Ο σκηνοθέτης Κωνσταντίνος Καμπούρογλου.

Ένα Μουσείο Design στη Θεσσαλονίκη, που δεν έγινε ποτέ. Ο εκκεντρικός εμπνευστής του, σχεδιαστής και συλλέκτης, Στέργιος Δελιαλής – δημιουργός μεταξύ άλλων του artwork για το Περιβόλι του Τρελλού του Διονύση Σαββόπουλου. Μία ταινία. Ένα φεστιβάλ κινηματογράφου αφιερωμένο στην αρχιτεκτονική, στο Μουσείο Μπενάκη.

Ο σκηνοθέτης Κωνσταντίνος Καμπούρογλου, του οποίου το ντοκιμαντέρ How to steal a chair προβλήθηκε στο Architecture & Design Film Festival της Αθήνας, ενώνει για το Andro τα κομμάτια του άνωθεν γρίφου.


Για αρχή δείτε το trailer του ντοκιμαντέρ «How to steal a chair»:


– Από τη Θεσσαλονίκη στη Νέα Υόρκη…
Γεννήθηκα και μεγάλωσα στη Θεσσαλονίκη, σε ένα περιβάλλον που μου έμαθε να μη βλέπω σύνορα στη ζωή μου. Μετά το λύκειο ήρθα για σπουδές στην Αμερική, προτιμώντας το μοντέλο του liberal arts όπου δεν προαποφασίζεις τι θα σπουδάσεις στην ανώριμη ηλικία των 17-18. Στη μέση του πουθενά της Iowa, με απόλυτη ηρεμία και χρόνο για σκέψη και πνευματική αναζήτηση, επικέντρωσα τις σπουδές μου στη φιλοσοφία. Εκείνο που μ’ενδιέφερε περισσότερο απ΄όλα ήταν -και παραμένει- η μοναξιά αλλά και το σθένος που απαιτεί η φιλοσοφική αναζήτηση και ηθική ευθύνη. Με γοήτευσε ο υπαρξισμός και η δραματική φιλοσοφική γραφή του Camus και του Καζαντζάκη (αλλά και του Αριστοφάνη και των Monty Pythons) και άρχισα να καταπιάνομαι με το βίντεο. Κατόπιν σπούδασα δημοσιογραφία στη Νέα Υόρκη, κάνοντας τα πρώτα μου βήματα στο ντοκιμαντέρ. Επέστρεψα στην Ελλάδα με σκοπό να μείνω, αλλά τελικά με κέρδισε η Ντορίνα μου στη Νέα Υόρκη, όπου φτιάξαμε την οικογένειά μας.

– «How to Steal a Chair». Ένας παθιασμένος συλλέκτης κι ένα μουσείο φάντασμα.
Τη δεκαετία του ’90, υπήρχαν στον κόσμο λιγότερα από δέκα μουσεία αποκλειστικά αφιερωμένα στο design. Ένα από αυτά, ήταν το Μουσείο Design Θεσσαλονίκης, που λειτούργησε από το 1993 μέχρι το 1998, στο χώρο ενός εμπορικού καταστήματος στο κέντρο της πόλης. Ιδρυτής και ψυχή του μουσείου ήταν ο Στέργιος Δελιαλής, πρωτοπόρος γραφίστας και σχεδιαστής εσωτερικών χώρων και ιδιοκτήτης μίας τεράστιας προσωπικής συλλογής από αντικείμενα βιομηχανικού σχεδιασμού. Στα πέντε χρόνια λειτουργίας του μουσείου, εκθέσεις διεθνούς κύρους με καταιγιστικό ρυθμό και μια ομάδα εθελοντών που δούλευε ασταμάτητα, μπόλιασαν το πολιτιστικό γίγνεσθαι της πόλης με πολύ design και έθεσαν τις βάσεις για κάτι μεγαλύτερο και μονιμότερο. Εκείνη την εποχή, το Υπουργείο Πολιτισμού ενέταξε το Μουσείο Design στο μεγαλεπήβολο σχέδιο πολιτιστικής ανάπτυξης της Θεσσαλονίκης και υπογράφηκε σύμβαση στέγασης και χρημοατοδότησής του. Ο χώρος χτίστηκε, όμως η σύμβαση δεν ενεργοποιήθηκε ποτέ, με αποτέλεσμα το μουσείο να μείνει χωρίς στέγη. Τότε ο Δελιαλής πήρε τη συλλογή του σπίτι και ξεκίνησε έναν αγώνα να κρατήσει το μουσείο ζωντανό. Δυο δεκαετίες αργότερα, ο αγώνας συνεχίζεται. Όμως τώρα πια, στα 73 του, χωρίς χρήματα και με υγεία φθίνουσα, το μουσείο υπάρχει μόνο μέσα στο μυαλό του και αυτό που παλεύει να σώσει είναι το νόημα και το πάθος μιας ολόκληρης ζωής.

Ο Στέργιος Δελιαλής.

– Σας συνδέει μια οικογενειακή φιλία με τον Στέργιο Δελιαλή. Τι σας ενέπνευσε στην προσωπικότητά του ώστε να του αφιερώσετε ένα ντοκιμαντέρ;
Είναι αδύνατο να γνωρίσεις το Στέργιο και να μη σε ρουφήξει στο σύμπαν του, όπου πρωταγωνιστές είναι τα αντικείμενα βιομηχανικού σχεδιασμού και οι ιστορίες τους. Αυτό που με τράβηξε ήταν η πρόκληση του να μπω στη δίνη του μυαλού του χωρίς να του παραδώσω τα ηνία της αφήγησης. Η συμφωνία μας ήταν εξαρχής πως θα μου επέτρεπε να πω την ιστορία του μέσα από το πρίσμα της τωρινής του πραγματικότητας, καθώς δε με ενδιέφερε η αποστειρωμένη, ιστορική εκδοχή που θα τον βόλευε ψυχολογικά. Του ξεκαθάρισα πως, ναι μεν δε θα κάνω την ταινία που θα ήθελε, αλλά αυτό που θα κάνω θα είναι μια κατάθεση που θα πει πολλά περισσότερα από την ιστορία ενός μουσείου κάποτε. Όταν, όμως, διαπίστωσε πως με ενδιέφερε να δείξω την ψυχολογική φθορά που έχει υποστεί, άρχισε μια διελκυστίνδα που, χωρίς την προϋπάρχουσα οικογενειακή φιλία κι εμπιστοσύνη, σίγουρα θα δυναμίτιζε το όλο εγχείρημα.

– Τι συμβαίνει σήμερα στο μουσείο του Κ. Δελιαλή; Τι θα χρειαζόταν για να αλλάξει η τύχη του σε μια καλύτερη μοίρα;
Δυστυχώς η συνθήκη που καταδίκασε το Μουσείο Design, δεσπόζει όσο ποτέ στη χώρα μας: οι καρεκλοκένταυροι ποτέ δε θα καταλάβουν γιατί έχει νόημα ένα μουσείο με καρέκλες. Απ’την άλλη, όμως, το γεγονός ότι η Ελλάδα έχει πλέον σοβαρό και διαπρέπον design, οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο Δελιαλή. Την περίοδο που λειτουργούσε, το Μουσείο Design Θεσσαλονίκης ήταν αντικείμενο της εκπαιδευτικής διαδικασίας του Πολυτεχνείου, ενώ το έργο του ίδιου του Δελιαλή στο σχεδιασμό εσωτερικών χώρων έχει διδαχτεί σε αρχιτεκτονικές σχολές της χώρας μας. Ίσως, όμως, περισσότερο σημαντική τεκμηρίωση είναι το γεγονός ότι πολλοί απ’τους σημαντικότερους γραφίστες και designers στην Ελλάδα σήμερα, δηλώνουν πως ο Στέργιος και το Μουσείο Design τους άνοιξαν τα μάτια. Εφόσον μιλάμε σήμερα για εξαιρετικές πρωτοβουλίες όπως η Design Ambassador που -μεταξύ άλλων- φέρνει στην Ελλάδα το Architecture & Design Film Festival, εννοείται πως το Μουσείο Design έκανε καλά τη δουλειά του. Αυτό, λοιπόν, που ελπίζω είναι το «How to Steal a Chair» να λειτουργήσει ως αποτύπωση του Μουσείου Design, εμφυσώντας στο κοινό το πνεύμα του Στέργιου.

– Τι περιλαμβάνει η συλλογή του Δελιαλή;
Η συλλογή του Δελιαλή ξεκίνησε από τα χρηστικά που του ήταν απαραίτητα για τη δουλειά του γραφίστα: τη λάμπα, την καρέκλα, το γραφείο, την ξύστρα. Τα μελετούσε, ψάχνοντας κάθε πτυχή της ιστορίας τους και κάθε ερώτηση την οποία απαντούσαν. Με τον καιρό η περιέργεια απλώθηκε κι έγινε μανία, μαζεύοντας αντικείμενα για την ιστορία τους και τη θέση τους στον ευρύτερο κόσμο του design.

«Δυστυχώς η συνθήκη που καταδίκασε το Μουσείο Design, δεσπόζει όσο ποτέ στη χώρα μας: οι καρεκλοκένταυροι ποτέ δε θα καταλάβουν γιατί έχει νόημα ένα μουσείο με καρέκλες».

– Αγαπημένα σας λόγια από την ταινία;
Ουσιαστική αφετηρία και πηγή του δράματος του Στέργιου, είναι η απώλεια του νεόκτιστου χώρου όπου θα στεγαζόταν μονίμως το Μουσείο Design μετά τα πρώτα χρόνια της επιτυχίας του. Στο πιο λεπτό σημείο της αφήγησης, τον ρωτάω γιατί δεν μετακόμισε στο νέο χώρο όταν αυτός ήταν έτοιμος και ενώ είχε τα κλειδιά, αλλά περίμενε την επίσημη πρόσκληση από τη γραφειοκρατεία του Υπουργείου Πολιτισμού. «Δεν είμαι κλέφτης», απαντάει, διαλύοντας κάθε ίχνος αμφιβολίας για τα κίνητρά του.

– Ποια η δική σας σχέση με το design;
Θαυμάζω τη ικανότητα να μαγειρεύει κανείς λύσεις με συστατικά τη λειτουργικότητα, την οικονομία και την αισθητική. Προσωπικά, προτιμώ το ματ απ’το γυαλιστερό, το απλό από το σύνθετο, και το ντεσεβό από το σκαραβαίο.

– Αν εσείς κλέβατε κάτι, τι θα ήταν αυτό;
Έχω κλέψει. Δίσκους. Πολλούς. Από το ραδιοφωνικό σταθμό του πανεπιστημίου μου. Είχα χρόνια εκπομπή jazz εκεί και με το τελευταίο μου εξάμηνο ήρθε και το τέλος της εποχής του βινυλίου για το σταθμό. Τα πικάπ είχαν αρχίσει να χαλάνε και διέρρευσε ότι δε θα τα αντικαθιστούσαν. Φεύγοντας, λοιπόν, έσωσα καμιά τρακοσαριά σπάνιους δίσκους που τους έχω και τους χαίρομαι ακόμα.

– Διεθνείς συμμετοχές για το «How to Steal a Chair»; Τι σημαίνουν για σας;
Το ταξίδι της ταινίας είναι παρόμοιο με την ιστορία του πρωταγωνιστή της: ξεκίνησε με όραμα και πάθος για να πει μια ιστορία απαραίτητη, που κανένας, όμως, δεν είχε ζητήσει. Αρχικά και οι πιο καλοπροαίρετοι σύμβουλοι μού έλεγαν ότι κανείς πέρα απ’τη Θεσσαλονίκη δε θα ενδιαφερθεί για την ιστορία αυτή. Το ότι η ταινία αγαπήθηκε στο σινεφίλ Buenos Aires και θα προβληθεί τον ερχόμενο μήνα στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης, μου δίνει τεράστια ώθηση να συνεχίσω να εμπιστεύομαι το ένστικτό μου.

Φωτογραφία από τα γυρίσματα του ντοκιμαντέρ «How to Steal a Chair».

– Η ταινία σας είναι η μόνη ελληνική συμμετοχή στο πρώτο ADFF: Athens.
Η συμμετοχή της ταινίας στο παρθενικό ADFF: Athens έχει ιδιαίτερη σημασία. Το φεστιβάλ υπάρχει και ευημερεί εδώ και μια δεκαετία, επειδή το φιλμ είναι ιδανικό μέσο για να φωτίσει το design και την αρχιτεκτονική. Τι καλύτερο για το φεστιβάλ, από το να ξεκινήσει τη σχέση του με το αθηναϊκό κοινό, προσφέροντάς του ένα ταξίδι αυτογνωσίας στην ψυχή του ελληνικού design;

– Από το ντοκιμαντέρ σας «To Build Strong Children» στο «How to Steal a Chair».
Το μικρού μήκους ντοκιμαντέρ μου «To Build Strong Children» ήταν μέρος ενός ευρύτερου πρότζεκτ, που είχε στόχο να προωθήσει την επικοινωνία μεταξύ των διαφόρων πεδίων του αγώνα κατά της εμπορίας ανθρώπων στην Αμερική. Ήταν, όμως, και η απόδειξη πως μπορώ να δημιουργήσω με τον απόλυτο έλεγχο του σκηνοθέτη που είναι συγχρόνως μοντέρ και παραγωγός. Η αναγνώριση της ταινίας σε φεστιβάλ και η προβολή της, ακόμα και χρόνια μετά, από το PBS, μου έδωσε την ώθηση να τολμήσω κάτι μεγαλύτερο και πιο φιλόδοξο. Το «How to Steal a Chair» είναι το ευτυχές αποτέλεσμα αυτής της προσπάθειας.

– Ετοιμάζετε κάτι αυτή τη στιγμή;
Ναι, έχω στα σκαριά δύο πρότζεκτ: το ένα στην Αμερική και το άλλο στην Ελλάδα, αλλά δεν μπορώ να πω πολλά περισσότερα.

– Ποιο είναι το ύφος σας;
Δε θα τολμούσα να περιγράψω το ύφος μου, καθώς δε σκέφτομαι τον εαυτό μου μέσα από ταμπέλες. Θα πω, όμως, ότι δεν θα είχα ονειρευτεί ποτέ τον εαυτό μου ως δημιουργό ταινιών, αν δεν είχα δει ως νεαρός φοιτητής της φιλοσοφίας το «Night on Earth» (του Jarmusch), το «After Hours» (του Scorsese) και το «8 1/2» (του Fellini).

 

//H ταινία του Κωνσταντίνου Καμπούρογλου, «How to steal a chair» θα προβληθεί: 
Την Τετάρτη 23/01/19, στις 19.30 στο Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών.
Την Κυριακή 27/01/19, στις 16.00 στον Κινηματογράφο ΔΑΝΑΟ.
Τις προβολές θα προλογίσει ο σκηνοθέτης Κωνσταντίνος Καμπούρογλου.

 

Διαβάστε ακόμα: Τσαρλς Μπουκόβσκι, ένας Κυνικός στην Πόλη των Αγγέλων.

 

 

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook

Button to top