Μαρίκα Κλαμπατσέα: «Παίζοντας μουσική στον δρόμο ένιωσα την απόλυτη ελευθερία»

Το έργο «Butterfly in blood» θα παρουσιαστεί στις 17 Μαρτίου στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.

– Στις 17 Μαρτίου παρουσιάζεται στο Μέγαρο Μουσικής το έργο «Butterfly in blood» με θέμα το Ολοκαύτωμα. Τι θα περιμένει να δει ο θεατής;
H όπερα δωματίου Butterfly in Blood βασίστηκε στο βιβλίο-ιστορικό ντοκουμέντο των μαρτυριών της Γαλλοεβραίας σοπράνο και πιανίστας Fania Fenelon Playing for Time. Τραγούδια που γράφτηκαν στα γκέτο και τα στρατόπεδα συγκέντρωσης συνθέτουν την Butterfly, ενώ ενώνονται με τη μουσική του Shostakovich, του Strauss ερμηνευμένα από κουαρτέτο εγχόρδων με τους βιρτουόζους μουσικούς Gennadiy Bykov (βιολί), Florence Sulquki (βιολί), Lavrendiu Matasaru (βιόλα) και Ευγένιος Μπένσης στο cello που αυτοσχεδιάζουν ελεύθερα, χωρίς παρτιτούρα πολλές φορές. Τα ακούσματα αυτά διασταυρώνονται με τους ελεύθερους φωνητικούς αυτοσχεδιασμούς σε θέματα όπως η άρια Un Bel di Vedremo από την όπερα Madame Butterfly του Giacomo Puccini, τον Μπλε Δούναβη του Yohann Strauss και άλλες συνθέσεις μου στη φωνή και το πιάνο.

Τα αποσπάσματα από το βιβλίο της Fenelon διαβάζονται από την ηθοποιό Ράνια Οικονομίδου σε ένα πλέγμα με τη μουσική των Shostakovich, Strauss και αυτοσχεδιασμών. Ναι, το θέμα της όπερας είναι το ολοκαύτωμα. Η Fenelon καταγράφει στο βιβλίο της Αναβολή για την Ορχήστρα και διηγείται ότι έζησε στο στρατόπεδο του Auschwitz σαν μέλος της 40μελους γυναικείας ορχήστρας- σχιζοφρενικό δημιούργημα των Ναζιστών, προορισμένο να παίζει για την ψυχαγωγία τους αλλά και να ακολουθεί, παίζοντας διάφορα εμβατήρια, τους πολιτικούς κρατούμενους όταν τους πήγαιναν να τους δολοφονήσουν στους θαλάμους αερίων.

– Τι σας οδήγησε να καταπιαστείτε με αυτό το θέμα;
Η «Butterfly in Blood» είναι μια δεύτερη προσέγγιση στο ολοκαύτωμα και τη μουσική που γράφτηκε από την πρώτη συναυλία μου που παρουσίασα στο Μέγαρο Μουσικής «Τα Τραίνα» το 2012. Μιλώ γι αυτά τα Τραίνα που μετέφεραν εκατομμύρια πολιτικούς κρατούμενους στα ναζιστικά στρατόπεδα. Μια επίσκεψη στο Νταχάου, όπου πατώντας το χώμα του στρατοπέδου ξετυλίγεται όλη η ιστορία και έρχονται εικόνες τραγικές μπροστά σου, ήταν αρκετή για να ενδιαφερθώ, να βρω και ν’ ακούσω τραγούδια και μουσική που γράφτηκε την περίοδο του ολοκαυτώματος στα γκέτο και στρατόπεδα συγκέντρωσης που είχαν συγκεντρώσει μουσικοί μελετητές. Πιο πολύ ακόμη με οδήγησε να καταπιαστώ με το Ολοκαύτωμα το βιβλίο της Fenelon, μια γυναικεία μαρτυρία-ιστορικό ντοκουμέντο ενός νέου κοριτσιού που επιβίωσε ενώ έζησε τραγικά στο στρατόπεδο του Auschwitz. Ιδιαίτερα σε μια εποχή σαν τη σημερινή, όπου ο φασισμός, ο εθνικισμός και ο ρατσισμός δυστυχώς αναζωπυρώνονται, δεν θα μπορούσα παρά να προχωρήσω και στη δεύτερη προσέγγιση μου με θέμα το ολοκαύτωμα, την «Butterfly in Blood».

– Τι σημαίνει για εσάς μουσική;
Από 9 χρονών ήμουν σε καθημερινή επαφή με τη μουσική. Η μητέρα μου Νίνη, σαν λυρική τραγουδίστρια, τραγουδούσε σχεδόν καθημερινά – θυμάμαι ιδιαίτερα από την Traviata του Giusepe Verdi την άρια Estrano. Η μουσική είναι απαραίτητη στη ζωή μου και δεν μπορώ να τη φανταστώ χωρίς αυτήν, παρά μόνο σε εφιάλτη μου.

«Πηγή έμπνευσής μου είναι η ίδια η ζωή».

– Έχετε μια ιδιαίτερη πορεία στον χώρο της μουσικής, αντισυμβατική αν μπορούμε να το πούμε έτσι. Τι ήταν αυτό που οδηγούσε τι κάθε σας βήμα;
Δεν καταλαβαίνω τι εννοείτε ακριβώς με τον όρο αντισυμβατική. Ακολούθησα σπουδές στα ωδεία, όμως το έναυσμα για αυτή την αλλαγή, αν θέλετε, στη πορεία μου σαν μουσικός, ήταν η φωνή και οι άπειροι ήχοι και χροιές που μπορεί κανείς σαν τραγουδιστής να ανακαλύψει με οδηγό την ερμηνεία του αλλά και στην σύνθεση γενικότερα.

Ακόμη ο ελεύθερος αυτοσχεδιασμός με βοήθησε να απεγκλωβιστώ από πολλούς κανόνες. Κανόνες που ακολουθεί κανείς, μαθαίνοντας στα ωδεία ότι είναι οι μοναδικοί, οι σωστοί και επιβάλλεται να τους ακολουθήσει ο σπουδαστής. Θα μπορούσε, για παράδειγμα, στα ωδεία να μαθαίνουν και οι λυρικοί τραγουδιστές να ερμηνεύουν, βγάζοντας τα σωθικά τους, ακολουθώντας σαν παράδειγμα την τεχνική της συγκλονιστικής τραγουδίστριας του ροκ Janis Joplin. Τότε πιστεύω ότι ίσως όλα θα ήταν διαφορετικά και οι μουσικοί θα είχαν ένα ευρύ φάσμα δυνατοτήτων χωρίς κανένα περιορισμό.

– Κοιτώντας την πορεία σας, είδα ότι έχετε παίξει σε υπόγεια του μετρό και στους δρόμους διάφορων ευρωπαϊκών πόλεων. Πόσο μεγάλο σχολείο ήταν για εσάς και τι σας έμαθε αυτή η εμπειρία;
Ήταν. Και θα συμβούλευα τους νέους τραγουδιστές να το ακολουθήσουν κι αυτοί. Ίσως εκεί έγινε κι ο απεγκλωβισμός από τα στερεότυπα που ακολουθούμε σαν τραγουδιστές. Εκεί ένιωσα την ελευθερία αυτή που δεν μπορούσα να αισθανθώ ούτε σε μια μεγάλη αίθουσα συναυλιών – ήμουν χωρίς κάποια στεγανά εγώ, ο δρόμος και το κοινό που ελεύθερο ερχόταν να με ακούσει χωρίς να χρειάζεται την επικύρωση κι επιβεβαίωση των μέσων ενημέρωσης ότι αυτό που ακούνε είναι καλό και έχει αξία. Ελεύθεροι και ανεπηρέαστοι έκριναν: στεκόντουσαν να ακούσουν αν τους άρεσε ή απλά έφευγαν.

– Ποια ήταν η στιγμή στην καριέρα σας, που έπαιξε τον καθοριστικότερο ρόλο, ώστε να φτάσετε σήμερα εδώ;
Η υποστήριξη στα έργα του του Arts Council της Αγγλίας. Θυμάμαι χαρακτηριστικά όταν πρότεινα ένα από τα έργα μου με τίτλο «Η Χιονάτη και οι Επτά Ουλές» – μια όπερα δωματίου που γράφτηκε για την πρώτη έκδοση (1634) από τον συγγραφέα Giambattista Basile του γνωστού παραμυθιού η «Χιονάτη και οι επτά νάνοι» των αδελφών Grimm. Ενθουσιάστηκαν και μόνο με τον τίτλο.

Η Αγγλία, νομίζω, πέρα από τη τάση που είχα να ψάχνω και να βρίσκω κάτι πέρα από αυτό που μάθαινα, βοήθησε πολύ στο να συνεχίσω και να πιστέψω στον ελεύθερο αυτοσχεδιασμό που διάλεξα σαν μουσικός. Να συνεχίσω ν’ ανακαλύπτω νέους ήχους, χροιές και έκφραση στην ερμηνεία μου.

– Ποιες είναι οι πηγές της έμπνευσή σας;
Η ίδια η ζωή. Ο έρωτας.

– Ποια είναι η πιο σημαντική συμβουλή που σας έχει δώσει κάποιος και ακολουθείτε μέχρι και σήμερα;
Δεν ακολουθώ συμβουλές συνήθως. Βέβαια αυτό δεν γνωρίζω ακόμη αν είναι θετικό ή αρνητικό. Έχω όμως πολύ καλή μνήμη. Θυμάμαι όταν θέλησα να ασχοληθώ με τον αυτοσχεδιασμό και για μια περίοδο που έκανα ιδιαίτερα μαθήματα είχα για δάσκαλο τον συνθέτη και πιανίστα της τζαζ Μάρκο Αλεξίου. Μια μέρα τον ρώτησα πώς παίζει πιάνο τόσο ελεύθερα και μου απάντησε: «Να!». Πήρε μια πολύ ελεύθερη και ωραία στάση παίζοντας πιάνο και κλείνοντας τα μάτια του, συνεπαρμένος από τους ήχους της μουσικής, είπε: «Παίζω αυτό που αισθάνομαι, είναι τόσο απλό». Πήγα ενθουσιασμένη στο σπίτι και έκατσα στο πιάνο. Πρώτη φορά άκουσα έναν πραγματικό αυτοσχεδιασμό και χωρίς παρτιτούρα. Αυτό μου έδωσε τόση δύναμη. Δεν ξεχνώ ποτέ τον τόσο χαρισματικό δάσκαλο Μάρκο Αλεξίου. Αυτό ήταν ένα από τα κυρίαρχα που έγιναν στη πορεία μου σαν καλλιτέχνης και σφράγισε και την πορεία μου σαν μουσικός.

«Σε έναν νέο θα έλεγα να μην αρκείται σε ότι μαθαίνει απ’ τα ωδεία και τις σχολές μουσικής. Να παίζει χωρίς παρτιτούρα, να ανακαλύπτει νέους ήχους στη μουσική».

– Τι θα συμβουλεύατε ένα νέο παιδί, που θα ήθελε να ασχοληθεί με τη μουσική;
Να μην αρκείται σε ότι μαθαίνει μόνο απ’ τα ωδεία και τις σχολές μουσικής. Να παίζει χωρίς παρτιτούρα, να ανακαλύπτει νέους ήχους στη μουσική – αυτούς που είναι ολόδικοί του, τον αντιπροσωπεύουν και που κανείς δεν μπορεί στη θέση του να ανακαλύψει παρά μόνο ο ίδιος.

– Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια;
Πολλά. Αν, κι ότι δεν έχει την ανάλογη εμπορικότητα είναι και δύσκολες οι προσβάσεις του. Όμως ας μην επανέρχομαι στα ήδη γνωστά. Ετοιμάζω μια νέα όπερα μόνο για μια φωνή που θα μιμείται ήχους της φύσης και ζώων και θα συνοδεύεται από κρουστά. Ο ελεύθερος αυτοσχεδιασμός του τυχαίου θα είναι κι εδώ οδηγός.

Ακόμη μια δεύτερη προσέγγιση στο έργο που παρουσίασα το 2017 στο Ίδρυμα Θεοχαράκη «I Have a Dream» στη μουσική και τα blues των Αφρικανών και στα τραγούδια φυλακής. Αυτή τη φορά σε μια μινιμαλιστική προσέγγιση, χωρίς υποστήριξη μικροφωνικής και τη συμμετοχή Αφρικανών μουσικών.

Και τέλος, η συναυλία που επιθυμώ τόσο πολύ και ελπίζω να γίνει πραγματικότητα είναι με τραγούδια της θρυλικής τραγουδίστριας της ροκ Janis Joplin, που τόσο αγαπώ και το συγκρότημα που την συνόδευε τους Big Brother.

//Butterfly in blood, 17 Μαρτίου, Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, Αίθουσα «Νίκος Σκαλκώτας», Βασ. Σοφίας & Κόκκαλη, τηλ.: 210 7282000. Περισσότερες πληροφορίες στο megaron.gr.

Διαβάστε ακόμα: Εκεί έξω υπάρχει ένας Γερμανός που διασκευάζει Ελληνικά τραγούδια στα Αγγλικά

TAGS :
Butterfly in blood Μαρίκα Κλαμπατσέα Μέγαρο Μουσικής

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook