markaris1

«Στις σελίδες του βιβλίου αποβιβάζομαι σε καθέναν από τους είκοσι τέσσερις σταθμούς του Ηλεκτρικού και κάνω έναν περίπατο στη συνοικία» λέει ο Πέτρος Μάρκαρης. «Μέσα από αυτόν τον περίπατο δεν προσπαθώ να περιγράψω μόνο την εξέλιξη της συνοικίας, τις αλλαγές και τις αιτίες που οδήγησαν σ’αυτές. Αλλά και την απώλεια. Την όμορφη πλευρά της Αθήνας που χάσαμε».

Το βιβλίο κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στα γερμανικά το 2010, από τις εκδόσεις Χάνζερ. Γιατί το εκδώσατε στη Γερμανία;
Ο εκδοτικός οίκος Χάνζερ έχει μια εκδοτική σειρά που την ονομάζει «Οι Συγγραφείς και οι Πόλεις τους». Στα πλαίσια αυτής της σειράς μου ζήτησαν να γράψω ένα βιβλίο για την Αθήνα κι εγώ επέλεξα τη διαδρομή του Ηλεκτρικού.

Γράφετε κάπου ότι «η ψυχή της συγκοινωνιακής Αθήνας εκπροσωπείται από τον Ηλεκτρικό»…
Πιστεύω ότι οι Αθηναίοι δεν ταυτίστηκαν με κανένα άλλο αστικό μέσο συγκοινωνίας τόσο πολύ όσο με τον Ηλεκτρικό. Ίσως γιατί ήταν το μόνο συγκοινωνιακό μέσο που διέσχιζε την Αθήνα σε μια διαδρομή. Ίσως, πάλι, επειδή ήταν το πιο «ευρωπαϊκό». Ακόμα και σήμερα, με το Μετρό και τις αλλεπάλληλες επεκτάσεις του, οι Αθηναίοι διατηρούν μια τρυφερότητα για τον Ηλεκτρικό. Γι αυτό και συχνά τον διαχωρίζουν από το Μετρό και τον αντιλαμβάνονται αυτόνομα, μολονότι έχει ενσωματωθεί στο Μετρό ως Γραμμή 1. Πολλές φορές ρωτάνε τη φίλη ή τον φίλο τους αν ήρθαν με το Μετρό και εκείνοι απαντούν: «Όχι, με τον Ηλεκτρικό».

Αρκετοί αναγνώστες (και τακτικοί επιβάτες του ίσως) αγνοούν ίσως γιατί ονομάστηκε Ηλεκτρικός…
Το ανεπίσημο όνομα «Ηλεκτρικός» δόθηκε στους δυο συρμούς το 1904, όταν το δίκτυο ηλεκτροδοτήθηκε. Ως τότε οι δυο γραμμές, η γραμμή Αθήνα-Πειραιάς, που ξεκίνησε το 1869, και το «Θηρίο», δηλαδή η γραμμή που έφτανε από την πλατεία Αττικής στην Κηφισιά, ήταν ατμοκίνητες.

Στον πρόλογό σας, μιλώντας για την απόφασή σας να γράψετε αυτό το βιβλίο, «εμπλέκετε», με χιούμορ, και τον μυθιστορηματικό σας ήρωα, Κώστα Χαρίτο…
Το πιο χαρακτηριστικό στοιχείο για τους αναγνώστες των μυθιστορημάτων μου, εντός και εκτός Ελλάδος, είναι η Αθήνα και οι διαδρομές του Χαρίτου μέσα στην Αθήνα. Η Αθήνα περιγράφεται στα μυθιστορήματά μου από την οπτική του Χαρίτου, όπως εκείνος τη βλέπει μέσα από τις διαδρομές του, αρχικά με το Μιραφιόρι και τώρα με το Σέατ. Είπα λοιπόν να παρουσιάσω και μια φορά την Αθήνα με τη δική μου ματιά, μέσα από τον Ηλεκτρικό.

«Όποιος κάνει τη διαδρομή από τον Πειραιά στην Κηφισιά με τον Ηλεκτρικό, δεν θα έχει γνωρίσει μόνο το ιστορικό κομμάτι της Αθήνας, αλλά και την κοινωνική διαστρωμάτωση της πόλης».

«Όταν ήρθα να εγκατασταθώ στην Αθήνα, το 1965», γράφετε, «χαιρόμουν όποτε ανέβαινα σε συρμό με ξύλινα βαγόνια»…
Εκείνα τα ξύλινα βαγόνια ήταν μια απόλαυση. Τα καθίσματά τους ήταν δερμάτινα, πρόσφεραν τις ανέσεις, που σήμερα η «λειτουργικότητα», όπως ευγενικά ονομάζουμε τη μείωση του κόστους και συνακόλουθα της ποιότητας, δεν προσφέρουν πια. Το ωραιότερο βαγόνι για μένα ήταν η «σκευοφόρος», όπου οι επιβάτες μετέφεραν τα ογκώδη αντικείμενα: από παιδικά καρότσια μέχρι κοφίνια και καφάσια, κάτι που τότε ακόμα δεν ήταν και τόσο σπάνιο.

Layout 1

Το βιβλίο του Πέτρου Μάρκαρη «Η Αθήνα της μιας διαδρομής» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Γαβριηλίδης.

Το δίκτυο των είκοσι τεσσάρων σταθμών του Ηλεκτρικού δημιουργήθηκε το 1926. Σε ένα σημείο του βιβλίου λέτε ότι σήμερα υπάρχουν ακόμα κάποιοι από αυτούς που διατηρούν τη γοητεία τους…
Πολλοί σταθμοί ανακαινίστηκαν πριν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Ποτέ δεν κατάλαβα γιατί έπρεπε να ξοδευτούν χρήματα για να γίνουν οι σταθμοί του Ηλεκτρικού πιο κιτσάτοι. Να μην παρεξηγηθώ. Δεν εννοώ τις αναγκαίες επεκτάσεις που έγιναν, για να συνδεθεί ο Ηλεκτρικός με το Μετρό. Μιλώ για μια αντίληψη «εκσυγχρονισμού», που συνεπάγεται την καταστροφή του παλιού. Οι μόνοι σταθμοί που γλύτωσαν ήταν ο σταθμός του Πειραιά, ο σταθμός στο Μοναστηράκι, η Βικτώρια, τα Κάτω Πατήσια και η Κηφισιά. Από τον ιστορικό σταθμό του Θησείου διασώθηκε μόνο το εκδοτήριο εισιτηρίων. Δεν άλλαξε και ο σταθμός της Ομόνοιας, αλλά επειδή ήταν κόμβος, ο σταθμός αυτός ήταν έτσι κι αλλιώς απρόσωπος. Αλλοι διατήρησαν το χρώμα τους, όπως το Μαρούσι.

Με ποιον τρόπο «καλύπτετε» στο βιβλίο καθέναν από τους είκοσι τέσσερις αυτούς σταθμούς;
Η δομή του βιβλίου είναι απλή. Σε κάθε σταθμό αποβιβάζομαι και κάνω έναν περίπατο στη συνοικία. Ο περίπατος αυτός είναι ιστορικός, όσον αφορά την εξέλιξη της συνοικίας, αλλά και κοινωνικός, όσον αφορά την κοινωνική διαστρωμάτωσή της. Δεν προσπαθώ να εξηγήσω μόνο τις αλλαγές και τις αιτίες που οδήγησαν σ’αυτές. Προσπαθώ να περιγράψω και την απώλεια. Την όμορφη πλευρά της Αθήνας που χάσαμε. Αν δεν με πιστεύετε, κάντε έναν περίπατο στην οδό Σωζοπόλεως από το σταθμό Αττική και στην οδό Μιχαήλ Βόδα από το σταθμό Κάτω Πατήσια. Εκεί που διαπιστώνει κανείς τη μεγαλύτερη παρακμή είναι στις μεσοαστικές και μικροαστικές συνοικίες του κέντρου. Οι συνοικίες που κρατήθηκαν και προστατεύτηκαν είναι κυρίως οι προσφυγικές συνοικίες, η Νέα Φιλαδέλφεια και η Νέα Ιωνία.

Ο πρώτος σταθμός του Ηλεκτρικού που χτίστηκε, το 1869, στην Αθήνα, ήταν αυτός του Θησείου. Για ποιο λόγο;
Γιατί από εκεί ξεκίνησε ο πρώτος συρμός που συνέδεσε την Αθήνα με τον Πειραιά. Αυτός είναι ο παλαιότερος σταθμός και είναι κρίμα που διασώθηκε μόνο το εκδοτήριο. Ήταν ένα κομψοτέχνημα.

Τι σημαίνει ο τίτλος του βιβλίου «Η Αθήνα της μιας διαδρομής»; Και γιατί, κατά τη γνώμη σας, αξίζει πραγματικά, έστω και μια φορά, να την κάνει κάποιος;
Πιστεύω πως όποιος κάνει τη διαδρομή από τον Πειραιά στην Κηφισιά δεν θα έχει γνωρίσει μόνο το ιστορικό κομμάτι της Αθήνας (και όχι μόνο το ιστορικό κέντρο της), αλλά θα έχει γνωρίσει και την κοινωνική διαστρωμάτωση της πόλης. Ακόμα και τώρα, μετά από τόσες αλλαγές που έχει υποστεί η Αθήνα, κανένα άλλο κομμάτι της δεν εκφράζει τόσο γλαφυρά την κοινωνική διαστρωμάτωσή της, όσο αυτή η διαδρομή με τον Ηλεκτρικό.

 

 

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook

Button to top