τότε πάνω από 120 μέλη.

Όλοι αυτοί ήταν μαθητές του Μίμαρου, του Ρούλια και του Μέμου.

Οι Σπαθάρηδες, Σωτήρης και Ευγένιος, πατέρας και γιος, δουλεύοντας (εμψυχώνοντας, σωστότερα) τη φιγούρα που τους έκανε συνώνυμους με την τέχνη του Καραγκιόζη.

Από τον Μίμαρο βγήκανε οι Καραγκιοζοπαίχτες:

Βασίλης Αγαπητός. Πολύ καλός παίχτης. Ήταν άνθρωπος σοβαρός, λιγόλογος, γι’ αυτό τον αγαπούσαν όλοι. Πέθανε επί Γερμανικής Κατοχής.

Δημήτρης Μπέκος. Άριστος παίχτης και τραγουδιστής. Σε όλη την Ελλάδα που έπαιξε άφησε εποχή.

Θόδωρος Θοδωρέλλος. Πολά χρόνια έκανε θρίαμβο στην Αθήνα. Πολύ συμπαθητικός και γλυκομίλητος άνθρωπος, αλλά ήτανε αλκοολικός χαρτοπαίχτης κι όταν πέθανε το 1917 η κηδεία του γίνηκε με έρανο. Ο Θεοδωρέλλος ήτανε κι ο δάσκαλός μου.

Το βιβλίο του Σωτήρη Σπαθάρη «Απομνημονεύματα και η τέχνη του Καραγκιόζη» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Άγρα. ©Andro.gr

Ανδρέας Θεοδωρέλλος ή Κουτσαντρέας. Το καλύτερο τραγούδι του Καραγκιόζη την εποχή εκείνη. Για καιρό ήταν ο πρώτος ψάλτης της Πάτρας. Μετά έπαιζε με τον αδερφό του Θόδωρο. Πέθανε το 1921.

Ντίνος Θεοδωρόπουλος. Πολλά χρόνια έπαιξε στην Αμερική. Όταν γύρισε στην Ελλάδα έφερε εδώ τις φιγούρες από τζελατίνα. Τώρα, γεροντάκι, παίζει ακόμα στην Πάτρα.

Γιάννης Λιάτσας. Έπαιζε πολύ καλά τις ηρωικές παραστάσεις. Πέθανε πριν το 1920.

Μήτσος Μανωλόπουλος. Ο καλύτερος μίμος της τέχνης του Καραγκιόζη. Πολλά χρόνια έπαιξε εκεί που τώρα είναι το «Περοκέ». Είναι ο πρώτος που ανέβασε στη σκηνή τον Μιρικόγκο και τον Κοπρίτη, τ’ άλλα δυο παιδιά του Καραγκιόζη. Ο Μανωλόπουλος, όπως ήτανε πολύ γυναικάς, πέταγε τα πάντα για το φουστάνι. Γι’ αυτό δεν τέλειωνε παράσταση δίχως να αισχρολογήσει. Πέθανε το 1957.

Δημ. Παντοφλάς. Το τραγούδι που τραγούδησε σε όλους τους παλιούς Καραγκιοζοπαίχτες. Ο γλυκός άνθρωπος, ο γερο-Παντοφλάς, πέθανε το 1921.

Σωτ. Αποστολίδης. Άριστος τραγουδιστής, λαϊκός ζωγράφος και σκηνοθέτης του Καραγκιόζη. Είναι ο πρώτος αντάρτης αξιωματικός που σκοτώθηκε ενώ χτύπαγε τους Γερμανούς με τον Βελουχιώτη.

Παντελής Μελίδης. Άριστος παίχτης. Ήτανε και μουσικός, έπαιζε τζαζ. Πέθανε από συγκοπή στην Κατοχή όταν του είπανε μια μέρα στο καφενείο πως οι Γερμανοί ντουφεκίσανε το παιδί του Στέφανο.

Τάκης Μελίδης. Άριστος τραγουδιστής. Πολλά χρόνια ήτανε με τον Μόλλα. Τώρα παίζει για να πάρει σύνταξη.

Κώστας Καράμπαλης. Άριστος τραγουδιστής, λαϊκός ζωγράφος και σκηνοθέτης. Ο Μόλλας έπαιξε πολλά έργα δικά του. Πέθανε επί Γερμανικής Κατοχής.

Γιάννης Πρεβεζάνος. Καλός παίχτης και τραγουδιστής. Αυτός έβγαλε στο πανί του Καραγκιόζη τον Εβραίο και τα τραγούδια του.

Παράσταση Καραγκιόζη (σύνθεση του Ευγένιου Σπαθάρη).

Ποιους Καραγκιοζοπαίχτες έβγαλε ο Ρούλιας

Αντώνης Παπούλιας ή Μόλλας. Τα θεμέλια της τέχνης του Καραγκιόζη. Δικές του είναι οι φιγούρες Ποπόνιας και Ομορφονιός. Ήτανε άγιος άνθρωπος. Είχε βοηθήσει πολλούς συναδέλφους και δώδεκα χρόνια ήτανε επίτροπος στου Αγίου Σπυρίδωνος. Πέθανε από συγκοπή το 1949 ενώ έπαιζε με τον εγγονό του.

Γιάννης Γρεμίνας. Το καλύτερο τραγούδι λαρυγγοφωνίας την εποχή εκείνη. Πέθανε πριν το 1915.

Γιάννης Μώρος. Πολλά χρόνια έπαιξε στην Φρεαττύδα του Πειραιώς. Αυτός έβγαλε τη φιγούρα του Σταυράκη. Ήτανε πολύ χοντρός και γελαστός άνθρωπος.

Μάρκος Σαντορινιός. Το καλύτερο τραγούδι από το 1916 μέχρι το 1940. Πέθανε επί Γερμανικής Κατοχής.

Μάρκος Ξανθάκης ή Ξάνθος. Ήτανε άριστος παίχτης και η νοικοκυροσύνη της τέχνης μας. Είδε μεγάλο θρίαμβο στην Αθήνα με τον Καραγκιόζη του. Αυτός έβγαλε τη φιγούρα του Κρητικού. Πέθανε το 1932 στην Κάρυστο.

Κώστας Μάνος. Ο τέλειος Καραγκιοζοπαίχτης. Είναι και λαϊκός ζωγράφος. Εδώ και χρόνια, όπου παίζει, κάνει θρίαμβο.

Ποιους Καραγκιοζοπαίχτες έβγαλε ο Μέμος

Ο Σωτήρης και ο Ευγένιος Σπαθάρης γράφουν ιστορία πίσω απ’ τον μπερντέ.

Χαρίλαος Πετρόπουλος. Άριστος παίχτης και με προσωπικότητα. Αυτός πρώτος βρήκε τον τρόπο να παίζουμε Καραγκιόζη με δυο πανιά. Ήταν ο Καραγκιοζοπαίχτης όλης της Μακεδονίας.

Λευτέρης Κελαρινόπουλος. Ο Καραγκιοζοπαίχτης της Λιβαδειάς. Αυτός είναι και ο εφευρέτης της σούστας που κάνουνε μεταβολή οι φιγούρες. Τώρα είναι συνταξιούχος.

Μήτσος Μπολντόκ. Έπαιζε από τα παλιά χρόνια σε όλες τις συνοικίες της Αθήνας. Όταν εκοτώσανε τους φουρναρέους στον Πειραιά έκανε φυλακή ως ύποπτος. Μετά όμως τον αφήσανε, γιατί ήταν αθώος. Πέθανε το 1917.

//Στο κεφάλαιο των Απομνημονευμάτων του με τίτλο «Καραγκιοζοπαίχτες» (σελ. 168-179) ο Σωτήρης Σπαθάρης αναφέρεται συνολικά σε 84 συναδέλφους του. Ανάμεσά τους, η στήλη (για λόγους χώρου) επιλέγει όσους εισήγαγαν νέα στοιχεία (φιγούρες, τεχνικές κ.α.) στην τέχνη του Καραγκιόζη και όσους ο Σπαθάρης χαρακτηρίζει «πολύ καλός/άριστος/τέλειος παίχτης».

Ευχαριστούμε για τις φωτογραφίες το Σπαθάρειο Μουσείο.

Διαβάστε ακόμα: Λευτέρης Λαζάρου: Η εποχή που με δίδαξε ανθρωπιά

«Ποτές μου δεν έβαλα κάλπη για σύμβουλος ή πρόεδρος του Σωματείου. Μ’ αρέσει να υποτάσσουμαι και η ταπεινοσύνη είναι ο έρωτάς μου», γράφει ο Σωτήρης Σπαθάρης.

TAGS :
βιβλίο καραγκιόζης καραγκιοζοπαίχτης

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook