«Γιατί αποφάσισα να γίνω άεργος» 
«Το brain drain μπορεί να μετατραπεί σε brain regain» 
Θα κάτσω σπίτι, θα αράξω σπίτι, θα τηλεργαστώ… 
Όλα γύρω μας φωνάζουν «ζήσε το τώρα», δεν είναι η δουλειά το παν 
Οι Χαρές και τα Δεινά της (Τηλε)εργασίας 
«Μόνον η τεμπελιά κρύβει τον θησαυρό που ο άνθρωπος ονειρεύεται», γράφει ο Καζιμίρ Μαλέβιτς. (Πίνακας του Andrew Wyeth, «The Berry Picker»).
Πάντοτε αισθανόμουν παράξενα όταν άκουγα ή διάβαζα αποδοκιμαστικά λόγια για την αποδεδειγμένη τεμπελιά του τάδε ή του δείνα, μέλους της κυβέρνησης ή απλού συγγενή. «Οκνηρία μήτηρ πάσης κακίας» – ολόκληρη η ανθρωπότητα, όλα τα έθνη ενωμένα στιγμάτισαν αυτήν την ιδιαίτερη δραστηριότητα του ανθρώπου. Αυτό το κατηγορητήριο εναντίον της τεμπελιάς πάντα μου φαινόταν άδικο. Γιατί, άραγε, εξυμνούμε τόσο την εργασία, τη δοξολογούμε, της πλέκουμε το εγκώμιο, ενώ στηλιτεύουμε την τεμπελιά; Γιατί, άραγε, στο σύνολό τους οι τεμπέληδες είναι επονείδιστοι, φέρουν τη σφραγίδα της τεμπελιάς, τη σφραγίδα της μητέρας-τεμπελιάς, ενώ και ο τελευταίος εργαζόμενος είναι προορισμένος για τη δόξα, τις τιμές, τους επαίνους; Πάντοτε σκεφτόμουν ότι θα έπρεπε να ίσχυε το εντελώς αντίθετο: καταραμένη πρέπει να είναι η δουλειά, όπως το διδάσκουν οι θρύλοι για τον παράδεισο, ενώ η τεμπελιά πρέπει να ’ναι ο βασικός σκοπός του ανθρώπου. […]
Διαβάστε ακόμα: Το λεξικό του καλοκαιρινού Dolce far niente.
Ό,τι βρίσκεται εν ζωή τείνει προς την τεμπελιά. Από την άλλη πλευρά, η τεμπελιά είναι το κυριότερο κίνητρο για τη δουλειά, γιατί μόνο μέσω της δουλειάς μπορούμε να πετύχουμε την τεμπελιά: είναι προφανές ότι ο άνθρωπος εξαιτίας της δουλειάς προσβλήθηκε από ένα είδος κατάρας, ενώ πρωτύτερα βρισκόταν συνεχώς σε κατάσταση τεμπελιάς. Ενδεχομένως μια τέτοιου είδους κατάσταση όντως να υπήρξε στην ανθρώπινη κοινότητα, και, ενδεχομένως, ο θρύλος της δημιουργίας του παραδείσου και του εκδιωγμένου ανθρώπου από τον παράδεισο να είναι μια σκοτεινή απεικόνιση μιας παρελθούσας πραγματικότητας, εκτός αν πρόκειται για την εικόνα μιας μέλλουσας πραγματικότητας όπου θα φτάσει ο άνθρωπος μέσα από την κατάρα της εργασίας. […]
«Καθένας ψάχνει να αποφύγει την εργασία και προσδοκά την ευδαιμονία, την ανάπαυση ή κάθε άλλη κατάσταση που του επιτρέπει να μη δουλεύει και, ακόμα καλύτερα, να μην απασχολεί τη σκέψη του η διείσδυση του μυστικού της φύσης των πραγμάτων». (Έργο του Merle Citron, «Men Sleeping On A Park Bench»).
Στη ζωή έχουμε εντελώς διαφορετική άποψη απέναντι στην τεμπελιά από αυτήν που εκθέτω. Θα έλεγα, μάλιστα, μια παράξενη άποψη. Είναι φανερό για όλον τον κόσμο ότι καθένας ψάχνει να αποφύγει την εργασία και προσδοκά την ευδαιμονία, την ανάπαυση ή κάθε άλλη κατάσταση που του επιτρέπει να μη δουλεύει και, ακόμα καλύτερα, να μην απασχολεί τη σκέψη του η διείσδυση του μυστικού της φύσης των πραγμάτων. Έτσι, αυτή η δεύτερη πλευρά της ζωής του ανθρώπου θα ήταν σε τέτοιο σημείο τέλεια, ώστε θα μπορούσε να επεκταθεί σε όλα τα πράγματα, επιτρέποντας σε όλα τα φαινόμενα της φύσης να γίνουν διάφανα. Αυτή η τόσο μεγάλη τελειότητα οφείλει να αγγίξει την ανθρώπινη υπόσταση και ο άνθρωπος οφείλει να χρησιμοποιήσει όλη του τη δύναμη για να πετύχει αυτήν τη μεγάλη εδραιωμένη δύναμη της οξυδέρκειας και της γνώσης. Αλλά, εντελώς περίεργα, για τον άνθρωπο αυτή η υπέρτατη κατάσταση μπορεί να είναι μια αιώνια κατάσταση, αλλά τότε θα είναι σαν να σταματούσε η ζωή μέσα του, διότι δεν θα υπήρχε πια πάλη. Και, όμως, η ζωή είναι ένας νικηφόρος αγώνας. Ίσως, πάλι, η ζωή –αυτό που ονομάζουμε ευτυχία και δυστυχία– δεν είναι παρά ένα τερατούργημα. Σε αυτήν την περίπτωση, επιτυγχάνοντας την αιώνια κατάσταση οξυδέρκειας και γνώσης, ίσως ο άνθρωπος εγκαταλείψει τη ζωή για τη μεγάλη αρχή όπου η οικουμενική περιστροφή των μυστικών θα γίνει η πληρότητα της ολοκλήρωσής του.
Είναι ακριβώς η τεμπελιά που οδηγεί σε αυτήν την κατάσταση. Αυτή που δυσφημούμε και στιγματίζουμε. Μου φαίνεται ότι αν στηλιτεύσαμε την τεμπελιά είναι γιατί ο σοφός που την αναθεμάτισε έβλεπε καθαρά ότι δεν ήταν καθόλου αυτό που το όνομά της άφηνε να εννοηθεί. Και αν την κατέστησε επονείδιστη, έλεγε μάλλον ψέματα στον λαό. Φοβόταν να δείξει την πραγματικότητά της. Φοβόταν να πει ότι μόνον εκείνη κρύβει τον θησαυρό που ο άνθρωπος ονειρεύεται. Το περίεργο είναι ότι δεν ορμάμε με μεγάλα βήματα προς αυτήν την υπέρτατη ανθρώπινη σκέψη, αλλά εμμένουμε στην κατάρα και τον ζήλο να απομακρυνόμαστε από την τεμπελιά, να εμποδίζουμε κάθε εκδήλωσή της, εν ανάγκη να την εμποδίζουμε ακόμα και με την πείνα και τον θάνατο. Τέτοιο είναι το σύστημα του αγώνα ενάντια στην τεμπελιά και την ίδια στιγμή το σύστημα χρησιμοποιεί όλα τα μέσα που το οδηγούν σε εκείνη. Βέβαια, η πρόσβαση σε κάθε ευδαιμονία οφείλει να περιβάλλεται από πολλαπλές προφυλάξεις. Ελλείψει αυτών, η ευδαιμονία μπορεί να μετατραπεί σε θάνατο και, σε μια δεδομένη χρονική στιγμή, το ίδιο πράγμα συμβαίνει και με την τεμπελιά: είναι όνειρο και είναι θάνατος. Και αν ολόκληρη η ανθρωπότητα ήθελε να χρησιμοποιήσει την «τεμπελιά», θα αποτύγχανε. […]
«Ό,τι βρίσκεται εν ζωή τείνει προς την τεμπελιά». (Πίνακας του Nathan Miller, «The Siesta»).
Ολόκληρη η φιλοσοφία της εργασίας έγκειται στην απελευθέρωση της τεμπελιάς, αλλά όλοι πιστεύουν ότι η εργασία εξυπηρετεί στο να πετύχουμε μια άλλη ευδαιμονία. Έτσι, ίσως, για πρώτη φορά, φέρω το όνομα της τεμπελιάς ή «μητέρας πάσης κακίας» στον δημόσιο χώρο, εκεί όπου τη στηλιτεύσαμε, και, ίσως για πρώτη φορά, άγγιξα το μέτωπο της σοφίας ή της σοφίας του ανθρώπου σε εκείνη, και έσβησα τη σφραγίδα της ατίμωσης. Πλέον, μπορούμε να διαβάσουμε χαραγμένη στο μέτωπό της ότι είναι η αρχή κάθε εργασίας και ότι, χωρίς εκείνη, δεν θα υπήρχε εργασία. Η τεμπελιά βρίσκεται στις απαρχές του κόσμου, και με την κατάρα της εργασίας οφείλει να αποκαταστήσει τον καινούργιο της παράδεισο. Η τεμπελιά τρομάζει τους λαούς και εκείνοι που επιδίδονται σε αυτήν καταδιώκονται εξαιτίας της, γιατί κανένας δεν αντιλήφθηκε την αλήθεια της, αλλά την ονομάσαμε «μήτηρ πάσης κακίας», ενώ είναι η μητέρα της ζωής. Ο σοσιαλισμός είναι φορέας της απελευθέρωσης στο επίπεδο του ασυνείδητου, αλλά και αυτός τη συκοφαντεί, χωρίς να καταλαβαίνει ότι είναι η τεμπελιά που τον γέννησε. Και, μέσα στην τρέλα του, αυτός ο γιος τη χαρακτηρίζει μητέρα όλων των ατελειών. Δεν είναι αυτός ο γιος που θα απαλείψει το ανάθεμα και με το μικρό αυτό κείμενο θέλω να εκμηδενίσω τη συκοφαντία και να καταστήσω την τεμπελιά από μητέρα όλων των ατελειών, μητέρα της τελειότητας.
15 Φεβρουαρίου 1921, Βίτεμπσκ
//Απόσπασμα από το κείμενο του Καζιμίρ Μαλέβιτς «Η τεμπελιά ως πραγματική αλήθεια του ανθρώπου», εκδόσεις Ποταμός, 2010. Στην αρχή της πρώτης σελίδας –ενδεικτικές των προεκτάσεων του κειμένου– προτάσσονται οι φράσεις: «Η τεμπελιά ως πραγματική αλήθεια του ανθρώπου. Η δουλειά ως μέσο για να πετύχουμε την αλήθεια. Η φιλοσοφία της σοσιαλιστικής ιδέας».
Στο ίδιο βιβλίο, ο Μαλέβιτς –για μια ευρύτερη επισκόπηση της σχόλης– «συστεγάζεται» με τον Ρόμπερτ Λούις Στήβενσον και το κείμενό του «Απολογία ενός αργόσχολου». Την εισαγωγή της έκδοσης υπογράφει ο Κώστας Καλφόπουλος.
-
- Follow us:
Ακολουθήστε το Andro στο Facebook
