08. ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΣΕΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΣ

Με την ταινία «Ο Εχθρός Μου», ο Γιώργος Τσεμπερόπουλος επιστρέφει στη σκηνοθεσία δεκατρία χρόνια μετά την «Πίσω Πόρτα». «Επιθυμούσα να κάνω μια ταινία για να τεντωθώ και να παίξω σε χωράφια που δεν τα ξέρω από τη ζωή μου. Μια ταινία με ένταση, η οποία να αφορά και την αλήθεια του σήμερα».

Ρυθμός, σασπένς, ουσία, εξαιρετικοί ηθοποιοί και διαρκή διλήμματα. Το πρώτο που είπα μέσα μου όταν τελείωσε «Ο Eχθρός Mου» ήταν «δεν είναι καθόλου ελληνική ταινία». Από κεκτημένη ταχύτητα μάλλον, καθώς ο ελληνικός κινηματογράφος έχει καταφέρει να μας κερδίσει εδώ και χρόνια. Θα ήταν μάλλον ο ρυθμός του έργου που μου το προκάλεσε, ένα δράμα που δεν έγινε ποτέ μελό, χαρακτήρες ολοκληρωμένοι που αναγνωρίζεις, συνθήκες πραγματικές και όχι εξωπραγματικές και δομή αυστηρή, με αρχή, μέση και τέλος. Από έναν ώριμο και νεανικό συνάμα, Γιώργο Τσεμπερόπουλο, που ανέκαθεν λειτουργούσε με σκελετούς: ρισκάρει χωρίς να χύνει την καρδάρα, προβάλει πολιτικό λόγο χωρίς τυμπανοκρουσίες και χωρίς να θεωρεί εαυτόν σοφό και είναι ανοιχτός σε γνώμες και κριτικές, κερδίζοντας άλλες ματιές πάνω στο δικό του όραμα και συνθέτοντάς τες μέσα από το δικό του φίλτρο. Επανήλθε με μια ταινία βίας που ήθελε χρόνια να κάνει, όπως μου έχει εξομολογηθεί στο παρελθόν, «για να τεντωθώ, να δοκιμαστώ σε ένα είδος που δεν γνωρίζω». Στο Φεστιβάλ του Λονδίνου μίλησαν για ανανέωση του είδους vigilante movies, γιατί ο πρωταγωνιστής του δεν είναι ένας «μάτσο» εκδικητής αλλά ένας bookish τύπος, καλλιεργημένος, φιλήσυχος και βαθιά δημοκράτης, που οδηγείται στην εκδίκηση και ανατρέπει όσα πίστευε μέχρι χθες όταν μια συμμορία εισβάλει στο σπίτι του… Ο «εχθρός» πάντως έχει πολλά πρόσωπα.

«Η ταινία αφορά μια υπόθεση του κοινού ποινικού δικαίου, δεν έχει στενά πολιτικό υπόβαθρο. Αφορά όμως τη δική μας ατομική θέση και αντίσταση στην καθημερινή βία».

Η ταινία βγαίνει σε μια στιγμή που η βία είναι ιδιαιτέρως επίκαιρη…
Με τις πρόσφατες δολοφονίες αθώων νέων η κατάσταση στις μέρες μας έχει γίνει πιο εξωφρενική από ό,τι μπορούσαμε να διανοηθούμε. Αυτή η πραγματικότητα δεν έχει σχέση με την ιστορία της ταινίας μου. Η ταινία αφορά μια υπόθεση του κοινού ποινικού δικαίου, δεν έχει στενά πολιτικό υπόβαθρο. Αφορά όμως τη δική μας ατομική θέση και αντίσταση στην καθημερινή βία.

Τελικά, ενέχει δικαιοσύνη η βία;
Δεν γίνεται να δικαιώσεις καμία βίαιη πράξη κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες, μπορείς όμως να την αιτιολογήσεις – για αυτόν τον λόγο και αναγνωρίζουν ελαφρυντικά τα δικαστήρια. Δεν είναι δυνατόν όταν είμαστε τρία εκατομμύρια ποντίκια μέσα στην ίδια φάκα της μεγαλούπολης –στοιχείο και της ταινίας– να ζούμε με ανομία και παραβατικότητα. Και η αλήθεια είναι πως υπάρχει ανομία στη χώρα και ανοχή από την πλευρά των θεσμών και του κράτους. Αν δεν υπήρχε –ανέκαθεν– ανοχή στο πολιτικό και οικονομικό έγκλημα των αρχόντων στον τόπο, τα πράγματα θα ήταν σαφώς καλύτερα. Σε μια χώρα λοιπόν κάθε άλλο παρά ευνομούμενη, η βίαιη αντίδραση είναι αναμενόμενη και αναπόφευκτη.

Η Αριάδνη Καβαλιέρου υποδύεται την έφηβη κόρη της οικογένειας.

Η Αριάδνη Καβαλιέρου υποδύεται την έφηβη κόρη της οικογένειας. «Μπορεί η οικογένεια να συγκαλύπτει και εσωτερικά και εξωτερικά ‘’εγκλήματα’’, όμως πρέπει να παραδεχτείτε ότι στη φαλιρισμένη Ελλάδα ο παππούς και η γιαγιά είναι το αποκούμπι του μισού πληθυσμού», τονίζει ο Γιώργος Τσεμπερόπουλος.

Έχει φύλο η βία;
Είναι αντρική υπόθεση, όπως και στα ζώα. Το θηλυκό δρα έγκαιρα με το ένστικτο της επιβίωσης –η μάνα ιδίως είναι στην τσίτα και προλαβαίνει τον κίνδυνο, ποτέ δεν τον προκαλεί, δεν ρισκάρει τη ζωή των παιδιών της. Ενώ ο αρσενικός κόβει βόλτες φουσκωμένος και επιδεικνύει τη δύναμή του. Υπάρχει μια χαζομάρα στα αρσενικά. Οι στατιστικές για την σωματική εγκληματικότητα αποδεικνύουν αυτό που λέω –οι γυναίκες βρίσκονται μόλις στο 10%.

Δεν είναι πάντως διδακτική η ταινία. Αφορά κυρίως μια ρεαλιστική ματιά πάνω στον άνθρωπο, τα ένστικτά του, τις πεποιθήσεις του.
Ακριβώς όπως το λέτε. Ξέρετε όμως, λόγω του θέματος υπάρχει η προσμονή να κάνω κοινωνικές αναλύσεις, σαν να είμαι κάποιος σοφός. Δεν είμαι σοφός –είμαι ένας κινηματογραφιστής που ήθελε να κάνει μια ταινία με ένταση, η οποία να αφορά και την αλήθεια του σήμερα. Είναι χρόνια που επιθυμούσα να κάνω μια ταινία για να τεντωθώ και να παίξω σε χωράφια που δεν τα ξέρω από τη ζωή μου. Ερευνάς το θέμα σου, γνωρίζεις καταστάσεις, μαθαίνεις τα πάντα, όχι για κάποιο δοκίμιο, αλλά για να κάνεις μια καλή ταινία. Εκεί λοιπόν μπαίνουν και οι ηθοποιοί που θα αναστήσουν τους ρόλους και που θα πρέπει να λειτουργήσουν με το θυμικό τους και όχι εγκεφαλικά, και μετά πρέπει να πάρεις από όλους σου τους συνεργάτες τον καλύτερό τους εαυτό και να κρατήσεις αμείωτο το ενδιαφέρον του θεατή, χωρίς μουντζούρες και χωρίς τίποτα το αναμενόμενο. Κυρίως βέβαια με τον βασικό σου ήρωα. Εξ ου και η βρετανική κριτική ότι δεν είναι αναμενόμενο να βλέπεις έναν μορφωμένο άνθρωπο να κινείται συνεχώς ανάμεσα σε διλήμματα βίας –όπως κάνουμε όλοι τελικά σήμερα με αυτά που υφιστάμεθα καθημερινά. Η ροή της ταινίας όμως δεν ανακόπτεται, ακριβώς όπως συμβαίνει και στην καθημερινότητά μας: δεν σταματάμε να ζούμε όταν σκεπτόμαστε, όσο και να αμφιβάλλουμε προχωράμε και πηγαίνουμε παρακάτω, αν και ζούμε κάτω από την διαρκή πίεση διλημμάτων συμπεριφοράς απέναντι στις πρωτόγνωρες καταστάσεις που αντιμετωπίζουμε.

IMG_1275nikolopaido

Ο Γιώργος Τσεμπερόπουλος με τον Μανώλη Μαυροματάκη. «Υπάρχει ανομία στη χώρα και ανοχή από την πλευρά των θεσμών και του κράτους. Αν δεν υπήρχε –ανέκαθεν– ανοχή στο πολιτικό και οικονομικό έγκλημα των αρχόντων στον τόπο, τα πράγματα θα ήταν σαφώς καλύτερα», λέει ο σκηνοθέτης.

Έχετε απαντήσει, φαντάζομαι, τι θα κάνατε στη θέση του πρωταγωνιστή…
Για πολύ καιρό και αφότου σκιαγραφήσεις έναν ρόλο, ακούς πολλά σχετικά με αυτόν. Οι περισσότεροι άνθρωποι μού έχουν πει ότι θα έκαναν το ίδιο, αλλά δεν τους πολυπιστεύω. Από την «Πίσω Πόρτα» μού είχε περισσέψει ένα κλομπ της αμερικάνικης αστυνομίας –προπ για την ταινία – το οποίο είχα πάντα κοντά στο κρεβάτι, πιστεύοντας ότι αν κάποιος μπουκάρει, θα το χρησιμοποιήσω. Με φαντάζεστε; Τσεμπερόπουλος σε ρόλο Σταλόνε! Μετά κατέληξα στο αντίθετο, ότι αν μου συνέβαινε αυτό και ήμουν μόνος στο σπίτι, θα με κοίμιζα με σπρέι για να μην αντιδράσω. Αν όμως ήταν σπίτι το παιδί μου, δεν ξέρω ποιο θηρίο θα πεταγόταν από μέσα μου. Το καλύτερο πάντως είναι να κάνεις την πάπια και να είσαι δοτικός.

Ο θεσμός της οικογένειας πάντως δικαιολογεί τα μεγαλύτερα κακά και τα προκαλεί συνάμα…
Η οικογένεια είναι η προσωπική σου πατρίδα: στο όνομά της γίνονται και τα καλύτερα και τα χειρότερα. Στο όνομά της πατρίδας μεγαλουργείς αλλά και αυθαιρετείς, της δίνεις αλλά σε τρώει, σε εξοργίζει αλλά μακριά της δεν μπορείς. Τα ίδια συμβαίνουν και με την οικογένεια. Μπορεί πάντως να συγκαλύπτει και εσωτερικά και εξωτερικά «εγκλήματα», όμως πρέπει να παραδεχτείτε ότι στη φαλιρισμένη Ελλάδα ο παππούς και η γιαγιά είναι το αποκούμπι του μισού πληθυσμού.

_MG_2073

Ο Μανώλης Μαυροματάκης ενσαρκώνει τον κεντρικό ήρωα της ταινίας. Στο Φεστιβάλ του Λονδίνου μίλησαν για ανανέωση του είδους vigilante movies, γιατί ο πρωταγωνιστής δεν είναι ένας «μάτσο» εκδικητής αλλά ένας bookish τύπος, καλλιεργημένος, φιλήσυχος και βαθιά δημοκράτης, που οδηγείται στην εκδίκηση και ανατρέπει όσα πίστευε μέχρι χθες όταν μια συμμορία εισβάλει στο σπίτι του.

Πόσο σημαντικό για την ταινία είναι το γεγονός ότι έχετε δύο παιδιά, και μάλιστα έναν γιο και μια κόρη;
Στις πρόβες και τις συζητήσεις μας έδειχνα στους ηθοποιούς της οικογένειας ένα ιντερνετικό βιντεάκι που ανέβασε κάποιος πατέρας. Αυτός λοιπόν έκανε ένα κοντινό πλάνο στο πρόσωπο της κόρης του σε κάθε της γενέθλια από νεογέννητη μέχρι τα 15 της χρόνια και τα μοντάρισε μαζί. Βλέπεις λοιπόν στο πρόσωπο της μικρής μέσα σε λίγα λεπτά να εξελίσσεται από βρέφος σε έφηβη. Τους εξηγούσα τι βλέπω εγώ: δεκαπέντε χρόνια που την (ή τον) έθρεψες, έμαθες, έντυσες, χάιδεψες, φίλησες, διάβασες, αγκάλιασες, γιάτρεψες, μάλωσες, επέβαλες, 15 χρόνια που ο ίδιος ζορίστηκες, χάρηκες, δεν έκλεισες μάτι, θύμωσες, ενθουσιάστηκες, έπαιξες, στερήθηκες, τραγούδησες, έχασες φίλους, ξεκαρδίστηκες, εξοργίστηκες, παρηγόρησες, εξήγησες, ευτύχησες, κάθε χρόνο επί δεκαπέντε χρόνια άδολης συνύπαρξης.

Ποια είναι η μεγαλύτερη στιγμή ικανοποίησης του σκηνοθέτη Γιώργου;
Όταν ανάβουν τα φώτα και βλέπω τον κόσμο να βγαίνει με «γεμάτη» έκφραση, με γεμάτο πρόσωπο. Τότε ναι, λέω «πέτυχε η ταινία». Και βέβαια στο γύρισμα, ειδικά όταν, μαγικά, λειτουργήσουν όλα όπως τα ονειρεύτηκες πριν από καιρό, με το χαρτί και το μολύβι. Και αυτό δεν είναι εύκολο, γιατί μπορεί να πιάσει ένα ηθοποιός την τέλεια στιγμή του κι εκείνη τη στιγμή να περάσει ένας παλιατζής! Έχουμε μεγάλες εντάσεις και αντιξοότητες στα γυρίσματα, αλλά όταν όλα ενορχηστρώνονται στην εντέλεια, η ικανοποίηση είναι ανείπωτη.

 

//Η ταινία «Ο Εχθρός Μου» του Γιώργου Τσεμπερόπουλου βγαίνει στις αίθουσες την Πέμπτη 14 Νοεμβρίου, σε διανομή από την ODEON.

 

 

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook

Button to top