Αριστερά: Δημήτρης Χαρισιάδης, Μαθητής – οξυγονοκολλητής, Ελληνικά Ναυπηγεία. Σκαραμαγκάς, Ιούλιος 1962. (© Μουσείο Μπενάκη – Φωτογραφικά Αρχεία​). Δεξιά: Δημήτρης Χαρισιάδης, Αθηναϊκή αγορά, Ιούνιος 1952. (© Μουσείο Μπενάκη – Φωτογραφικά Αρχεία​)

    Το βλέμμα δύο κορυφαίων φωτογράφων του 20ου αιώνα, στις ταραγμένες εποχές του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και της ανασυγκρότησης στην Ελλάδα, παρουσιάζει η έκθεση Πορτραίτα Ιστορίας που συνδιοργανώνει το Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης με τα Φωτογραφικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη.

    Η έκθεση αποτελεί μία ανθολογία εικόνων των φωτογράφων Βούλα Παπαϊωάννου και Δημήτρη Χαρισιάδη, όπου αποτυπώνεται η Ελλάδα κατά το κρίσιμο διάστημα 1940-1960, που περιλαμβάνει τη γερμανική κατοχή, την Α’ μεταπολεμική περίοδο και την ανασυγκρότηση. Όπως τονίζουν οι επιμελητές Αλεξάνδρα Μόσχοβη και Μανώλης Σκούφιας «οι φωτογραφίες τους από τον πόλεμο και την περίοδο της ανασυγκρότησης αποτελούν κατεξοχήν δείγματα του φωτογραφικού μοντερνισμού στην Ελλάδα, όπως αυτός εκφράστηκε μέσα από δύο κυρίαρχες κατευθύνσεις: την ανάδειξη της «καθαρής»φωτογραφίας, αλλά και την ανάπτυξη ενός νέου είδους ανθρωπιστικής φωτογραφίας κοινωνικής καταγραφής».

    Χρονικά, η έκθεση ξεκινά με φωτογραφίες από το Αλβανικό Μέτωπο, την Κατοχή και τον Εμφύλιο. Η Παπαϊωάννου χρησιμοποιεί τη δραματουργία του «ανθρώπινου ντοκουμέντου», είδος φωτογραφίας καταγραφής που εμφανίστηκε στην Αμερική τη δεκαετία του 1930, για να αποδώσει την τραγικότητα στο βλέμμα της μάνας που αποχωρίζεται τον γιο στην επιστράτευση, την καρτερικότητα αυτών που συνωστίζονται στα υπαίθρια συσσίτια, την απόγνωση των λιμοκτονούντων τον χειμώνα του 1941-42.

    Στην έκθεση παρουσιάζονται περίπου 200 έργα, ενώ περιλαμβάνονται σε πλήρη μορφή τα δύο σπάνια κατοχικά λευκώματα Μαύρο Λεύκωμα της Βούλας Παπαϊωάννου και Σούπα του παιδιού και ΙΚΑ Πειραιώς του Δημήτρη Χαρισιάδη.

    Από τις πρώτες φωτογραφίες του στο Αλβανικό Μέτωπο, ο Χαρισιάδης διατηρεί μια εξίσου άμεση αλλά πιο αποστασιοποιημένη προσέγγιση. Οι εικόνες του από το Ι.Κ.Α. Πειραιώς, για παράδειγμα, θυμίζουν ανθρωπομετρικές φωτογραφίες του προηγούμενου αιώνα, παρουσιάζοντας τους ‘οιδηματίες’ γυμνούς χωρίς συνθετική ή σκηνοθετική επιτήδευση.

    Η αισθητική στροφή στο βλέμμα των δύο φωτογράφων γίνεται απτή στον κορμό της έκθεσης που εστιάζει στην ερμηνεία της μεταπολεμικής ανασυγκρότησης της χώρας. Ως φωτογράφος της UNRRA (United Nations Relief and Rehabilitation Administration), η Παπαϊωάννου θα καταγράψει όλες τις δράσεις του οργανισμού, από τις πρώτες αποστολές των προμηθειών, τη διακίνηση τροφίμων και ρουχισμού στις πόλεις και στην επαρχία, έως την εκπαίδευση του πληθυσμού σε νέες τεχνολογίες. Ταυτόχρονα, εικονογραφεί τη δραματική διάσταση του Εμφυλίου και της δύσκολης διαβίωσης στην ελληνική επαρχία: τα καμένα χωριά, τις βομβαρδισμένες υποδομές, τις μαυροφορεμένες γυναίκες, τα ρακένδυτα παιδιά στα υπαίθρια σχολεία.

    Αριστερά: Βούλα Παπαϊωάννου, Γυναίκες μεταφέρουν λάσπη για την κατασκευή δρόμου κοντά στο Αγρίνιο, 1946. (© Μουσείο Μπενάκη – Φωτογραφικά Αρχεία). Δεξιά: Βούλα Παπαϊωάννου, Τα καινούργια παπούτσια της UNRRA. Αθήνα, 1945-46. (© Μουσείο Μπενάκη – Φωτογραφικά Αρχεία)

     

    Αντίθετα, κατ’ ανάθεση του Υπουργείου Ανασυγκρότησης και διεθνών αποστολών, οι φωτογραφίες του νεοσύστατου φωτογραφικού πρακτορείου «Δ. Α. Χαρισιάδη» σκιαγραφούν την εικόνα μιας χώρας που μοιάζει να αναγεννιέται μέσα από τις στάχτες της: βιομηχανικά κτήρια και κατασκευές δεσπόζουν στο τοπίο και χαρωποί εργάτες χειρίζονται μηχανήματα τελευταίας τεχνολογίας στα νέα εργοστάσια.

    Στην έκθεση παρουσιάζονται περίπου 200 έργα, ενώ περιλαμβάνονται σε πλήρη μορφή τα δύο σπάνια κατοχικά λευκώματα Μαύρο Λεύκωμα της Βούλας Παπαϊωάννου και Σούπα του παιδιού και ΙΚΑ Πειραιώς του Δημήτρη Χαρισιάδη, όπου αντανακλάται το σκληρό πρόσωπο του Πολέμου και ο αγώνας για επιβίωση.

    Info
    Πορτραίτα Ιστορίας
    Βούλα Παπαϊωάννου – Δημήτρης Χαρισιάδης, 1940-1960
    Έργα από τα Φωτογραφικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη
    Που: Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης (Αποθήκη Α’, 1ος όροφος, Λιμάνι)
    Πότε: έως 10/09/2017 (Εγκαίνια: 06/04/2017, ώρα 20:00)
    Επιμέλεια: Αλεξάνδρα Μόσχοβη, Μανώλης Σκούφιας
    www.thmphoto.gr/

     

    Διαβάστε ακόμα: Κωνσταντίνος Σοφικίτης – Η φωτογραφική του ματιά τον οδηγεί στην κορυφή του κόσμου

     

     

    x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook

    Button to top