Νίκος Βατόπουλος: Πώς με μάγεψε η Μπλε Πολυκατοικία

«Σήκωνα το βλέμμα με περιέργεια, με δέος, με έκσταση, ρουφούσα την εικόνα της Μπλε Πολυκατοικίας και κατάπινα την ομορφιά της». Aρχείο Μουσείο Μπενάκη

Στις πρώτες μου περιηγήσεις στην Αθήνα ως έφηβος, με τα υγρά μάτια μιας άγουρης περιέργειας, ανέβαινα συχνά την οδό Θεμιστοκλέους που με έβγαζε στην Πλατεία Εξαρχείων. Ήταν η δεκαετία του ΄70 και οι πολυκατοικίες που προσπερνούσα καθώς ανέβαινα από την Πανεπιστημίου ως τα Εξάρχεια ήταν «νέες». Μετρούσαν 40, 30, 20, 10 χρόνια ζωής, ή ήταν νεογέννητες. Σκόρπια νεοκλασικά, κεραμοσκέπαστα δίπατα σπίτια, σφηνωμένα ανάμεσα σε ψηλά κτίρια, ή αφημένα σε γωνίες με κρυμμένες αυλές, τραβούσαν την προσοχή μου, τα περισσότερα μου φαίνονταν γοητευτικά, τα έβλεπα με τη ματιά ενός ρομαντικού νέου που αναζητούσε να καταλάβει.

Ήταν αλλιώς τα Εξάρχεια τότε, που τα έβλεπα με μια μικρή μηχανούλα στην τσέπη. Τραβούσα με φειδώ, το φιλμ το πλήρωνα με το χαρτζιλίκι μου, όπως και την εμφάνιση. Ανηφόριζα την Θεμιστοκλέους ή την Στουρνάρη, ερχόμουν ενίοτε από Ανδρέα Μεταξά ή κατηφόριζα την Θεμιστοκλέους από την Καλλιδρομίου, ένας δρόμος που με είχε στοιχειώσει ως παιδί.

Όταν πρωτοαντίκρισα την Μπλε Πολυκατοικία με την ιδιότητα του περιηγητή της Αθήνας, κοντοστάθηκα. Δεν υπήρχε μπλε χρώμα, ακόμη και εκείνα τα χρόνια, μόνο ένα θαμπό, λερωμένο θαλασσί, που όμως μου άρεσε, έτσι ξασπρισμένο να τυλίγει τον μεγάλο όγκο, μεγάλο σαν καράβι, δυνατό σαν κήτος, προσαραγμένο δίπλα στο γλυκό Βοξ, δίπλα στα καφενεία, δυο βήματα από τα μπαρόκ χερουβίμ στον φανοστάτη της πλατείας.

Σήκωνα το βλέμμα με περιέργεια, με δέος, με έκσταση, ρουφούσα την εικόνα της Μπλε Πολυκατοικίας και κατάπινα την ομορφιά της. Όμορφη μου είχε φανεί, όμορφη αν και τότε δεν είχε την βαθιά πατίνα του χρόνου που έχει σήμερα, ήταν σαν να έβλεπα τώρα μια πολυκατοικία του 1968, δεν είχε γύρω της τον μύθο της αστικής καινοτομίας, έτσι όπως τον καλλιέργησαν οι επίγονοι. Τότε ήταν μόνο η «Μπλε Πολυκατοικία». Των Εξαρχείων.

Αργότερα έμαθα για τον αρχιτέκτονα Κούλη Παναγιωτάκο, τον ζωγράφο Σπύρο Παπαλουκά, για την ορμή της δεκαετίας του ΄30, για το μπλε του κοβαλτίου και την θερμή τερακότα και το στιλπνό λευκό, τα χρώματα της «Πολυκατοικίας» των Εξαρχείων. Έμαθα για την Αθήνα που ξυπνούσε στο όραμα του μοντερνισμού, για τους αστούς της με την ευρωπαϊκή παιδεία, για την σιωπηρή επανάσταση των πρώτων πολυκατοικιών που υψώθηκαν μέσα σε μια οκταετία ως την Κατοχή, σχηματίζοντας το νέο ανάγλυφο της πόλης, στο Κολωνάκι, στο Σύνταγμα, στη Νεάπολη, στα Εξάρχεια, στην Πατησίων και την Κυψέλη. Στις πυκνές κοιλάδες της αστικής ζωής.

Το Floral, στο ισόγειο της Μπλε Πολυκατοικίας, σε φωτογραφία εποχής. Ποιο ιδιανικότερο ‒και φορτισμένο από τις μνήμες‒ μέρος για να διοργανωθεί το διήμερο εκδηλώσεων για τα γενέθλια του ιστορικού κτιρίου. Aρχείο Μουσείο Μπενάκη

Τα χρόνια κύλησαν και άλλαξαν οι γενιές των Αθηναίων, πύκνωνε και αραίωνε η ματιά ανάλογα τα ερεθίσματα, τις ιεραρχήσεις και τα γούστα, βάθαινε το βλέμμα, γέμιζαν νερό οι λίμνες της νοσταλγίας, άδειαζαν από μνήμες οι παλιές πλατείες της πόλης. Όσο άλλαζε η Αθήνα, τόσο γεννιόταν και μια νέα ανάγκη. Και η Μπλε Πολυκατοικία έγινε με τα χρόνια ένας θρύλος, αστικός, βιωματικός, προσωπικός, αναντίρρητα αθηναϊκός και αδιαπραγμάτευτα αισθητικός. Διαδόθηκαν οι διηγήσεις από τους ενοίκους, αθροίστηκαν σε ένα σώμα αφηγήσεων που έρρεε στους δρόμους της πόλης κελαρυστός, ακουγόταν σαν βουβός παφλασμός πίσω από κουφωτά παντζούρια, έγινε αστικός μύθος, έγινε έρωτας. Η «Μπλε Πολυκατοικία» αρέσει. Λίγο ενδιαφέρει αν μπορεί κανείς να πει το γιατί. Αρκεί που το νιώθει. Κι ίσως αυτό να αρκεί.

Αυτές τις μέρες, που η «Μπλε Πολυκατοικία» γίνεται 80 χρονών και που στο «Floral» ανοίγει αυτός ο δημόσιος διάλογος για τα γενέθλιά της, μια πλατφόρμα μνήμης, γνώσης και συγκίνησης, σκέφτομαι πάλι τα πρώτα μου βήματα με τη μικρή φωτογραφική στην τσέπη. Σκέφτομαι τις διαδρομές στην πόλη, τα αγαπημένα κτίρια που τα βλέπω να γερνούν και το ίχνος τους να βαθαίνει σαν αυλάκι σε ένα κοινό χωράφι μνήμης. Σκέφτομαι την «Μπλε Πολυκατοικία» στα 2050 όταν άλλοι Αθηναίοι, που δεν θα γνωρίζουν τίποτε για μας, θα μαζευτούν να πιουν ένα κρασί και να μιλήσουν για την Αθήνα, τη δική τους πόλη, την πόλη που μας μεγάλωσε και που μας χώνεψε.

Χρόνια Πολλά, αγαπημένη Μπλε Πολυκατοικία.

//Διήμερο εκδηλώσεων (20 -21 Δεκεμβρίου) αφιερωμένο στα 80 χρόνια της Μπλε Πολυκατοικίας. Floral: Θεμιστοκλέους 80, Εξάρχεια, τηλ: 210 3800070. Είσοδος ελεύθερη. Με τη στήριξη του Μουσείου Μπενάκη/Αρχείο Νεοελληνικής Αρχιτεκτονικής και της Μonumenta.

Ο Νίκος Βατόπουλος είναι δημοσιογράφος και ιδρυτής της ομάδας «Κάθε Σάββατο στην Αθήνα».

TAGS :
βατόπουλος εξάρχεια παλιά αθήνα πολυκατοικία

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook