Ένας άνθρωπος που διαβάζει αξίζει για δύο

Αυτή είναι η ιστορία του θρυλικού βιβλιοπώλη και εκδότη Εντμόντ Σαρλό (1915-2004), πρώτου εκδότη μεταξύ άλλων του Αλμπέρ Καμύ. (Εικονογράφηση από την γαλλική έκδοση του βιβλίου της Καουτέρ Αντιμί «Τα πλούτη μας»)

Θα πάρετε τα σοκάκια που βρίσκονται κατάντικρυ στον ήλιο, έτσι δεν είναι; Ώσπου να φτάσετε στην οδό Χαμανί, την πρώην οδό Σαρράς. Θα ψάξετε τον αριθμό 2Β, που θα δυσκολευτείτε να τον βρείτε επειδή κάποιοι αριθμοί δεν υπάρχουν πια. Θα σταθείτε μπροστά στην επιγραφή μιας βιτρίνας: Ένας άνθρωπος που διαβάζει αξίζει για δύο. Μπροστά στην Ιστορία, τη μεγάλη, αυτήν που συγκλόνισε τον κόσμο, αλλά και τη μικρή, αυτήν ενός ανθρώπου, του Εντμόντ Σαρλό, που, το 1936, στα είκοσι ένα του χρόνια, άνοιξε τη δανειστική βιβλιοθήκη Τα αληθινά πλούτη.

Με το μυθιστόρημά της Τα πλούτη μας η μόνιμα εγκατεστημένη στο Παρίσι Αλγερινή συγγραφέας Καουτέρ Αντιμί επιστρέφει στη γενέτειρά της. Όχι όμως για να περιπλανηθεί στις προσωπικές της αναμνήσεις, που ενδεχομένως δεν ενδιαφέρουν κανέναν, αλλά για να μας αφηγηθεί την ιστορία του θρυλικού βιβλιοπώλη και εκδότη Εντμόντ Σαρλό (1915-2004), πρώτου εκδότη μεταξύ άλλων του Αλμπέρ Καμύ. Και μαζί με αυτό να μας μιλήσει για τους ανθρώπους που αγαπάνε τα βιβλία, για τη φιλία και τη Μεσόγειο, για τη μνήμη, τον πολιτισμό, την παιδεία, την εναντίωση στην εξουσία. Και για την Αλγερία.

Kaouther Adimi, «Τα πλούτη μας», μτφ. Έφη Κορομηλά, εκδ. Πόλις.

Η αφήγηση είναι δομημένη σε τρία επίπεδα. Το πρώτο αποτελείται από τις επινοημένες ημερολογιακές εγγραφές του Εντμόντ Σαρλό, που εκτείνονται από το 1935, όταν ξεκινάει η περιπέτεια του «Βιβλιοπωλείου Τα αληθινά πλούτη», μέχρι το 1961, οπότε, στη δίνη της αντιαποικιοκρατικής εξέγερσης στην Αλγερία, το μικρό βιβλιοπωλείο, επτά μέτρα πλάτος και τέσσερα μήκος, θα καταστραφεί από εκρηκτικό μηχανισμό. Το δεύτερο επίπεδο του μυθιστορήματος μάς φέρνει στο παρόν, στο 2017, όταν ένας νεαρός Γάλλος αναλαμβάνει να αδειάσει το ερειπωμένο πια βιβλιοπωλείο, να ξεφορτωθεί όσα βιβλία έχουν απομείνει και να καθαρίσει τον χώρο, προκειμένου να μετατραπεί σε κατάστημα που θα πουλάει λουκουμάδες. Τέλος, αυτοτελώς μες στην αφήγηση, αλλά και στις σημειώσεις του Εντμόντ Σαρλό, αναβιώνει ο πόλεμος της Αλγερίας (1954-1962) που οδήγησε στην ανεξαρτησία της χώρας από τη Γαλλία.

Το όνειρο του Σαρλό, όπως το παρουσιάζει η Καουτέρ Αντιμί, δεν ήταν να φτιάξει ένα εμπορικό κατάστημα που απλώς θα πουλάει βιβλία. Θεωρούσε τη λογοτεχνία πολύ σημαντικό μορφωτικό αγαθό και αγαπούσε πολύ τους ανθρώπους της Μεσογείου και της χώρας του, για να ικανοποιηθεί μόνο με αυτό. Οραματιζόταν τη δημιουργία ενός βιβλιοπωλείου με καινούρια και μεταχειρισμένα βιβλία, ενός εκδοτικού οίκου, μιας δανειστικής βιβλιοθήκης. Φιλοδοξούσε να δημιουργήσει έναν χώρο συναντήσεων και ανάγνωσης, έναν τόπο φιλίας και ανάπτυξης αυτού που ονόμαζε μεσογειακή σκέψη και που ιδανικός εκφραστής της υπήρξε εξαρχής ο Αλμπέρ Καμύ. Ήθελε να προσελκύει συγγραφείς και αναγνώστες απ’ όλες τις χώρες της Μεσογείου, χωρίς διακρίσεις γλώσσας και θρησκείας, ανθρώπους από εδώ, απ‘ αυτή τη γη, απ‘ αυτή τη θάλασσα.

Ό,τι περιγράφει στο μυθιστόρημά της η Καουτέρ Αντιμί είναι μια μεγάλη περιπέτεια που στ’ αλήθεια συνέβη. Η έρευνά της επί ένα χρόνο σε αρχεία, οι συναντήσεις της με τους ανθρώπους που γνώρισαν τον εκδότη και το βιβλιοπωλείο του, οι ταινίες, τα βιβλία και τα άρθρα που μελέτησε, τη βοήθησαν να δημιουργήσει μιαν απολύτως συνεκτική και πλήρη εικόνα του κόσμου και της προσωπικότητας του Εντμόντ Σαρλό, ενός καθόλα ξεχωριστού ανθρώπου: Ένας νεαρός επιστρατευμένος με ρώτησε γιατί δεν γράφω κι εγώ, που αγαπώ τόσο πολύ τη λογοτεχνία. Δεν τόλμησα να του πω ότι βαριέμαι το γράψιμο. Εμένα μου αρέσει να εκδίδω, να συλλέγω, να κάνω το κοινό να ανακαλύπτει, να δημιουργώ δεσμούς μέσα από τις τέχνες!

Ο Χαράλαμπος Γιαννακόπουλος μαζί με τη συγγραφέα Καουτέρ Αντιμί από τη φετινή Διεθνή Έκθεση Βιβλίου της Θεσσαλονίκης. (Φωτογραφία: Στέλα Αλισάνογλου)

Από τις σελίδες του βιβλίου περνάει ο ενθουσιασμός του πρώτου καιρού, που καθόλου δεν μειώνεται καθώς περνάνε τα χρόνια, οι δυσκολίες της αρχής αλλά και των σκληρών χρόνων που ακολούθησαν, κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, για παράδειγμα, όταν ο εκδότης δεν μπορούσε να βρει ούτε χαρτί ούτε μελάνι για να τυπώσει τα βιβλία του, ή κατά τη διάρκεια του Πολέμου της Αλγερίας, όταν το «Βιβλιοπωλείο Τα Αληθινά Πλούτη» έγινε στόχος φανατικών που τελικά το κατέστρεψαν. Μιλάει για τη στήριξη των φίλων, αλλά και για τη μοναξιά του αφοσιωμένου εκδότη. Για την έξαψη και τις χαρές που προσφέρει η λογοτεχνία, η φιλία και η προσφορά:

Από τότε που ανοίξαμε, πολλοί πελάτες έρχονται στα Αληθινά Πλούτη για να δανειστούν ή να αγοράσουν βιβλία. Δεν είναι ποτέ βιαστικοί, θέλουν να συζητάνε για τα πάντα: για τους συγγραφείς, για το χρώμα της κουβερτούρας των εξωφύλλων, για το μέγεθος των χαρακτήρων… Οι περισσότεροι είναι καθηγητές, φοιτητές, καλλιτέχνες, αλλά υπάρχουν και κάποιοι εργάτες που βάζουν χρήματα στην άκρη για να αγοράσουν ένα μυθιστόρημα. Η μεγάλη περιπέτεια άρχισε.

Διαβάστε ακόμα: Γκιγιόμ Απολινέρ – 100 χρόνια από το θάνατο ενός μεγάλου ποιητή με την καρδιά κομμάτια

TAGS :
Άλμπερτ Καμύ βιβλίο εκδότης Εντμόντ Σαρλό Καουτέρ Αντιμί

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook