Ελεάννα Βλαστού, πώς είναι να ζει μια Ελληνίδα στο «αντρικό» Λονδίνο;

«H βρετανικότητα ευθύνεται για την πολιτισμικότητα του Λονδίνου, πολλοί ξένοι βρέθηκαν στη πόλη επειδή οι Άγγλοι βρέθηκαν στη χώρα τους σαν κατακτητές». (Φωτογραφία: Μαρία Μαράκη. Φόρεμα: Kimalé).

H Aγγλία για όλους εμάς που γαλουχηθήκαμε τη δεκαετία του ’90 και είχαμε το μακρινό ηχόχρωμά της από μουσικές, διαβάσματα και ταινίες, αποτελούσε τη Γη της Επαγγελίας. Απλόχωρη, γεμάτη ενέργεια και ιδέες που έλαμπαν. Θυμάμαι να τραγουδάω με στεντόρεια φωνή, αλλά Morrissey, το Still Ill (σ.σ.: τραγούδι του βρετανικότατου συγκροτήματος The Smiths) και ιδιαιτέρως τον στίχο: «England is mine, it owes me a living /But ask me why and I’ll spit in your eye», λες και ήμουν βέρος Άγγλος.

Η λατρεία για τον ερωτοπαθή Όσκαρ Ουάιλντ, τον εκκωφαντικό Στίβεν Φρίαρς, τον Χάρολντ Πίντερ (βεβαίως, βεβαίως), η πανκ καταστροφολογία («London calling», φωνασκούσαν οι The Clash, για να απαντήσουν οι Sex Pistols «God save the queen/She’s not a human being»).

Όλα τούτα διαμόρφωναν μια ιδιαίτερη κουλτούρα, εντελώς διαφορετική από την επιθετική ρητορεία που ερχόταν κατά κύματα από την άλλη άκρη του Ατλαντικού, η οποία εδραζόταν (όπως συμβαίνει συχνά με τις ιδεοληψίες) περισσότερο στη σφαίρα του φανταστικού και λιγότερο του πραγματικού. Τι είναι, άραγε, το Λονδίνο και η Αγγλία σήμερα; Πόσο απέχει από αυτό που είχαμε οικοδομήσει μέσα μας;

Η καταλληλότερη να μας απαντήσει είναι η συγγραφέας Ελεάννα Βλαστού που ζει στο Λονδίνο και μέσω αυτής της εμπειρίας της έγραψε πρόσφατα ένα βιβλίο που έχει πολυδιαβαστεί φέτος το καλοκαίρι από τους Έλληνες αναγνώστες (είδατε που διψάμε, τελικά, για Λονδίνο;).

Το «Στο Λονδίνο» (εκδ. Πόλις) είναι ένα ιδιαίτερο memoir. Δεν προσπαθεί να συγκεντρώσει το όλον της πρωτεύουσας, αλλά χαρακτηριστικές ψηφίδες που ορίζουν, εντέλει, την ταυτότητά της. Σίγουρα δεν είναι τουριστικός οδηγός, αλλά ούτε και μυθιστόρημα. Είναι το καυστικό, διεισδυτικό αποτέλεσμα της προσωπικής της παρατήρησης στα πράγματα και στους ανθρώπους. Κάτι που το κάνει απείρως πιο ενδιαφέρον.

Η Ελεάννα Βλαστού μίλησε στο Andro για την λονδρέζικη εμπειρία της, αλλά και για τη θέση της χώρας στην μετά-Brexit εποχή.

– Εχει αλλάξει το Λονδίνο από το Brexit και μετά;
Υπάρχει μια ανησυχία, κόσμος φεύγει κι άλλος έρχεται. Αλλά έτσι ήταν πάντα το Λονδίνο όπως έγραψε ο Φόρντ Μάντοξ Φορντ «το Λονδίνο δεν σε αποζητά, ποτέ δεν του λείπει κανείς», απλώς συντηρούμε την κινητικότητά του. Business as usual χωρίς να θέλω να ακουστώ προκλητική.

– Τι πιστεύετε ότι θα γίνει τελικά; Θα μείνουν ή θα φύγουν;
Νομίζω έφυγαν, όχι; Παραμένει βέβαια εδώ και τρία χρόνια επίκαιρη η ερώτηση. Το μόνο που έχω να δηλώσω είναι ότι σήμερα είχα την ατυχία να συμβαδίζω στο ίδιο πεζοδρόμιο με τον Ντέιβιντ Κάμερον.

– Μπορεί να προσαρμοστεί ένας Έλληνας στο Λονδίνο ή έχει τη δυνατότητα να ζει παράλληλα όπως γράφετε;
Πρέπει να προσαρμοστεί αλλιώς θα ζει παράλληλα και δεν έχει πλάκα.

– Αρκετά από τα επεισόδια που περιγράφετε, και τον τρόπο που τα περιγράφετε, μου έφεραν στο μυαλό τον Σεντάρις και τον σπαρταριστό τρόπο που περιγράφει τους Αμερικανούς. Το γέλιο συναντάει την κοινωνική παρατήρηση.
Η κοινωνική παρατήρηση και oποιαδήποτε παρατήρηση μόνο με ιλαρή διάθεση μπορεί να γίνει. Το χιούμορ αποδίδει και στο χαρτί όπως σίγουρα αποδίδει στη ζωή.

– Όταν επιστρέφετε στην Αθήνα βλέπετε μέσα σας μια αλλαγή;
Βλέπω με διαύγεια. Δεν παίζεται αυτό το φως.

– Θα προτείνατε σε κάποιον να έρθει να δοκιμάσει την τύχη του στο Λονδίνο ή θα περάσει δύσκολα;
Δεν είμαι η κατάλληλη για να απαντήσει γιατί θα πρότεινα σε κάποιον να πάει και στο Λάγος στη Νιγηρία.

– Ανακαλώ τον φανταστικό διάλογο της Αγγλίας και της Αμερικής στο βιβλίο σας. «Η Ευρώπη δεν είναι πια χωρισμένη σε δημοκρατία και κομμουνισμό, οπότε λύθηκε η «ιδιαίτερη σχέση», δεν σε έχουμε ανάγκη πια». Αυτό συμβαίνει τελικά;
Η Ευρώπη πράγματι δεν είναι χωρισμένη σε δημοκρατία και κομμουνισμό όσο για την ιδιαίτερη σχέση δεν μου μοιάζει να αναθερμαίνεται. Ο Τραμπ επισκέφτηκε πρόσφατα το Λονδίνο και πέρασε τις δύο από τις τρεις μέρες της διαμονής του στη χώρα με τον Prince Andrew και ξέρετε αυτός ο πρίγκιπας δεν είναι το κομβικότερο μέλος του Παλατιού. Η ειδικότητά του είναι το γκολφ.

»Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ θα μπορούσε να συζητήσει με τη Βασίλισσα για μια εμπορική συμφωνία. αλλά εκείνη του έδειχνε κειμήλια, με τον Πρίγκιπα Κάρολο για την υπερθέρμανση του πλανήτη αλλά ο Πρίγκιπας το απέφυγε. Τον απέφυγαν επίσης ο Ουίλιαμ και ο Χάρι γιατί είχαν πληροφορηθεί τα σχόλια που έκανε για την μητέρα τους. Όσο για τη Μέγκαν οι απόψεις για τον Πρόεδρο της είναι γνωστές γιατί κάποτε μπορούσε να εκφράζεται πολιτικά. Η Μελάνια όμως έσωσε την κατάσταση. Βγήκε από το αεροπλάνο με αμφίεση ασορτί με το θέμα της επίσκεψης. Φόρεμα με σχέδια Big Ben. Ντύθηκε δηλαδή Big Ben χωρίς τη σκαλωσιά που το περιβάλλει τον τελευταίο καιρό.

– Λέτε σε άλλο σημείο: «Την πτώση της Αυτοκρατορίας τη χειρίστηκαν καλά σε γενικές γραμμές, αλλά οι ψυχολογικές συνέπειες παίρνουν καιρό να επουλωθούν. Θα τους παρομοίαζα με γυναίκα κάποιας ηλικίας που παραμένει προσκολλημένη στην εικόνα της προ εικοσιπενταετίας». Είναι ένας εμμονικός λαός οι Άγγλοι;
Όλοι είμαστε εμμονικοί με την προηγούμενη κατάσταση την καλύτερη, με την παλιά μας φωτογραφία, την ομορφότερη, με την δύναμη που έχει πια παρέλθει. Εάν αισθανόμαστε ότι τα καλύτερα προηγούνται ναι είμαστε εμμονικοί. Φυσικά κοιτώντας πίσω, δεν βλέπεις που βαδίζεις σήμερα και δεν έχεις καμία ορατότητα για το μπροστά. Η εμμονή είναι παγκοσμιοποιημένο χαρακτηριστικό. Αλλά αν με ρωτούσατε ποιοι είναι οι πιο εμμονικοί άνθρωποι που γνωρίζω ασχέτως εθνικότητας θα σας απαντούσα με βεβαιότητα όσοι ασχολούνται με τη γραφή και τα κείμενα: συγγραφείς, δημοσιογράφοι, επιμελητές, εκδότες .Και εμείς κύριε Μαρίνο εμπίπτουμε στην κατηγορία.

– Η πολυπολιτισμικότητά είναι το κύριο χαρακτηριστικό της πόλης. Πώς όμως διατηρεί την βρετανικότητά της (αν την διατηρεί);
H βρετανικότητα ευθύνεται για την πολιτισμικότητα του Λονδίνου, πολλοί ξένοι βρέθηκαν στη πόλη επειδή οι Άγγλοι βρέθηκαν στη χώρα τους σαν κατακτητές. Αυτοί λοιπόν δεν είναι ξένοι, αλλά Βρετανοί που δεν είχαν επιλογή. Αν με ρωτήσετε αν διατηρεί το Λονδίνο την αγγλικότητά του θα σας απαντήσω ότι το Λονδίνο δεν είναι η πιο χαρακτηριστική πόλη της Αγγλίας είναι όμως η πιο ανεκτική.

– Είναι αλλιώς να ζει κανείς στο Λονδίνο κι αλλιώς, ας πούμε, στο Μάντσεστερ ή το Λίβερπουλ;
Το Λονδίνο είναι μια υπερπρωτεύουσα, είναι το στομάχι της Αγγλίας αν υποθέσουμε ότι το στομάχι είναι το οικονομικό κέντρο. Το Λίβερπουλ και το Μάντσεστερ είναι ένας σκληρός πυρήνας Αγγλικής επαρχίας, γκρι πόλεις, με σημαίες να ανεμίζουν, υψηλά ποσοστά αλκοολισμού και ανεργίας, λιμάνι στη μια και μια φετινή νικήτρια ομάδα, δύο πολύ ισχυρές ποδοσφαιρικές ομάδες η άλλη με πολλά κλειστά εργοστάσια και οι δύο. Την βρίσκω επίκαιρη την ερώτησή σας γιατί το Μάντσεστερ μ΄ ενδιαφέρει. Πήγα πρόσφατα αλλά αντιμετώπισα το βασικότερο των προβλημάτων, δεν καταλάβαινα τίποτα και εννοώ πραγματικά τίποτα από όσα έλεγαν.

«Οι Άγγλοι έχουν πολλά θετικά χαρακτηριστικά: είναι ευγενικοί, ανεκτικοί, δίκαιοι, χαμηλών τόνων, με χιούμορ, είναι αμήχανοι (όπως κι εγώ)». (Φωτογραφία: Μαρία Μαράκη. Φόρεμα: Kimalé).

– Λέτε σε ένα σημείο: «Οι Άγγλοι είναι ειδήμονες στις χαραμάδες, στις σχισμές του χρόνου». Πώς λειτουργεί γι’ αυτούς ο χρόνος;
Λειτουργεί κυριολεκτικά και με την ακρίβεια που τρέχει ο χρόνος. Ο χρόνος πετάει γράφει το ρολόι στο Χάιντ Παρκ. Όλοι το ξέρουμε οι περισσότεροι επιλέγουμε να το αγνοούμε. Αλλά οι Άγγλοι σπάνε την ώρα στα λεπτά που της αναλογούν. Με τον τρόπο αυτό μπορείς να δώσεις ραντεβού στις 8.10 και όχι στις 8 η ώρα ακριβώς. Είναι έξυπνο αν το σκεφτείτε γιατί κερδίζονται κάτι δεκάλεπτα από εδώ κι από ‘κεί.

– Είναι εξαιρετική η ανάλυση που κάνετε για τις εφημερίδες τους και τι σημαίνει να διαβάζει κανείς τη μια ή την άλλη. Να κάτι που εμείς εδώ στην Ελλάδα δεν το έχουμε. Σταματήσαμε να διαβάζουμε ακόμη και εφημερίδες.
Νομίζω ότι έχουμε υπερεκτιμήσει την παράδοσή μας στην ανάγνωση απλώς τώρα βοά γιατί υπάρχει ανυπαρξία αναγνωστών. Στους Άγγλους αρέσουν τα γράμματα, τους αρέσουν οι λέξεις. Διαβάζουν εφημερίδες σε έντυπη ή ηλεκτρονική έκδοση. Συμπληρώνουν κουίζ και σταυρόλεξα, παίζουν επιτραπέζια λεκτικά παιχνίδια, αποστηθίζουν ποιήματα, απαντούν με επιστολές στους εκδότες, παραπονιούνται ή επαινούν γραπτώς τους διευθυντές και τις διευθύνσεις καταστημάτων. Γράφουν ανακοινώσεις και διαβάζουν ανακοινώσεις. Διαβάζουν εξειδικευμένα περιοδικά για την κηπουρική, το κυνήγι, το ψάρεμα και τα κατοικίδια σπαταλώντας περισσότερα χρόνο απ ΄ότι αναλώνουν για το χόμπι τους. Ένας καλός αναγνώστης θα διαβάσει 6.000 βιβλία λογοτεχνίας σε όλη του τη ζωή. Τα χιλιάδες βιβλία που θα διαβάσει τον καθιστούν έναν γερό αναγνώστη.

– Το Λονδίνο είναι, όντως, μια αντρική πόλη; Πώς μπορεί να ζήσει εκεί μια γυναίκα;
Σαν μια γυναίκα σε μια αντρική πόλη

– Αντιστοίχως: κάποιος που είμαι μαύρος και δεν έχει πανεπιστημιακή μόρφωση θα τα καταφέρει στο Λονδίνο;
Στο Λονδίνο του 2019 θα τα καταφέρει καλύτερα ένας μαύρος χωρίς πανεπιστημιακή μόρφωση.

– Τι σας λείπει από την Αθήνα όταν είστε στο Λονδίνο;
Οι φίλοι μου, μαζί τους δεν χρειάζεται να διαβάζω μέσα από τις γραμμές ούτε να φιλτράρω ό,τι λέω.

– Τι σας λείπει από το Λονδίνο όταν είστε στην Αθήνα;
Η ελευθερία του Λονδίνου και οι αφιλτράριστες κινήσεις μου.

– Διαβάζω: «Η ηπειρωτική Ευρώπη έχει σεξουαλική ζωή, οι Άγγλοι έχουν θερμοφόρες». Το κλασικό κλισέ: Γι’ αυτό έρχονται λοιπόν το καλοκαίρι στα ελληνικά νησιά;
Γίνεται αντικατάσταση της θερμοφόρας, τους ζεσταίνει ο ήλιος, αυτό είναι όλο.

Το βιβλίο της Ελεάννας Βλαστού «Στο Λονδίνο» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πόλις.

– Γράφετε επίσης: «Η βαθύτερη επιρροή για τους Άγγλους είναι το γεγονός ότι ζουν σε νησί. Τους χωρίζει η θάλασσα απ’ όλους ή αλλιώς το νερό είναι ο φυσικός σύμμαχος που προστατεύει το νησί τους». Θα ήταν αλλιώς πιστεύετε αν βρίσκονταν στην ενδοχώρα της Ευρώπης;
Αν κάναμε το πείραμα και μεταφέραμε την Αγγλία κεντρικά δεν θα ήταν ποτέ Αυτοκρατορία γιατί αυτή δημιουργήθηκε από τις εμπορικές ευκαιρίες που προέκυψαν από τη θάλασσα. Η θάλασσα δημιούργησε προϋποθέσεις, απληστία και κέρδος. Άρα θα ήταν λιγότερο σκληραγωγημένοι και δυναμικοί. Η άνθιση ήρθε λόγω της αμετάβλητης πολιτικής κατάστασης και κουλτούρας, η εξωστρέφεια ήρθε λόγω της σταθερότητας στο σπίτι. Είναι εντυπωσιακό αν σκεφτούμε ότι στην Αγγλία, χωρίς να συμπεριλαμβάνω τις κτήσεις, ποτέ δεν έλαβε χώρα κάποια μάχη Αν είχε ήλιο δεν θα τελείωνε η μέρα στις δύο το μεσημέρι και ίσως θα έπιναν λιγότερο αλκοόλ ίσως και λιγότερο τσάι. Αν είχε βουνά δεν θα εξυμνούσαν οι ποιητές την πράσινη και ευχάριστη χώρα τους.

– Επίσης, αν δεν έβρεχε συνέχεια; Κι εμάς ο ήλιος μας έχει διαμορφώσει σε μεγάλο βαθμό.
Με μεγάλη χαρά διαπίστωσα ότι η βροχή δεν ανακόπτει καμία δραστηριότητα στην Αγγλία, αντιθέτως ο ήλιος παραλύει την Ελλάδα για μήνες.

– Τι είναι για τους Βρετανούς το παλάτι, η βασίλισσα, οι πρίγκιπες και κλπ;
Θεσμοί όπως το τσάι, η βροχή, το στήσιμο στις ουρές, η συνέπεια, το fair play.

– Αναζητούν ακόμη την επόμενη «Νταϊάνα»; Μια ανθρώπινη εκδοχή του παλατιού;
Πιστεύουν ότι την βρήκαν.

– Πώς θα αισθανόταν ένας Άγγλος αν διάβαζε το βιβλίο σας;
Μπορεί και να ψιλογελούσε και να έλεγε κάτι όπως jolly good ή not bad, σχόλια χαρακτηριστικά θετικά προερχόμενα από έναν Άγγλο.

– Τελικά, συμπαθείτε τους Άγγλους ή όχι;
Τους συμπαθώ πάρα πολύ! Έχουν πολλά θετικά χαρακτηριστικά: είναι ευγενικοί, ανεκτικοί, δίκαιοι, χαμηλών τόνων, με χιούμορ, είναι αμήχανοι (όπως κι εγώ). Βέβαια είναι όπως το έγραψε στις εντυπώσεις του από τη χώρα το 1946 ο Ούγγρος Georges Mikes «αν αποτύχεις να τους μιμηθείς θα είσαι γελοίος, αν πετύχεις θα είσαι ακόμα πιο γελοίος».

Διαβάστε ακόμα, Ξένια Κουναλάκη: «Οι Έλληνες είμαστε πρωταθλητές του αντισημιτισμού στην Ευρώπη».

TAGS :
βιβλίο Ελεάννα Βλαστού Λονδίνο

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook