Ο Νίκος Κτενάς. (Φωτογραφία: K. Vassilakou)

– Ποια τα αποτελέσματα του virality του Inside-Out;
Το αρχιτεκτονικό έργο δεν μπορούμε να το κρύψουμε ή να το δείξουμε επιλεκτικά, όπως μπορεί η πλειονότητα άλλων επαγγελμάτων, διότι η κατασκευή είναι και θα παραμείνει παρούσα μπροστά σε όλους για πολλά χρόνια! H προβολή του έργου ξεκινά από τα θεμέλια του κι ασφαλώς πριν από την όποια βράβευση. Η αλήθεια είναι πως το «Inside-Out» κατά τη διάρκεια της κατασκευής του προκάλεσε κι αρνητικά σχόλια και απορίες, του τύπου, «μα καλά, τι πολυκατοικία είναι αυτή; …πάει, χάλασε η γειτονιά μας!». Μιας και κανένας δεν προσέγγιζε απ’ ευθείας εμένα, τον υπεύθυνο της κατάστασης, απαντούσα διαμεσολαβημένα -καμιά φορά και παραπλανητικά- μέσω του παντοπώλη της γειτονιάς που μου έδινε την «αναφορά» του σε κάθε επίσκεψή μου στο πλαίσιο της επίβλεψης των εργασιών. Ένα κτίριο λοιπόν γίνεται «viral» ή καλύτερα αντιμετωπίζεται ως μια «ιογενής» ασθένεια εν τη γενέσει του, κυρίως όταν πρόκειται για κάτι ανοίκειο κατά τη διάρκεια της κατασκευής. Πρόκειται για μία εμπειρία που έχω πρωτοαισθανθεί πολλά χρόνια πριν, ήδη από το πρώτο μου έργο, τρεις κατοικίες στον μακρινό Ισημερινό, στην Λατινική Αμερική. Όλοι ανεξαιρέτως θεωρούσαν πως ήταν ένα εμπορικό κέντρο…

Προσωπικά βρίσκω το φαινόμενο εξαιρετικά διασκεδαστικό. Μετά την αποπεράτωση ενός έργου, πόσο μάλλον όταν αυτό βραβεύεται, παρατηρείται μια στροφή 180 μοιρών απ’ όλους σχεδόν. Η αρνητικότητα μετατρέπεται σε υπερηφάνεια για τη διάκριση της περιοχής που γίνεται δημοφιλής, προσελκύει επισκέπτες, δημοσιογράφους και πούλμαν με φοιτητές αρχιτεκτονικής.

Αυτό είναι το σημείο που κάνει το θαύμα του το διαδίκτυο, παρέχοντας τη δυνατότητα στον καθένα να αναμεταδώσει την είδηση σε όλο τον πλανήτη, ως είδος επιδημίας – εξ ου το «viral»! Όλο αυτό αναπόφευκτα επιστρέφει σε μένα, με τους γείτονες να μου μιλούν, τους περαστικούς να με χαιρετούν, άγνωστους να με καλούν και να μου γράφουν, πολλούς δε, θεωρώντας πως είναι ιδιοκτησία μου, να με ρωτούν αν μισθώνω διαμερίσματα στο κτίριο! Ωστόσο με ικανοποιεί ιδιαίτερα -και θεωρώ μέρος του έργου- την επιρροή που δύναται να έχει η αρχιτεκτονική σε κοινωνικό επίπεδο, πέραν από αυτή των χρηστών της. Ως δομημένο περιβάλλον, ως μέρος της καθημερινότητας και αν θέλετε, ακόμα και της ιστορίας ενός τόπου.

Inside-Out, Νέο Ψυχικό, 2015. (Φωτογραφία: M. Bisti)

– Το έργο σας πήρε το μοναδικό βραβείο που απονεμήθηκε φέτος από το Ελληνικό ινστιτούτο Αρχιτεκτονικής. Τι σημαίνει αυτό;
Κατ’ αρχάς ήταν μια πολύ μεγάλη τιμή για μένα. Θεωρώ το θεσμό των βραβείων του ΕΙΑ πολύ σημαντικό κυρίως διότι διενεργείται κάθε τέσσερα χρόνια και μάλιστα μετά από επίσκεψη επιτροπής επί τόπου του έργου! Αποτελεί λοιπόν μια ουσιαστική κρίση του αρχιτεκτονικού έργου, καθώς η αρχιτεκτονική είναι η πραγματική εμπειρία του χώρου που δεν υποκαθίσταται από μια απεικόνιση – πόσο μάλλον εξ’ αποστάσεως, όπως συνηθίζεται τελευταία σε ποικίλα βραβεία αρχιτεκτονικής που δίδονται ακόμα και για φωτο-ρεαλιστικές εικόνες κτιρίων μέσω διαδικτύου. Επίσης στο πλαίσιο των βραβείων είχα τη δυνατότητα, όπως όλοι, να επισκεφτώ πολλά έργα συναδέλφων, την πλειοψηφία των οποίων γνωρίζω και προσωπικά. Μπορώ να πω πως δεδομένης της οικονομικής συγκυρίας είναι πολύ αξιόλογο το αρχιτεκτονικό υλοποιημένο έργο που παρουσιάζεται αυτή τη στιγμή στην χώρα μας, κυρίως από νεότερους αρχιτέκτονες.

ABB, Θεσσαλονίκη, 2008, (Φωτογραφία: E. Attali)

– Ακολούθησε η διάκριση ως «Project of the Year» κατά τη διάρκεια του Ευρωπαϊκού Sales Meeting της εταιρείας Trespa.
Η εταιρεία Trespa -ίσως η σημαντικότερη διεθνώς στο είδος της- απένειμε αυτή τη διάκριση στο Inside-Out διότι η όψη του προβάλει όλη την τεχνολογία της. Μάλιστα λόγω αυτής της επιλογής μου, η εταιρεία αποφάσισε να επανέλθει στην ελληνική αγορά, με αντιπρόσωπο την εταιρεία Mipeco. Όσο απλό κι αν είναι, ένα κτίριο αποτελείται από ένα σύνολο κατασκευών, εμπλέκοντας άγνωστη για το ευρύ κοινό ποσότητα σχεδίων, δειγμάτων, δοκιμών, ειδικοτήτων κι εν γένει παραγόντων. Στο Inside-Out ενσωματώθηκαν υλικά μεγάλων και γνωστών εταιριών, οι οποίες το θεώρησαν πολύ αξιόλογο και το έχουν προβάλει στις εταιρικές τους ιστοσελίδες. Αυτά ασφαλώς με τη συμβολή των Ελλήνων αντιπροσώπων τους όπως η Sias, Epexyl, Serpetinis, Mitsulift. Στην επιτυχία συνέβαλε ακόμα η βούληση κι η εμπιστοσύνη των εργοδοτών, ιδιοκτήτες και τελικοί αποδέκτες του εγχειρήματος. Το τελευταίο υπερβαίνει την απλή επαγγελματική σχέση. Μεταξύ του αρχιτέκτονα και του πελάτη αναπτύσσεται μία σχέση προσωπική, η οποία στην χώρα μας, ενδεχομένως λόγω της ιδιοσυγκρασίας μας, δεν είναι πάντα δεδομένη.

– Στο portfolio σας περιλαμβάνεται σημαντικός αριθμός υλοποιημένων και καινοτόμων έργων. Είναι το Inside-Out καρπός μίας πολυετούς πρακτικής και θεωρητικής έρευνας;
Το Inside-Out αποτελεί μια στάση σε μια γραμμική πορεία. Όπως όλοι οι μεγάλοι στην ιστορία της αρχιτεκτονικής, έτσι και εγώ, ταπεινά, προσπαθώ να ακολουθήσω πιστά, τις τρεις έννοιες του Μάρκου Βιτρούβιου, Venustas – Firmitas – Utilitas! Η αρχιτεκτονική για μένα είναι ένα πεδίο έρευνας, με βασικότερο στοιχείο της τη «διαλεκτική σχέση» με τον τόπο – είτε πρόκειται για ένα γεωγραφικό ή αστικό σύνολο. Το αποτέλεσμα, δηλαδή ο τρόπος υλοποίησης της συνθετικής ιδέας σε όλα μου τα κτίρια, προσπαθώ να το χαρακτηρίζει αυστηρά μια μορφολογική απλότητα, κατασκευασμένη από υλικά που αποδίδουν στο έργο μια «δομική αλήθεια», καθιστώντας έτσι εμφανή την «ηθική» διάσταση της αρχιτεκτονικής.

Τα κτίρια μου εκφράζουν την αλήθεια της δομής τους. Για τον λόγο αυτό, μου αρέσει πολύ να χρησιμοποιώ αυτή την εύπλαστη σύγχρονη πέτρα που είναι το σκυρόδεμα ως φέρουσα δομή, εμφανής, σε ανεπίχριστη μορφή και η οποία οριοθετεί τον ζωτικό χώρο του κάθε κτιρίου. Το γεγονός δε ότι είμαι λάτρης της γεωμετρίας, των αναλογιών και πάντα της απλότητας στην έκφραση του αρχιτεκτονικού αποτελέσματος, δίνουν στο έργο μου μια μορφολογική αλλά και ουσιαστική αναγνωρισιμότητα, επιδεικνύοντας την ερευνητική μου πορεία σε σχέση με τα προαναφερθέντα θέματα ως προς την συνθετική προσέγγιση μου. Πιστεύω πως είναι προφανές ότι δεν είμαι ένας εκλεκτικός αρχιτέκτονας, κατά καιρούς δε, μου έχει αποδοθεί και ο χαρακτηρισμός του εμμονικού, αλλά αυτό το θεωρώ προνόμιο ενός ερευνητή, ο οποίος ενίοτε επιχειρεί να επανεφεύρει τεχνικές και χωρικές σχέσεις μέσα από κάθε έργο του.

«Δεν είμαι ένας εκλεκτικός αρχιτέκτονας, κατά καιρούς δε, μου έχει αποδοθεί και ο χαρακτηρισμός του εμμονικού, αλλά αυτό το θεωρώ προνόμιο ενός ερευνητή».

Εκάλη, 2004. (Φωτογραφία: E. Attali)

– Διδάσκετε και στο Πολυτεχνείο στην Αθήνα και στο Μιλάνο. Θα τολμήσετε ένα συγκριτικό τεστ;
Διδάσκω πολλά χρόνια, είτε σε διάφορα intensive workshops, είτε σε μόνιμη βάση σε διάφορες σχολές ανά την Ευρώπη, κι έχω την τύχη να το κάνω σχεδόν από τότε που αποφοίτησα, μετά από μία απρόσμενη πρόσκληση που έλαβα στην Ελβετία. Έχω διδάξει στην Ελβετία, τη Γαλλία, την Πορτογαλία, την Ιταλία κι ασφαλώς την Ελλάδα, σε προπτυχιακό αλλά και μεταπτυχιακό επίπεδο. Η διδασκαλία είναι συνεπώς για μένα ένα αναπόσπαστο κομμάτι της δουλειάς και της ζωής μου, και συνεπώς αποτελεί μια τεράστια πηγή έρευνας κι έμπνευσης, κάτι σαν να επεξεργάζεσαι συνεχώς 20-30 έργα ταυτόχρονα. Ασφαλώς έχω συναντήσει πολλές και διαφορετικές εκπαιδευτικές μεθόδους στην πορεία μου, κι έχω ισχυρή άποψη περί του πως θα πρέπει να διδάσκεται η αρχιτεκτονική, θέλω όμως να αποφύγω μια απλουστευμένη σύγκριση μεταξύ σχολών.

Από την άλλη, πρέπει να πω πως εκμεταλλευόμενος την θέση μου ως προσκεκλημένος στις διάφορες σχολές, έχω το προνόμιο πάντα να ζητώ μια ανεξαρτησία ως προς την μέθοδο και το περιεχόμενο της διδασκαλίας μου, η οποία και μου δίδεται! Αυτό, διότι θεωρώ ευθύνη ως δάσκαλος, να εμπνεύσω τους εκκολαπτόμενους αρχιτέκτονες διδάσκοντας αυτά που εγώ ερευνώ στη δουλειά μου. Πάντα όμως ξεκινώ από μια βασική θέση απέναντι τους, που δεν είναι άλλη από την ευαισθητοποίηση στη σημασία πρωτίστως της ηθικής διάστασης της δραστηριότητας του αρχιτέκτονα ως διανοούμενος, σε μία προσπάθεια να οραματιστούμε μαζί τον κόσμο πάνω σε ουσιαστικές πολιτιστικές αρχές.

Γουαγιακίλ, Εκουαδόρ, 1991. (Φωτογραφία: N. Ktenas)

– Ποια είναι τα αγαπημένα σας μέρη στο Μιλάνο;
Αγαπώ πολύ την πόλη αυτή, όπως αγαπώ και την Ιταλία που την αισθάνομαι ως δεύτερη πατρίδα μου. Είναι η πόλη του Leonardo Da Vinci, το όνομα του φέρει και το Πολυτεχνείο όπου διδάσκω. Αρχιτεκτονικά επιδεικνύει εξαιρετικά μνημεία της μετά Αναγέννησης εποχής μέχρι σήμερα. Είναι η βιομηχανική πρωτεύουσα της Ιταλίας και παγκόσμιο κέντρο της μόδας και του design… Την πόλη όμως δεν την κάνουν μόνον τα κτίρια και ο σχεδιασμός, αλλά και ο δημόσιος χώρος, οι άνθρωποι και η κουλτούρα τους. Καθώς την ερευνώ τα τελευταία πέντε χρόνια και μέσω της διδασκαλίας μου, ανακαλύπτω ακόμα την ιστορική αλλά και αστική της υπόσταση, διότι επεξεργάζομαι με τους φοιτητές μου στο πολυτεχνείο διάφορα σημεία του αστικού ιστού της, ανακαλύπτουμε την ιστορική της εξέλιξη της και διαμορφώνουμε προτάσεις κάθε χρόνο, ανά θεματική ενότητα, για το μέλλον της. Μάλιστα τον ερχόμενο χρόνο σχεδιάζω να εκδώσω ένα βιβλίο της πολυετούς αυτής εργασίας, μεταποίησης / εξέλιξης που προτείνουμε.

– Ας κάνουμε ένα πέρασμα στην σχεδόν κλισέ αλλά πάντα επίκαιρη ερώτηση: θέμα Αθήνα.
Γι’ αυτό που εγώ διακρίνω στην Αθήνα, με τα μάτια του αρχιτέκτονα. Κάθε βήμα προκαλεί σκέψη κι αντικείμενο έρευνας, πράγμα που κυριολεκτικά με συναρπάζει. Είναι μια σύγχρονη πόλη κτισμένη πάνω σε άλλες πόλεις κι αυτή η «διαστρωμάτωση» είναι ορατή. Η ίδια η πόλη σε διδάσκει την ιστορία της. Περίπου δυόμιση μέτρα κάτω από το σημερινό επίπεδο βρίσκεται αυτή του αρχαίου κόσμου, που είναι ορατό στον Κεραμικό για παράδειγμα. Σ’ ένα βάθος περίπου ενάμιση μέτρου υπάρχουν μικρές πλατείες στις οποίες κατεβαίνουμε για να εισέλθουμε σε πολλές Βυζαντινές εκκλησίες του 11ου ή 12ου αιώνα. Βλέπουμε ακόμα και παλαιά κτήρια σε επίπεδα χαμηλότερα του σημερινού ή πολύ υψηλότερα, που μαρτυρούν την προγενέστερη παρουσία κάποιου χείμαρρου ή παραποτάμου των ποταμών της αρχαίας Αθήνας, σε πολλά σημεία δε της πόλης. Τα παραπάνω τα βλέπουμε σήμερα ταυτόχρονα. Την σημερινή Αθήνα δεν την κάνουν μόνο τα κτίρια κι η ιστορία της, αλλά και ο «σύγχρονος» χώρος μεταξύ αυτών, για να το πω απλά. Αναφέρομαι στους κοινούς της χώρους, όπως δρόμους, πλατείες, κήπους κ.ο.κ., οι οποίοι στην σημερινή εκδοχή τους με την πασιφανή ελλειπή αρχιτεκτονική τους ποιότητα, παρουσιάζουν μια κάκιστη εικόνα αυτής της πόλης, κατά συνέπεια της ποιότητας ζωής σ’ αυτήν αλλά και του σύγχρονου πολιτισμού μας.

Inside-Out, Νέο Ψυχικό, 2015. (Φωτογραφία: M. Bisti)

– Υπάρχει ελληνικό γούστο;
Βεβαίως, όπως υπάρχει σε κάθε μέρος του κόσμου! Το γούστο με την ευρεία έννοια, διαμορφώνει τον τρόπο συμπεριφοράς και ύπαρξης εν γένει, ενός κοινωνικού συνόλου και σχετίζεται άμεσα με την γνώση του κάθε ανθρώπου αλλά και την παιδεία του. Με την υποκειμενική έννοια όμως του «γούστο μου – καπέλο μου», περιγράφει η λαϊκή μας ρήση την πιο διαδεδομένη εκδοχή του στην χώρα μας, και παραπέμπει αναμφισβήτητα στην χαρακτηριστική αγένεια κι έλλειψη κουλτούρας του σύγχρονου Έλληνα, ο οποίος ζει στον ίδιο τόπο που γεννήθηκε ο πολιτισμός του σύγχρονου κόσμου. Ως προς την καταναλωτική δε έννοια, το ελληνικό γούστο είναι ασφαλώς ισοδύναμο με αυτό του ανεπτυγμένου κόσμου. Εν κατακλείδι, πιστεύω πως το ελληνικό γούστο χαρακτηρίζεται από την οξύμωρη σχέση μεταξύ του υποκειμενικού και του καταναλωτικού υπό συνεχή όμως βελτίωση.

«Η αρχιτεκτονική είναι μια έρευνα της ανθρώπινης ύπαρξης. Το να ζούμε καλύτερα σημαίνει να είμαστε ανοικτοί σε ανανέωση και εξέλιξη».

– Τι είναι η αρχιτεκτονική πέρα από το κτίριο;
Κάπου θα το έχετε διαβάσει αυτό, διότι αυτό ως τίτλος είναι η σημαία μου. «Πέρα από το κτίριο» είναι θέμα διαλέξεων μου… Η αρχή της αρχιτεκτονικής σκέψης είναι πέρα από το κτίριο κι από τις κοινές ανάγκες του κάθε χρήστη. Είναι καταρχάς το πώς θα υπάρξει ζωή σε μια επιλεγμένη τοποθεσία. Αυτή είναι η «διαλεκτική σχέση’ στην οποία αναφέρομαι παραπάνω ως βασική αρχή της αρχιτεκτονικής! Η αρχιτεκτονική συνεπώς είναι πρωτίστως το που και πως τοποθετείται το κτίριο. Μια λανθασμένη σχέση με τον ευρύτερο χώρο ισούται μ’ ένα λανθασμένο αρχιτεκτονικό αποτέλεσμα. Έτσι το πιο ωραίο κτίριο θα παρέμενε για πάντα μια λάθος αρχιτεκτονική!

– Μπορούμε όλοι να κάνουμε κάτι για να ζούμε καλύτερα στο σπίτι μας;
Ο ιδιωτικός χώρος διαβίωσης του κάθε ανθρώπου είναι ο κόσμος του. Όταν κάποιος έρχεται σε μένα να μου αναθέσει την δημιουργία αυτού του χώρου, ένας από τους στόχους μου είναι, με τα δεδομένα που μου παραδίδει, δηλαδή τις ανάγκες που θεωρεί πως έχει,να διαμορφώσω ουσιαστικά, μια νέα εκδοχή του «κόσμου» του αυτού. Η αρχιτεκτονική είναι μια έρευνα της ανθρώπινης ύπαρξης. Το να ζούμε καλύτερα σημαίνει να είμαστε ανοικτοί σε ανανέωση και εξέλιξη. Ο κόσμος που προαναφέρω δεν έχει μόνο να κάνει με την καθημερινότητα αλλά πολλές φορές και με την μνήμη. Συχνά μας περιβάλλουν αρκετά πράγματα του παρελθόντος τα οποία μας συνδέουν μ’ αυτό, αλλά που δεν μας είναι αναγκαία για το σήμερα, κι ενδεχομένως το αύριο. Σ’ αυτό το σημείο χρειάζεται μια ιεράρχηση. Γύρω μας πρέπει να έχουμε μόνον τα αντικείμενα που χρησιμοποιούμε κι έχουμε ανάγκη στη ζωή την δεδομένη στιγμή, έτσι ώστε να υπάρχει ο μεγαλύτερος δυνατόν κενός χώρος στο σπίτι μας, μιας και η τάση είναι προς μικρότερους χώρους κατοίκησης. Ζούμε σε μία υπερβολικά καταναλωτική εποχή όπου θα πρέπει να σκεπτόμαστε πως είναι επιτακτική ανάγκη να έχουμε τον χώρο για να σκεπτόμαστε!

«Είμαι λάτρης της γεωμετρίας, των αναλογιών και πάντα της απλότητας στην έκφραση του αρχιτεκτονικού αποτελέσματος, δίνοντας στο έργο μου μια μορφολογική και ουσιαστική αναγνωρισιμότητα». (Φωτογραφία: E. Attali)

– Η αρχιτεκτονική είναι τέχνη ή επιστήμη;
Είναι και τα δύο και μάλιστα πιστεύω στη σειρά που τα θέσατε. Η αρχιτεκτονική είναι μια κατ’ εξοχήν πνευματική δραστηριότητα της οποίας η υλοποίηση είναι σε τεχνική βάση. Από την άλλη, έρχονται τόσο κοντά οι δύο έννοιες όπου μέσα από την αρχιτεκτονική φαντάζουν σαν μια, αυτή της διανόησης… Την πρώτη φορά που βρέθηκα στο Παρίσι, μόλις είχα τελειώσει της σπουδές μου, ένα πρωί στην Fondation Le Corbusier, είδα μια φωτογραφία της αστυνομικής ταυτότητας του ιδίου, όπου ο μεγαλύτερος αρχιτέκτονας του 20ου αιώνα, μιας και ήταν ως γνωστόν αυτοδίδακτος, δήλωνε ως επάγγελμα ‘Homme de lettres’, ενώ τη δεκαετία του ’40 ο ίδιος επεξεργάζεται και δημοσιεύει ως μια μαθηματική μελέτη, ένα σύστημα αναλογιών του σώματος, βασισμένο στην Χρυσή Τομή, το γνωστό ως «Modulor». Το μεγάλο πρόβλημα στην σημερινή κοινωνία των γραφειοκρατών και των οικονομικών μοντέλων, είναι η περιθωριοποίηση της σκέψης, όπου όλο και πιο συχνά περιορίζει την αρχιτεκτονική στη παραγωγή εντυπωσιακών και μόνον εικόνων μιας προαποφασισμένης αστικής και μη πολεοδομικής ανάπτυξης βάση αποκλειστικά οικονομικών κριτηρίων. Πιστεύω πως ευθύνη σήμερα του αρχιτέκτονα είναι να αντισταθεί με όλες του τις δυνάμεις σ’ αυτή τη νέα τάξη πραγμάτων.

«Ο αρχιτέκτονας πρέπει να προσέχει ακόμα και τις ταπεινές κατασκευές, να έχει κριτική αντίληψη των πραγμάτων, να “κοιτάζει” και όχι απλά να “παρακολουθεί”».

– Ποιο είναι το πιο ακραίο project που ονειρεύεστε;
Ψάχνω πάντα μια «δραματική σχέση» με το υφιστάμενο περιβάλλον και αν αυτή δεν είναι εκεί, προσπαθώ να την κατασκευάσω προκειμένου να εισάγω ιδιαίτερα συναισθήματα στο χώρο διαβίωσης. Πάντα οραματίζομαι μια ακραία γεωγραφική ή αστική τοποθεσία. Για παράδειγμα σε μία απότομη διακοπή μιας κορυφογραμμής ή σε μία δύσβατη και βραχώδη ακτή, σ’ ένα λόφο της Αθήνας ή κάπου σε άμεση σχέση με ένα αρχαιολογικό χώρο… Είναι αυτή η εμμονή για διάλογο που επαναλαμβάνω!

– Διεθνή projects που έχουν κερδίσει την προσοχή σας;
Απαντώντας θα αδικούσα πλήθος έργων από την αρχαία Αίγυπτο μέχρι σήμερα. Η προσωπική μου πορεία δεν είναι χρονολογική όπως του ιστορικού, αλλά «ανάποδη» ξεκινώντας από την περίοδο του μοντερνισμού. Ο αρχιτέκτονας πρέπει να προσέχει ακόμα και τις ταπεινές κατασκευές, να έχει κριτική αντίληψη των πραγμάτων, να «κοιτάζει» και όχι απλά να «παρακολουθεί», διότι η εκπαίδευση του είναι συνεχόμενη και δεν τελειώνει ποτέ.

Λουγκάνο, Ελβετία, 1996-2000. (Φωτογραφία: N. Ktenas)

– Στην Ελλάδα της κρίσης, δεν είναι λίγοι οι αρχιτέκτονες που στράφηκαν από τη διαμόρφωση κτιρίων μεγάλης κλίμακας στους εσωτερικούς χώρους. Σας ενδιαφέρει κάτι τέτοιο;
Πέρα από την οικονομική κρίση, πιστεύω πως ο αρχιτέκτονας πρέπει να βρίσκει ενδιαφέρον στο σχεδιασμό των πάντων. Ιστορικά, όλοι σχεδόν οι γνωστοί αρχιτέκτονες έχουν σχεδιάσει από έπιπλα μέχρι φωτιστικά σώματα, ακόμα και είδη κιγκαλερίας και διάφορα άλλα χρηστικά αντικείμενα. Προσωπικά, έχω σχεδιάσει πολλά, κυρίως έπιπλα, πολλούς εσωτερικούς χώρους κατοικιών, καθώς και εμπορικούς χώρους διαφόρων μεγεθών. Βρίσκω ενδιαφέρον ό,τι έχει να κάνει με τον χώρο και τον άνθρωπο, χωρίς να θέτω ποτέ περιορισμό στην κλίμακα της όποιας επέμβασης.

– Ποιοι τομείς της οικονομίας στην Ελλάδα ζητούν σήμερα περισσότερο τον αρχιτέκτονα;
Ως αποτέλεσμα της μεγάλης αύξησης του τουρισμού στη χώρα μας, αυτή την περίοδο η μεγάλη ζήτηση έρχεται από τον τομέα της φιλοξενίας και αφορά από διαμορφώσεις μικρών διαμερισμάτων μέχρι μεγάλων ξενοδοχειακών μονάδων. Το αρχιτεκτονικό γίγνεσθαι πάντα επηρεάζεται άμεσα σε μια οικονομική κρίση, ίσως περισσότερο από άλλες δραστηριότητες, λόγω των κεφαλαίων που απαιτούν οι κατασκευές. Αυτό προκαλεί επιβράδυνση εξελίξεων στο επάγγελμα μας, λιγότερο έργο, μικρότερη ζήτηση γα αρχιτέκτονες και το χειρότερο, η φυγή πολλών νέων δημιουργών προς το εξωτερικό. Θα μπορούσαμε να ανοίξουμε μια μεγάλη συζήτηση περί τρόπων αξιοποίησης του νέου, κατά τη γνώμη μου υψηλού επιπέδου, δυναμικού εν καιρό κρίσης, αλλά ίσως μας δοθεί η ευκαιρία κάποια άλλη στιγμή.

Μαραθόκαμπος, Σάμος, 1996. (Φωτογραφία: E. Attali)

– Το επάγγελμα κι η αμοιβή των νέων αρχιτεκτόνων στην Ελλάδα της κρίσης έχει δεχτεί άδικο πλήγμα. Ποιες είναι οι συμβουλές σας στους φοιτητές που πραγματικά αγαπούν το επάγγελμα;
Θεωρώ την κάθε οικονομική κρίση, οπουδήποτε, μια περαστική συγκυρία, ενώ το επάγγελμα που αγαπά ένας άνθρωπος, το ακολουθεί για πάντα ως μέρος της ζωής του. Τους φοιτητές μου συμβουλεύω να μη σκέφτονται το μέλλον τους με οικονομικά κριτήρια τα οποία για κάθε δραστηριότητα αποτελούν μια μεταβλητή παράμετρο, και να ακολουθούν τη καρδιά τους και τις αξίες στις οποίες πιστεύουν με πάθος.

Οινόφυτα, Βοιωτία, 2002. (E. Attali)

//Ο Νίκος Κτενάς θα μιλήσει την 1η Μαρτίου στο Συνέδριο ΕΣΩ («Στέγη» του Ιδρύματος Ωνάση, στις 17:00) στο οποίο το ANDRO είναι χορηγός επικοινωνίας.
Για περισσότερες πληροφορίες και εισιτήρια πληκτρολογήστε www.esw.gr.

 

Διαβάστε ακόμα: Λαέρτης Αντώνιος Βασιλείου – «Όσοι μπορούν, να φύγουν για λίγα χρόνια από την Ελλάδα»

 

 

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook

Button to top