Η συγγραφέας, μεταφράστρια και φανατική μουσικόφιλος διάλεξε πέντε από τα αγαπημένα της κομμάτια – έως τα επόμενα πέντε (Credits: Νίκος Κοκαλιάς).

Όταν ο Διονύσης Μαρίνος μου ζήτησε να γράψω τα αγαπημένα μου πέντε τραγούδια, μπήκα στον γνωστό εσωτερικό μονόλογο που κάνουν όλοι οι “λιστομανείς” όταν ξεκινούν να συντάξουν μια λίστα. Τρελαίνομαι για τις λίστες με τα πέντε, τα δέκα, τα είκοσι καλύτερα… οτιδήποτε, αλλά μου είναι πολύ δύσκολο να αποφασίσω ποια είναι αυτά! Επιπλέον, ο εαυτός μου σήμερα έχει διαφορετικά “πέντε αγαπημένα” από τον εαυτό μου την περασμένη βδομάδα. Εν επιγνώσει της παλαβομάρας που με διακατέχει ως προς τα μουσικά (και τα κινηματογραφικά, και τα αναγνωστικά) αγαπημένα μου, καταθέτω την εξής πεντάδα.

1. London calling – the Clash

Στα τέλη της δεκαετίας του ’70, στα πάρτι επικρατούσε η απόλυτη πλήξη. Εμείς, βλέπεις, δεν ήμασταν καρεκλάδες για να απολαμβάνουμε τη σωματική εκτόνωση της disco και του funk, έτσι καθόμασταν μ’ ένα ποτό στο χέρι και ακούγαμε με βαθυστόχαστο βλέμμα  τους Τοίχους και τις Αφηγήσεις από την Τοπογραφία των Ωκεανών. Και μετά ήρθαν οι Clash. Και το punk απέκτησε την πολιτική διάσταση που χρειαζόμασταν, χωρίς να θυσιάσει τη χορευτική διάσταση που οφείλει να διαθέτει ό,τι αποκαλούμε εν ευρεία εννοία rock. Ο Joe Strummer παραμένει το μοναδικό ίνδαλμα που δεν με πρόδωσε. Επειδή πέθανε νέος, θα μου πείτε. Εγώ πάλι είμαι σίγουρη ότι η ακεραιότητά του ήταν αδιαπραγμάτευτη. “Χωρίς τους ανθρώπους δεν είμαστε τίποτα”, διακήρυττε στην εποχή της απόλυτης μουσικής αλαζονείας. Αν κι αυτό που τον έκανε τόσο ξεχωριστό ήταν η προθυμία με την οποία αναγνώριζε τις αντιφάσεις του. Παράδειγμα, για το άλμπουμ στο οποίο κατακεραύνωνε την phoney beatlemania επέλεξε ένα εξώφυλλο που ήταν φόρος τιμής στον πρώτο δίσκο του Elvis Presley.

Ένα τραγούδι κατάλληλο για χορό κι επανάσταση.

Στο London Calling συνδυάζει την κραυγή αγωνίας μπρος σε μια επικείμενη πυρηνική καταστροφή (είχε προηγηθεί το ατύχημα στο εργοστάσιο Three Mile Island), τον φόβο για τον κίνδυνο της οικολογικής καταστροφής που θα επιφέρει το λιώσιμο των πάγων στους Πόλους, τον αδυσώπητο πόλεμο της περιθωριακής νεολαίας με την αστυνομία, την προειδοποίηση για την απάθεια που προκαλούν τα ναρκωτικά στα σύγχρονα ζόμπι. Το τραγούδι τελειώνει με το σήμα για το S O S του κώδικα Μορς. Ένα τραγούδι κατάλληλο για χορό κι επανάσταση.

2. The thrill is gone – B.B. King

Το άκουσα στα εφηβικά μου χρόνια και εξαιτίας του ερωτεύτηκα τα blues. Ήταν η πρώτη φορά που συνειδητοποίησα ότι μια κιθάρα μπορεί να μιλήσει με φθόγγους, να αρθρώσει λέξεις – κυριολεκτικά. Είχα την τύχη να δω τον B.B. King δύο φορές στον Λυκαβηττό, και παρότι ήταν γερασμένος και καταπονημένος, έκλαψα όταν έπαιξε το συγκεκριμένο κομμάτι. Άλλωστε, μια λάιβ εκτέλεση με γοήτευσε αρχικά, από τη βραδιά που ο σπουδαίος μαύρος μπλουζίστας έπαιξε για τους φυλακισμένους των φυλακών Cook County, στο Σικάγο, στις 10 Σεπτεμβρίου 1970.

H κιθάρα σχολιάζει όσα πρόκειται να ειπωθούν αργότερα στους στίχους.

Το τραγούδι είναι σύνθεση ενός άλλου μεγάλου εκπροσώπου των blues της Δυτικής Ακτής, του Roy Hawkins. Ο Hawkins το ηχογράφησε τη χρονιά που το έγραψε, το 1951, σε μια εκτέλεση κάπως μινόρε, όπου το σαξόφωνο και το πιάνο συνδιαλέγονται με τον τραγουδιστή. Στην εκτέλεση του B.B. King, ένα αμιγώς δωδεκάμετρο blues, η κιθάρα σχολιάζει όσα πρόκειται να ειπωθούν αργότερα στους στίχους, και τους στίχους τους ίδιους φυσικά.

3. Mystery Train – Elvis Presley

Ένα τρένο που διασχίζει έρημες εκτάσεις μέσα στο σκοτάδι. Δεν μπορώ να φανταστώ πιο νουάρ εικόνα, πιο ιδανική αρχή για μια αγωνιώδη αστυνομική ιστορία. Ίσως η φαντασίωση αυτή οφείλεται στο ότι στην Καλλιθέα που γεννήθηκα και μεγάλωσα, τα καλοκαιρινά βράδια έφτανε ως τα αυτιά μου το σφύριγμα του εμπορικού τρένου που περνούσε αργά τη νύχτα. Ή μπορεί να έχει σχέση με το υπέροχο Mystery Train, το κομμάτι που έγραψε ο Junior Parker το 1953. Το πρώτο μυστήριο είναι ο τίτλος του: γιατί λέγεται Mystery Train αφού δεν αναφέρει κανένα μυστήριο στους στίχους του; Οι ιστορικοί λένε ότι προέρχεται από ένα τραγούδι των Carter Family, της δεκαετίας του ’30, το οποίο με τη σειρά του βασίζεται σε παλιά κελτική μπαλάντα.

 To λεπτό μελαχρινό νεαρό άλλαξε την δυτική κουλτούρα της δεκαετίας του ’50.

Εμείς το λατρέψαμε στην rockabilly εκτέλεση που ηχογράφησε ο Elvis Presley το 1955. Ποιοι είμαστε εμείς; Οι πιστοί του rock’n’roll και του Elvis, οι λάτρεις των αχανών αμερικανικών εκτάσεων που δεν είδαμε ποτέ με τα μάτια μας αλλά τις διασχίσαμε χάρη στα βιβλία, τις ταινίες και τους δίσκους. Ναι, στον Jim Jarmusch αναφέρομαι και στην ομώνυμη ταινία του, στον Grail Marcus και το μυθικό Mystery Train: Images of America in Rock’n’Roll Music, στους πλάνητες ήρωες του Woody Guthrie και τις femme fatale του Ρέιμοντ Τσάντλερ και του Τζέιμς Κέιν. Λατρέψαμε την κιθάρα του Scotty Moore και το μπάσο του Bill Black που συνοδεύουν τον λεπτό μελαχρινό νεαρό που άλλαξε την δυτική κουλτούρα της δεκαετίας του ’50.

4. Both Sides Now – Joni Mitchell

Όταν είδα το Last Waltz του Martin Scorsese, μαγεύτηκα από την κομψή κι αέρινη ξανθιά τραγουδίστρια που έπαιζε επί ίσοις όροις με τους Band, τον Neil Young, τον Dr John, τον Van Morrison και τον Muddy Waters. Καθόλου διακοσμητική, αλλά απαραίτητη λόγω της συνεισφοράς της στη σκηνή του folk-rock, ή country-rock, ή όπως αλλιώς θέλουν να το ονομάζουν οι κριτικοί. Και στο Both Sides Now, ένα τραγούδι από άλμπουμ της Clouds (1969), ανακάλυψα – μαζί με εκατομμύρια άλλες γυναίκες – μια περιγραφή του εαυτού μας που ήταν αυθεντικά γυναικεία, πολυδιάστατη και αντιφατική. H Joni λέει ότι έγραψε το Both Sides Now επηρεασμένη από ένα μυθιστόρημα του Σολ Μπέλοου και από το θέαμα των σύννεφων μέσα από το αεροπλάνο. Και χρησιμοποιεί τα σύννεφα σαν μεταφορά για τις αιφνίδιες αλλαγές και τα αμφισημίες της ζωής, την έλλειψη βεβαιοτήτων που μας διακρίνει όσο περνούν τα χρόνια.

Xάραξε τη δική της πορεία ενσωματώνοντας την jazz στους μετέπειτα δίσκους της.

Ταυτιστήκαμε μαζί της επειδή ήταν η πρώτη μουσικός με αυτόνομη καλλιτεχνική περσόνα στην ανδροκρατούμενη μουσική σκηνή της εποχής. Χωρίς να υπάρξει ποτέ μέλος της αντικουλτούρας ή της πολιτικής αμφισβήτησης της εποχής, χάραξε τη δική της πορεία ενσωματώνοντας την jazz στους μετέπειτα δίσκους της, αλλάζοντας ύφος μαζί με τις αλλαγές και τις επιταγές των καιρών. Και σκιτσάροντας εικόνες και συναισθήματα με λιτό ποιητικό λόγο: I’ve looked at life from both sides now /From win and lose and still somehow /It’s life’s illusions I recall /I really don’t know life at all.

5. Raining Pleasure – Triffids

O David McComb πέθανε νεότατος, απογοητευμένος από την έλλειψη απήχησης των Triffids. Εντούτοις, πρόλαβε να γράψει μια χούφτα διαμάντια, όπως το Raining Pleasure, γεμάτα συγκρατημένο πάθος, βουβή απελπισία και υπέροχες εικόνες από την ενδοχώρα της Αυστραλίας. Στο συγκεκριμένο τραγούδι, το οποίο δικαίως έδωσε στην Jill Bert να ερμηνεύσει, μιλάει για την εσωτερική ξηρασία και την ξηρασία της γης, την ερωτική απόλαυση η οποία σαν τη βροχή μπορεί να δροσίσει και να γονιμοποιήσει την ψυχή – και τη γη. Ό,τι κι αν σημαίνει αυτό, αισθάνομαι ότι είναι ένα από τα πιο «θηλυκά» τραγούδια που γράφτηκαν ποτέ. Ο διάλογος της βιόλας με τη φωνή της Jill μου δημιουργεί ίσως αυτή την αίσθηση.

Έγραφαν δίσκους για νοήμονες ακροατές – ίσως γι’ αυτό δεν πέτυχαν ποτέ στις ΗΠΑ.

Το σύμπαν της μουσικής βιομηχανίας είναι άδικο, όπως όλοι αναγνωρίζουμε. Εμείς, το μικρό κοινό της Ελλάδας, έχουμε μερικές εμμονές και τιμήσαμε όσο περισσότερο γινόταν κάποιες μπάντες που αγνόησε η διεθνής μουσική σκηνή. Τους Dream Syndicate. Τους Walkabouts. Και τους Triffids, ένα από τα καλύτερα post-punk συγκροτήματα που έβγαλε η Αυστραλία. Στο συλλογικό ασυνείδητο είναι η μπάντα που εγκαινίασε το Ρόδον τον Νοέμβριο του 1987 και εισέπραξε μια βροχή από μπουκάλια στην άτυχη συναυλία που οργάνωσε ο Δήμος Αθηναίων στο Πεδίο του Άρεως τον Οκτώβριο του 1988. Με στιχουργικές αναφορές στο σινεμά και τη λογοτεχνία, με εμπνευσμένες ενορχηστρώσεις και εξαιρετικά φωνητικά, έγραφαν δίσκους για νοήμονες ακροατές – ίσως γι’ αυτό δεν πέτυχαν ποτέ στις ΗΠΑ.

 

//Το τελευταίο βιβλίο της Χίλντας Παπαδημητρίου «Η συχνότητα του θανάτου» κυκλοφόρησε το 2017 από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο.

 

Διαβάστε ακόμα: To Top 5 του Γιώργου Αλισάνογλου.

 

 

 

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook

Button to top