Το Απρόσβατο, δοκιμιακό κείμενο του Δημήτρη Δημητριάδη γραμμένο το 2011, αποτελεί αφετηρία διερώτησης για την έως τώρα ανείπωτη, άθικτη, και κατά τούτο απρόσβατη, περιοχή του ανθρώπου.
Μαθήματα Δι’ Αλληλογραφίας
Είμαι μανιώδης επιστολογράφος, και δεν εννοώ μέιλ, αλλά παλιά, καλά γράμματα, με αμέτρητες σελίδες, και άφθονο μαύρο μελάνι. Υπήρξε μια εποχή όταν όλα όσα διαβάζαμε, όσα γράφαμε, όσα μαθαίναμε (μ’ ένα λόγο, όσα ζούσαμε) δεν έβρισκαν νόημα αν δεν τα κάναμε επιστολή.
Και εξακολουθούμε. Να γράφουμε γράμματα.
Το τηλέφωνο είναι δολιοφθορέας της Μνήμης και, ως γνωστόν, Ζωή δίχως Μνήμη είναι κάτι άλλο. Γι’ αυτό (και για πολλά άλλα) είμαι εθισμένος στην αλληλογραφία, την παραδοσιακή, την ενυπόγραφη.
Δικός σου, φιλιά, με αγάπη, χαιρετισμούς, καλή αντάμωση.
Καθώς χειμωνιάζει, λοιπόν, και μαζευόμαστε, δηλαδή σκορπίζουμε, προτείνω σπουδαίες επιστολές, όχι για κουτσομπολιό, αλλά για μύηση στην τέχνη της αλληλογραφίας, αυτή την κορυφαία μορφή συνύπαρξης, την πιο απαράγραπτη ακύρωση της απουσίας – μέσα στην απουσία, και εξαιτίας της.
«Σας εύχομαι επιτυχία στις μικρές δουλειές σας. Μην κουράζεστε, είναι κάτι το παράλογο! Η υγεία και η ζωή δεν είναι πολυτιμότερες απ’ όλες τις άλλες βρομιές του κόσμου; Ζήστε ήσυχα. Ρεμπώ».
Από τα γράμματα του δαιμονισμένου αντί-ποιητή κατά τις περιπλανήσεις του στην Αφρική, από το Χαράρ, στη μάνα, και στους λιγοστούς φίλους, με διηγήσεις της ανόητης περιπέτειάς του, με καταλόγους απίθανης βιβλιογραφίας, και με την έκφραση μιας κούρασης απόκοσμης, και αλύτρωτης, που αναπόφευκτα, σχεδόν, κατέληξε στον ακρωτηριασμό.
Αλλά κουτσαίνοντας, μόνο έτσι, επιστρέφουμε –αν δεν χάσεις το δεξί σου πόδι, κάτι πήγε στραβά με το ταξίδι. Ειδικά όταν αυτό, όπως του Ρεμπώ, έχει ξεκινήσει από την Κύπρο.
«Στον φίλο μου Γκέοργκ. Αφού με ανακάλυψες, δεν ήταν πολύ δύσκολο να με βρεις: η δυσκολία είναι τώρα να με χάσεις… Ο Εσταυρωμένος».
Όλο το χρονικό της παράνοιας (ή της αποθέωσης) στον τόμο με τις τελευταίες επιστολές του Νίτσε, εκεί όπου ο Διόνυσος συναντά, επιτέλους, τον Εσταυρωμένο, και η Τραγωδία ανακουφίζεται, τρελαμένη, στην Ανάσταση. Ας είναι σαφές: Ο ποιητής-φιλόσοφος συμπυκνώνει στη βιογραφία του το πεπρωμένο της Ανθρωπότητας.
Μόνο και μόνο γι’ αυτό, ας μην πάψουμε ποτέ να τον διαβάζουμε, να τον θυμόμαστε, και, φυσικά, να γελάμε.
Διότι, όπως μας έμαθε ο Έσχατος Φιλόσοφος: «Όσα υπήρξαν μεταμορφώνονται τελεσίδικα σ’ αυτά που θα γίνουν στο τέλος. Έχε την καλοσύνη να δεις αυτές τις αράδες ως μία προσπάθεια. Ο Μάρτιν σου».
Κάθε αράδα είναι μια τέτοια προσπάθεια μεταμόρφωσης (δηλαδή επιστροφής, με κομμένο ποδάρι) σε αυτό που όντως είναι ο καθένας, και μου φαίνεται ότι η επιστολή, η γραφή που ανταλλάζουμε, είναι η πιο τίμια, η πιο αυθεντική εκδοχή μιας κοινής μοίρας.
Μακάρι, λοιπόν, να βρίσκουν πάντα οι επιστολές τον παραλήπτη τους.
Arthur Rimbaud, Γράμματα από το Χαράρ, μτφρ. Απόστολος Καρούλιας, Άγρα / Friedrich Nietzsche, Τελευταίες Επιστολές 1887-1889, μτφρ. Αιμιλία Μανούση, Άγρα / Martin Heidegger, “Αγαπημένη μου ψυχούλα!”. Γράμματα του Μάρτιν Χάιντεγκερ στη Σύζυγό του Ελφρίντε 1915-1970, μτφρ. Ιάκωβος Κοπερτί, Εκκρεμές
ΚΜ
* * *
Η ακρίβεια στη διατύπωση και η αναρχία των συναισθημάτων
E. M. Forster/ Κ. Π. Καβάφης: Αγαπητέ Καβάφφη [sic], Σκέπτομαι να αναγγείλω την ανάστασή μου δι’ επιστολής. Αναμείνατέ με εντός ολίγων ημερών. Επί εβδομάδες ήμουν, πάντοτε εκ περιτροπής και ενίοτε εκ παραλλήλου, πολύ ανόητος και πολύ οκνηρός για να έλθω. Αλλά σας σκεπτόμουν συχνά. Είμαι καλά. Δικός σας πάντοτε, E. M. Forster. Δημήτρης Δημητριάδης/ Θανάσης Αποστόλου: Το Απρόσβατο, δοκιμιακό κείμενο του Δημήτρη Δημητριάδη γραμμένο το 2011, αποτελεί αφετηρία διερώτησης για την έως τώρα ανείπωτη, άθικτη, και κατά τούτο απρόσβατη, περιοχή του ανθρώπου. Η αντιμετώπιση της φύσης του ανθρώπου στην ολότητά της, τίθεται από τον Δημητριάδη ως προϋπόθεση για τη διερεύνηση των ζητημάτων που έθεσε ο Αλαίν Ρομπ-Γκριγιέ στο δοκίμιό του Φύση, ανθρωπισμός, τραγωδία πριν από πενήντα πέντε χρόνια, στο πλαίσιο της εποχής του και των συγκυριών της. Τζέημς/Νόρα: Ακριβή μου Νότα Για όνομα του Θεού, απόψε ας μην είμαστε δυστυχισμένοι. Αν κάτι δεν πάει καλά, σε παρακαλώ πες το μου. Αρχίζω ήδη να τρέμω και αν δεν με κοιτάξεις σύντομα όπως παλιά, θα κάνω άνω κάτω το καφενείο. E. M. Forster/ Κ. Π. Καβάφης: Αγαπητέ μου Forster, Χαίρομαι με τες καλές ειδήσεις που με στέλνετε για το βιβλίον σας. – Έχω διαβάσει – και ξαναδιαβάσει – το A Passage to India. Είναι θαυμαστή εργασία. Είναι ευχάριστο ανάγνωσμα. Με αρέσει ο τόνος του έργου, με αρέσουν οι χαρακτήρες, με αρέσει η απεικόνισις της ατμόσφαιρας, με αρέσει η στάσις. Μ’ εγοήτευσε αυτό το βιβλίον. Το κρατώ πλησίον μου. Πολύ συχνά το παίρνω και το διαβάζω εκ νέου, πότε εκείνο το τμήμα του, πότε το άλλο. Δικός σας πάντοτε, Κ. Π. Καβάφης. Δημήτρης Δημητριάδης/ Θανάσης Αποστόλου: Μια κίνηση συνεχούς αντίδρασης και αναψηλάφησης σε ό,τι λέγεται στο Απρόσβατο, μια διάθεση ανασκαφής των εσκαμμένων εκ μέρους του ίδιου του συγγραφέα και του συνομιλητή του Θανάση Αποστόλου, γέννησε την αλληλογραφία που –στην παρούσα έκδοση– συμπληρώνει και επεκτείνει το δοκίμιο. Συναλλαγή και ανταλλαγή που ανατροφοδότησε τους επιστολογράφους, πολλαπλασιάζοντας έτσι τις ερωτήσεις, τις αμφιβολίες, και διευκρινίζοντας τα ζητήματα που πραγματεύεται στο δοκίμιό του ο Δημήτρης Δημητριάδης. Ο έτερος επιστολογράφος αφιερώνει αυτή την αλληλογραφία σε Εκείνη που ανοίγοντας διόδους με έθεσε στην περιοχή του απρόσβατου. Τζέημς/Νόρα: Ιερή μου αγάπη, πολυαγαπημένη μου Νόρα, Ω, είναι στ’ αλήθεια δυνατό να ετοιμαζόμαστε τώρα να μπούμε στον παράδεισο της ζωής μας; Ω, πόσο λαχταρώ να νιώσω το κορμί σου να γίνεται ένα με το δικό μου, να σε δω να λιποθυμάς και να λιποθυμάς, και να λιποθυμάς κάτω απ’ τα φιλιά μου! Καληνύχτα, καληνύχτα, καληνύχτα! Μπαμπασάκης: Εγκωμιάζω και από εδώ το εκδοτικό εγχείρημα του Θανάση Αποστόλου και της Σοφίας Κανάκη, εκλεκτά δοκίμια, χειρονομίες ακριβείας, σε μιαν εποχή που έχει ανάγκη τον ωραίο ερασιτεχνισμό, αυτόν τον ιπποτισμό στην άχαρη κατάσταση της σήμερον (ιπποτισμό που θυμίζει τον Φίλιπ Μάρλοου του Ρέιμοντ Τσάντλερ). Σημειώστε πού θα βρείτε τις εκδόσεις alloglotta: Θανάσης Αποστόλου, Πύρρου 19, 145 64 Κηφισιά, τηλ. 210 6253 034 & 6975165140, e-mail: [email protected]
E. M. Forster & Κ. Π. Καβάφης, Φίλοι σε ελαφρήν απόκλιση, Επιμέλεια-Σχόλια Peter Jeffreys, μτφρ. Κατερίνα Γκίκα, εκδ. Ίκαρος / Τζέημς Τζόυς, Γράμματα στη Νόρα, Εισαγωγή & Μετάφραση: Κατερίνα Σχινά / Δημήτρης Δημητριάδης & Θανάσης Αποστόλου, Το Απρόσβατο & Αλληλογραφία, εκδ. alloglotta.
ΓΙΜ
-
- Follow us:
Ακολουθήστε το Andro στο Facebook
