Ευχαριστώ για το γράμα σου. Έχεις πολύ δίκιο να μου λες, πως ο κύριος Σαλ στάθηκε τέλειος σ’ όλη αυτή την υπόθεση· του είμαι καθυποχρεομένος για όλα.
Ήθελα να σου πω, πως νομίζω ότι έκανα καλά που ήρθα εδώ, πρώτα – πρώτα γιατί, βλέποντας τη ζωή των τρελών ή των διαφόρων λοξάτων μέσα σ’ αυτό το θηριοτροφείο, χάνω τον αόριστο φόβο, το φόβο αυτού του πράγματος. Και σιγά-σιγά μπορώ να φτάσω σε σημείο, που να θεωρώ την τρέλα σαν μια αρώστια όμοια με τις άλες. Έπειτα, φαντάζουμαι πως η αλλαγή του περιβάλοντος μου κάνει καλό.
Απ όσο μπόρεσα να μάθω, ο εδώ γιατρός τείνει να θεωρεί, πως αυτό που με βρήκε είταν σα μια προσβολή επιληπτικής φύσεως. Μα δεν τον ρώτησα.
Άραγε νάχεις λάβει την κάσα με τους πίνακες; Είμαι περίεργος να μάθω, αν δεινοπάθησαν ακόμα περισότερο ή όχι.
Ετοιμάζω άλλους δυο: άνθη ίριδας βιολέ κ’ ένα θάμνο πασχαλιάς, δυο θέματα παρμένα απ τον κήπο.
Η ιδέα πως έχω χρέος να δουλεύω μου ξανάρχεται συχνά και πιστεύω πως πολύ γρήγορα θα ξαναποχτήσω όλεςμου τις ικανότητες για δουλιά. Μονάχα που η εργασία μ’ αποροφάει συχνά τόσο πολύ, ώστε πιστεύω πως θα μείνω πάντα αφηρημένος κι αδέξιος για να τα βγάζω πέρα και στην υπόλοιπη ζωήμου.
Σημ.: Το γράμμα, που παρατίθεται πρώτο κατά σειρά στο κεφάλαιο «Σαιν-Ρεμύ» του βιβλίου «Βαν Γκογκ, Γράμματα στον αδελφό του Θεόδωρο», Εκδόσεις Γκοβόστη, δεν αναγράφει ημερομηνία αποστολής. Στην αγγλική έκδοση (edited by Robert Harrison) αναγράφεται η ημερομηνία «c. 10-15 May 1889»).
Στην επόμενη σελίδα: «Το τοπίο του Σαιν-Ρεμύ είναι πολύ ωραίο».