Με χιούμορ ενάντια στην τετραπληγία

Ο Fabien Marsaud (Grand Corps Malade) είναι ένας από τους δημοφιλέστερους Γάλλους καλλιτέχνες –τραγουδοποιός, αυτοσχεδιαστικός ποιητής. Για το καλλιτεχνικό του έργο έχει λάβει πλήθος διακρίσεων, ενώ το 2008 τιμήθηκε από τη γαλλική κυβέρνηση με τον τίτλο του ιππότη του Τάγματος των Τεχνών και των Γραμμάτων.

Ο Fabien Marsaud (γεν. 1977), το καλοκαίρι του 1997 εργαζόταν σε μια αθλητική κατασκήνωση και έκανε μια βουτιά στην πισίνα, η οποία στάθηκε μοιραία για την εξέλιξή του: τραυμάτισε πολύ σοβαρά τη σπονδυλική του στήλη και η διάγνωση ήταν ότι δεν θα μπορούσε να περπατήσει ξανά. Ωστόσο ύστερα από έναν χρόνο εντατικής θεραπείας και επίμονης προσπάθειας, διέψευσε τις προβλέψεις.
Στο βιβλίο του «Πάντα ήρωες» (εκδόσεις Μεταίχμιο, 2014) αφηγείται με χιούμορ, περιπαικτική διάθεση και πολύ συναίσθημα τη δωδεκάμηνη περιπέτειά του ως ατελούς τετραπληγικού, μεταφέροντάς μας τις εμπειρίες τόσο τις δικές του όσο και των ομοιοπαθών συντρόφων του από το Κέντρο Αποκατάστασης.

Την πρώτη ημέρα, με το ξημέρωμα, γνωρίζω τον βοηθό θεραπευτή που θα ασχολείται με μένα κάθε πρωί. Είναι ένας κοντούλης καμιά σαρανταριά χρονών (ίσως πενήντα).

Ο Ερνέστ είναι από τις Αντίλες και μου τον παρουσιάζουν, αμέσως, ως τον καλύτερο θεραπευτή του ορόφου. Μου λένε πως είναι «πολύ γλυκός»…

Πολύ γλυκός; Δεν καταλαβαίνω και πολύ γιατί μου το λένε αυτό. Σκασίλα μου αν είναι γλυκός, δεν είμαστ’ εδώ για να τριβόμαστε μεταξύ μας. Τόσο πολλά πια θα μοιραστούμε;

Να, λοιπόν, το πρώτο μου πρωί στο Κέντρο Αποκατάστασης, ενώ ο ήλιος ακουμπάει ήσυχα με εμπιστοσύνη την άλλη πλευρά του παραθύρου, ανακαλύπτω γρήγορα πως ναι: Έχουμε πολλά να μοιραστούμε. Και δεν θα απέχουμε πολύ από το να τριβόμαστε μεταξύ μας.

Ο Ερνέστ θα διαχειριστεί την πρωινή μου καθημερινότητα και σε μερικές μέρες ο βαθμός της μεταξύ μας σχέσης ξεπερνά όλα όσα είχα φανταστεί.
Ως εκ τούτου, θα ήταν άσχημο να μην είναι γλυκός.

Μια αμοιβαία εξοικείωση είναι απαραίτητη μεταξύ ενός νοσοκόμου κι ενός τετραπληγικού. Ο Ερνέστ δεν πλησιάζει αμέσως. Ξεκινάει από το άνοιγμα των παντζουριών και τοποθετεί τον δίσκο με το πρωινό μου στο τροχήλατο τραπεζάκι που βρίσκεται μπροστά μου. Σηκώνει απαλά το πάνω μέρος του κρεβατιού μου (αρχίζω να έχω το δικαίωμα να ανασηκώνομαι), κάθεται στην άκρη του κρεβατιού και με ταΐζει. Α, ναι, για όσους από εσάς είναι άσχετοι και δεν υπήρξαν ποτέ τετραπληγικοί, να ξέρετε πως το να φάει μόνος του ένας τετραπληγικός είναι το ίδιο εύκολο όσο το να πετάξει ένας άνθρωπος γερός.

Στο «Πάντα ήρωες» ο Marsaud περιγράφει τις εμπειρίες του από τη δωδεκάμηνη παραμονή του στο Κέντρο Αποκατάστασης.

Πρέπει να βρεις τον σωστό ρυθμό μεταξύ κάθε μπουκιάς, τη σωστή κλίση του ποτηριού για κάθε γουλιά. Κάθε κίνηση παίρνει δύο με τρεις φορές περισσότερο χρόνο απ’ ό,τι αν την έκανες μόνος σου.

Στην αρχή δεν είμαι πολύ άνετος και ευχαριστώ τον Ερνέστ ύστερα από κάθε φορά που τείνει το κουτάλι προς το στόμα μου, αλλά γρήγορα καταλαβαίνω ότι αυτή η υπερβολική ευγένεια μεγαλώνει τη διάρκεια του γεύματος και ο Ερνέστ δεν δίνει δεκάρα για τις ευχαριστίες μου.

Ο Ερνέστ δεν μιλάει πολύ. Πράττει. Χαμογελάει αμυδρά για να τον εμπιστευτείς, είναι συμπαθής, αλλά χωρίς υπερβολές. Δεν θα σου πει ένα αστείο, δεν θα σε χτυπήσει στην πλάτη, ούτε θα πει τι έκανε χτες βράδυ. Δεν έχει χρόνο. Είναι εκεί για να ασχοληθεί μαζί σου και το κάνει καλά αυτό και με λεπτότητα. Νιώθεις ότι κάνει τις ίδιες κινήσεις εδώ και πάρα πολλά χρόνια.

Μετά το πρωινό είναι η ώρα να πας στην τουαλέτα. Εδώ που τα λέμε, το «να πας» είναι λίγο υπερβολικό να το λες, μιας και όλα γίνονται πάνω στο δικό σου κρεβάτι (φυσικά, τα σεντόνια προστατεύονται από στρώσεις μιας χρήσης).

Σε τοποθετούν κουλουριασμένο στο πλάι με τα πόδια διπλωμένα (αίσθηση εξαιρετικά ευχάριστη όταν είσαι για έναν μήνα ανάσκελα). Και, καθώς η μυϊκή σου αδυναμία δεν επιτρέπει την πράξη του «σπρώχνω», σου βάζουν ένα κλύσμα, ένα είδος καθετήρα, και είκοσι λεπτά αργότερα ο βοηθός ή η νοσοκόμα εξοπλισμένη με γάντια μιας χρήσης έρχεται να σε βοηθήσει να αποβάλεις ό,τι πρέπει να αποβληθεί. (Ελπίζω να μην τρώτε αυτή τη στιγμή.)

Διαβάστε ακόμα: Κωστής Γκιμοσούλης: «Δυο μήνες με μηνιγγίτιδα στο νοσοκομείο –και πώς έγινα χελώνα»

Όταν περάσει αυτή η μεγάλη στιγμή της ημέρας, είναι η ώρα του ντους. Αλλά το ντους μέσα σ’ αυτό το Κέντρο Αποκατάστασης είναι εντελώς διαφορετικό από αυτό που ήξερα μέχρι τώρα.

Ο Ερνέστ με γδύνει και με τη βοήθεια ενός άλλου βοηθού με μεταφέρουν σε ένα φορείο: «Ένα, δύο, τρία!».

Αυτό το φορείο είναι λίγο ξεχωριστό. Είναι όλο μπλε, καλυμμένο με ένα πλαστικό υλικό, αδιάβροχο. Άντε, και μια φορά σε ένα καινούργιο μεταφορικό μέσο. Ο Ερνέστ μου ρίχνει ένα σεντόνι για να μην κρυώνω και με περιφέρει στους διαδρόμους με κατεύθυνση προς τα ντους. Επιτέλους, η αίθουσα του ντους.

Αυτή η αίθουσα είναι μεγάλη τουλάχιστον όσο και το ασανσέρ. Έτσι νομίζω, γιατί εκεί που είμαι βλέπω μόνο το πάνω μέρος των τοίχων και το ταβάνι. Αυτό το μέρος είναι πολύ σκοτεινό, ο φωτισμός κιτρινιάρικος. Στους τοίχους υπάρχουν πολύ μικρά πλακάκια ενός χρώματος καφέ-κατσαριδί. Δεν κάνει καθόλου ζέστη. Θα λέγαμε πως μοιάζουν με τα καταθλιπτικά ντους της παλιάς πισίνας του δήμου του Σεν Ντενί. Εκεί που τουρτουρίζαμε κάτω από το χλιαρό νερό που έπεφτε σαν κλωστή.

Ο Ερνέστ ακινητοποιεί το φορείο στη μέση της σάλας, βγάζει το σεντόνι από πάνω μου, αρπάζει τον σωλήνα του ντους, ένα γάντι, ένα κομμάτι σαπούνι και… φύγαμε. Πότε σας έλεγα πως θα αποκτούσαμε μεγάλη οικειότητα με τον Ερνεστάκο μου;

Με πλένει ενδελεχώς, μετά μου βουρτσίζει τα δόντια. Πόσο αστεία αίσθηση να σου πλένουν τα δόντια όντας ξαπλωμένος σε ένα φορείο καταμεσής των ντους της πισίνας του Σεν Ντενί. Λεπτομέρειες τώρα, ο Ερνέστ ήδη με ρωτάει αν θέλω να μου ξυρίσει τη γενειάδα. Διστάζω πριν του πω όχι. Ας κρατήσουμε καμιά καινοτομία για αύριο.

Με σκουπίζει και με πάει πάλι στο δωμάτιό μου. Πριν με ξαναβάλει στο κρεβάτι, είναι η ώρα να ντυθώ. Η απλή πράξη του να βάλεις τα ρούχα σου για εμάς τους δυο είναι μεγάλο πρόβλημα γιατί δεν είμαι σε θέση να κάνω καμία κίνηση που να μπορέσει να τον βοηθήσει. Είναι όπως όταν πρέπει να ντύσεις μία κούκλα, αλλά εδώ η κούκλα είναι ένα και ενενήντα τέσσερα.

Η δοκιμασία του ντυσίματος πέρασε, ένας νέος βοηθός έρχεται για να με βάλει στο κρεβάτι («ένα, δύο, τρία!»).

«Σε τεντωμένα νήματα βαδίζουμε όλοι προφανώς/κουτσαίνει η μοίρα καθενός/και η ύπαρξη είναι εύθραυστη σαν σπόνδυλος αυχενικός», γράφει σε ένα σημείο του «Πάντα ήρωες» ο Grand Corps Malade.

Ευχαριστώ, Ερνέστ, ορεβουάρ, αύριο πάλι.

Ένα γεμάτο ημίωρο για το πρωινό, άλλο τόσο για την τουαλέτα και κάτι παραπάνω για το ντους και το ντύσιμο, έχω την εντύπωση πως έτρεξα σε μαραθώνιο. Είμαι εξαντλημένος και είναι μόνο 9:30. Από την άλλη όμως εδώ συμβαίνουν πράγματα. Πόση πλήξη υπήρχε στην εντατική δεν λέγεται. Βρίσκω την ανάσα μου σιγά σιγά. Ξαναζώ με τη σκέψη μου το πρωινό.

Απ’ ό,τι φαίνεται, μάλλον θα είναι «πακέτο» η ζωή στο Κέντρο Αποκατάστασης.

Μα τι κάνω εδώ; Η σουρεαλιστική πλευρά της νέας καθημερινότητάς μου βοηθάει να μετριάζω το επώδυνο αίσθημα της απώλειας προσωπικής ζωής, να βλέπω με αξιοπρέπεια αυτό που επιβάλλουν οι συνθήκες.

Ανακαλύπτω τις χαρές της αυτονομίας-μηδέν, την πλήρη εξάρτηση από άτομα που με περιτριγυρίζουν και που δεν τα γνώριζα χτες.

Αυτό που κάνει την κατάσταση κάπως ανεκτή είναι ο επαγγελματικός χαρακτήρας στις χειρονομίες του Ερνέστ.

Αισθάνομαι πως εκτελεί κάθε κίνηση με αυτόματο τρόπο, πως δεν υπάρχει καμία «θέση» στη στάση του. Κάνει τις ίδιες κινήσεις εδώ και πάρα πολύ καιρό. Τόσα σώματα πέρασαν πριν από το δικό μου από τα τρομερά χέρια του. Η αίσθηση της ενόχλησης εξαφανίστηκε πολύ γρήγορα. Κι έπειτα, παίζει ρόλο και η απίστευτη προσαρμοστικότητα του ανθρώπου που λειτουργεί έτσι ώστε μέρα με τη μέρα όλες οι κινήσεις που μου κάνει να γίνονται οικείες, να τις βλέπω φυσιολογικές.

Ακούστε εδώ ένα τραγούδι από το άλμπουμ του Grand Corps Malade «Funambule» (2013):

Διαβάστε ακόμα: Γιατί δεν άφησαν δυο Έλληνες Παραολυμπιονίκες –με κινητικά προβλήματα– να τρέξουν συμβολικά στον Κλασικό Μαραθώνιο της Αθήνας;

TAGS :
Corps Fabien grand Malade Marsaud βιβλίο ήρωες Πάντα

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook