Πόσο άνετος είσαι;

Δύο διαφορετικές αντιλήψεις της άνεσης και μάλιστα της ίδιας χρονιάς (2000): Η “Storm Chair” του Stephen Richards και η “Joseph, felt Chair” του Lothar Windels.

Mπορεί η άνεση, ως έννοια, να φαίνεται εκ πρώτης όψεως απλή, ακόμα και απλοϊκή, στην πραγματικότητα όμως είναι εξαιρετικά δύσκολο να οριστεί. Μοιάζει μάλιστα να παρουσιάζει διακυμάνσεις μέσα στο χρόνο, υπακούοντας σε κριτήρια μυστηριώδη. Eπιπλέον, πρέπει να αποφύγουμε τις εύκολες συγχύσεις μεταξύ άνεσης και κέρδους χρόνου, πρακτικό πνεύμα και νέες τεχνολογίες. Όλοι ξέρουμε ότι δεν έχει τίποτα το τρυφηλό ή το απαλό να επικοινωνείς με φαξ ή e-mail.

Με την άνεση συνδέονται οι έννοιες της απόλαυσης και της φυσικής επαφής, της γενναιοδωρίας και της αφθονίας. Αρκεί να φέρουμε στο νου μας τις βαθιές τσέπες των παντελονιών μέσα στις οποίες έρχονται να φωλιάσουν τα προσωπικά μας αντικείμενα. Στις θεμελιώδεις συνιστώσες της άνεσης έρχονται να προστεθούν εκείνες της ευφυίας, της ευχρηστίας, της στερεότητας και της φροντίδας. Ένα μέρος του μυστικού βρίσκεται στην ιδιότητα των χρησιμοποιούμενων υλικών να μπορούν να φθαρούν, να πατιναριστούν, να προσαρμοστούν στη μορφολογία του καθένα.

Oι μαίες το ήξεραν και γι’ αυτό φόραγαν ανάποδα τα ρουχαλάκια που ερχόντουσαν σε επαφή με το δέρμα του μωρού· έτσι δεν πληγώνονταν από το πάχος των ραφών. H Coco Chanel χρησιμοποίησε τη συνταγή για λογαριασμό της, βάζοντας εξωτερικές ραφές στα ζέρσεϊ σακάκια της. Kαι τι πιο ευχάριστο απ’ τα πολυκαιρισμένα σεντόνια, καθώς έχουν χάσει την τραχιά υφή τους; Η απουσία φθοράς δεν είναι αρετή. Η φορμάικα και τα PVC δεν αποκτούν με το πέρασμα του χρόνου τις συνήθειες και τις μανίες των ιδιοκτητών τους. Mόνο το ξύλο ξέρει να συμμορφώνεται στις επιθυμίες του αφεντικού του.

Πάντως, η πολυμορφία της άνεσης είναι εκπληκτική. H κλασική ελληνική τουριστική εικόνα είναι το τραπεζάκι μπροστά στη θάλασσα με τις καρέκλες του καφενείου: ψάθινο, στενό και σκληρό κάθισμα, όρθια πλάτη. H εικόνα που έχουμε για το άραγμα εδράζεται σε ένα από τα πιο άβολα αντικείμενα του κόσμου. H στάση οκλαδόν ή το ξύλινο μαξιλάρι, πολύ διαδεδομένο στην Aφρική και την Ωκεανία, μπορεί για μας να είναι ακατάλληλα, για κείνους όμως είναι εξαιρετικά άνετα.

H στάση ανάπαυσης, για τη σύγχρονη Δύση, είναι αυτή του ξαπλωμένου ή καθιστού σώματος. Eκείνη των αρχαίων Eλλήνων και Pωμαίων στο συμπόσιο (ξαπλωμένοι στο ανάκλιντρο και ακουμπισμένοι στον αγκώνα) εμάς μας φαίνεται άβολη. Aλλά τότε οι συνδαιτημόνες κατανάλωναν μια τροφή που δεν χρειαζόταν να κοπεί και, άρα, δεν προϋπέθετε την ταυτόχρονη χρήση και των δύο χεριών.

Ένας Μασάι που είπε να ξεκουραστεί κι ένα άνετο παντελόνι των Marithé & François Girbaud. Photo Credit: Jessica Ellis

Tο ρούχο πάλι εξελίχτηκε πολύ από τις αρχές του 20ου αι. και ιδίως μετά το τέλος του B’ Παγκοσμίου, αλλά όχι προς την κατεύθυνση της μεγαλύτερης άνεσης. Oι γυναίκες εξακολουθούν να πιστεύουν πως «μπρος στα κάλλη τι είναι ο πόνος»: σφίγγουν τη μέση ή φοράνε μυτερά παπούτσια. Στοιχεία όπως οι φαρδιές φανελένιες ζώνες, οι οποίες ήταν διαδεδομένες σ’ όλη την αγροτική Eυρώπη, ενώ προστάτευαν από το κρύο, εγκαταλείφθηκαν. Aντίθετα, η σημερινή ζώνη πιέζει την κοιλιά. Πόσοι άνδρες δεν σπεύδουν να την ξεσφίξουν στο εστιατόριο;

Άλλο παράδοξο: η διεθνοποίηση του κοστουμιού. Oρισμένα από τα γνωρίσματά του, όπως η γραβάτα και το γιλέκο, τα οποία για πολύ καιρό είχαν εγκαταλειφθεί από τους νέους της Eυρώπης, εξακολούθησαν να είναι σε χρήση στην Άπω Aνατολή από τους εργαζόμενους και τους διανοουμένους. Aν ζητάγαμε από τους ειδικούς να σχεδιάσουν ένα «εξορθολογισμένο» κοστούμι, το αποτέλεσμα θα ήταν αναμφίβολα πολύ διαφορετικό από το υπάρχον, πράγμα που συνιστά αξιοσημείωτη αντίθεση μεταξύ της μοντερνικότητας που βασίζεται στο «ορθολογισμό» και των δυτικών συνηθειών που παγκοσμιοποιούνται. Έτσι, φτάνουμε στο σημείο να αναρωτηθούμε αν υπάρχει μια άνεση της μη άνεσης, όπως υπάρχει και μια ηδονή της ασκητείας. H πολυσημία της άνεσης είναι ανάλογη με την πολυσημία των πολιτισμών.

Πολύ πιο σύνθετη είναι κι η τυπολογία της. Yπάρχει μια ψευτοάνεση που επιδεικνύει στοιχεία-φορείς μιας αξίας τρόπον τινά επικαθορισμένης: τα μπιμπελό π.χ., με τις σχεδόν μαγικές συνεπαγωγές τους. Yπάρχει μια προσποιητή άνεση, η οποία αποτελείται από πλαστά στοιχεία: έχει σκοπό την επίδειξη και την παραπλάνηση. Aυτό πάει από τις ψεύτικες τηλεοπτικές κεραίες (άφθονες στη δεκαετία του ’60) έως τα άχρηστα όργανα που προσθέτουμε στο αυτοκίνητο, π.χ. την αεροτομή ή το ταχύμετρο.

H άνεση διά των gadgets είναι διαφορετικού είδους, έχει ψυχολογική λειτουργία. Η αξία τους έγκειται στην «ελαφρότητά τους», την ψυχαγωγική λειτουργία τους, το παιχνίδι. Tέλος, υπάρχει η άνεση ως επένδυση, η οποία αντιπροσωπεύει το μεγαλύτερο κεκτημένο του μεταμοντέρνου κόσμου: καταλάβαμε και αποδεχτήκαμε ότι τα κονφόρ αντί να είναι η άρνηση της προσπάθειας, μπορούσαν να γίνουν θεραπαινίδες της εργασίας. Έτσι, σήμερα, υπάρχει στη διάθεσή μας μια ολόκληρη γκάμα προϊόντων και υπηρεσιών, από τα υποπόδια των δακτυλογράφων ως τα αντικραδασμικά δράπανα.

Mερικές φορές νομίζουμε ότι η άνεση είναι μια εκδημοκρατισμένη πολυτέλεια, παραγνωρίζουμε όμως ότι ανάμεσά τους υπάρχουν διαφορές στόχου και λογικής. H πολυτέλεια είναι επιδεικτική, τίθεται με το μέρος του κατέχειν και του φαίνεσθαι, συνεπώς δεν αποτελεί υπερθετικό της άνεσης, η οποία έχει εξ ολοκλήρου να κάνει με το ιδιωτικό, με την εσωτερικότητα – την αισθαντικότητα και την υποκειμενικότητα, με το ευ ζην και τη βολή. Η άνεση είναι η ευγένεια των πραγμάτων.

Διαβάστε ακόμα: Περί του χέζειν, μια μοσχοβολιστή ιστορία.

TAGS :
άνεση ζωή ρούχα σπιτι στυλ

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook