O William Holden, η Jane Wyman και Cary Grant: δεν είναι οφθαλμαπάτη τα ρούχα τους. Μιλούν από μόνα τους γι’ αυτό που «φέρουν» (Photo by Frank Worth, Courtesy of Capital Art/Getty Images).


Mπορεί να ζούμε στον «πολιτισμό της εικόνας»
αλλά η πληθώρα τους τις κάνει αμελητέες. Επιπλέον, τούτη η λαιμαργία για εικόνες τέλειες, τακτοποιημένες, ιδανικές που μας πλασάρουν αντιστοιχεί σε μια απόδραση ψευδαισθητική, κενή νοήματος. Πόσα πια ηλιοβασιλέματα, πιάτα ζυμαρικών, μπουκέτα και μοντέλες ανεπίληπτης πλαστικής μπορεί κάποιος να αντέξει;

Όμως, με το ρούχο συμβαίνει κάτι παράδοξο. Μπορεί να κάθομαι να γράφω κατεβατά γι’ αυτό, να ανασκάβω σημαινόμενα και χρήσεις, αλλά για να εκστασιαστείς μπροστά σε μια μιλανέζικη μπουτονιέρα, μια ραφή Goodyear ή μια 7-διπλη γραβάτα πρέπει να τη δεις εκεί, μπροστά σου. Ένα όμορφο ρούχο εν ζωή ασκεί, είτε το θέλεις είτε όχι, τρομακτική γοητεία. Στην πραγματικότητα, η παραδοσιακή περιφρόνηση του φαίνεσθαι δεν έχει άλλο λόγο ύπαρξης από το φαίνεσθαι.

Το ψέμα που κρύβεται πίσω από τις προτροπές διαφημιστών και ιδεολόγων –οι οποίοι περιέργως μιλούν την ίδια γλώσσα- μας απειλεί αδιάκοπα με σοφιστείες που παρενδύονται την αρετή. Ξέρουμε καλά, ωστόσο, πως πίσω από τις κάλπικες προσόψεις της Άγριας Δύσης φυλάσσονται μόνο χρηματοκιβώτια. Δεν μπορείς ν’ αγοράσεις ευζωία στις εκπτώσεις.

Το καλό ρούχο διαθέτει μια σωτήρια ειλικρίνεια. Μια ύφανση αποκαλύπτεται πλήρως. Το κόψιμο ενός πέτου δεν είναι οφθαλμαπάτη. Οι τρυπούλες ενός brogue είναι αληθινές σαν τα πεζοδρόμιά μας. Το ρούχο δίνει μόνο αυτό που έχει. Και κρατάει τις υποσχέσεις του. Είναι ενάρετο.

Το ίδιο κι ένα ρούχο κακής ποιότητας. Δεν μπορεί να πει ψέματα. Όσο για το στυλ είναι αυτό που είναι: το μάτι θα διακρίνει τους τετραγωνισμένους ώμους από τους φυσικούς, την αρμονία από την κοινοτοπία. Το μάτι, και μόνο το μάτι, μπορεί να απολαύσει την αισθητική που ενσαρκώνει το καθημερινό, όμορφο ρούχο.

Σε αντίθεση με την ένδυση, ο γυμνισμός δεν έχει ακόμα γίνει μια πειστική πολιτική διεκδίκηση (Photo by BIPS/Getty Images).

Είναι ίσως αυτή η αθωότητα που εκπέμπει απροσχημάτιστα, μπροστά στα φανταχτερά διακυβεύματα της απόκρυψης, που προκαλεί τη σαγήνη του. Μπορούμε να μιλάμε για εκλεπτυσμένη επιτήδευση, για επιφανειακότητα, για υπόδυση. Nαι, αλλά στις παραμικρή τους λεπτομέρεια.

Η επιλογή της εμφάνισης αποκαλύπτει την εικόνα που θέλουμε να δώσουμε για τον εαυτό μας και το κάνει εν ριπή οφθαλμού. Από την άποψη αυτή, δεν ψεύδεται.

Μια αναγωγή στον κόσμο του αθλητισμού είναι ευπρόσδεκτη: η χάρη στα αμορτί του Τσιτσιπά, στα καρφώματα του Αντετοκούνμπο ή στα ippon του Τοσιχίκο Κόγκα μπορεί κάλλιστα να συγκριθεί με την άψογη γραμμή ενός brogue John Lobb ή Stephane Jimenez, με τη ρευστότητα ενός σακακιού Camps de Luca ή Cifonelli, με την απαστράπτουσα απλότητα μιας γραβάτας Drake’s ή Howard’s. Η οπτική απόλαυση είναι άμεση και η γοητεία τους αδιαμφισβήτητη.

Όλα λέγονται μέσω της εμφάνισης. Δεν πρόκειται για μάσκα, αλλά για αποκάλυψη.

Όλα λέγονται μέσω της εμφάνισης. Δεν πρόκειται για μάσκα, αλλά για αποκάλυψη. Όπως υπογραμμίζει ο Χέγκελ στην Εισαγωγή στην Αισθητική, μιλώντας για την αλήθεια της τέχνης: «Η εικόνα είναι απαραίτητη στην ουσία και η μορφή στο περιεχόμενο. Η αλήθεια δεν θά ‘ταν τέτοια αν δεν φαινόταν». Βέβαια, σε ό,τι αφορά το ρούχο, το ζητούμενο δεν είναι πάντα κάποιο βάθος, αλλά απλώς η ένδυση ως κοινωνική αναγκαιότητα –ο γυμνισμός δεν έχει ακόμα γίνει μια πειστική πολιτική διεκδίκηση.

Ωστόσο, η επιλογή της εμφάνισης αποκαλύπτει την εικόνα που θέλουμε να δώσουμε για τον εαυτό μας και το κάνει εν ριπή οφθαλμού. Από την άποψη αυτή, δεν ψεύδεται. Το ότι η εικόνα αυτή είναι μια επιφάνεια ουδείς το αρνείται. Αλλά είναι αληθής ως επιφάνεια.

Φυσικά, μπορεί να έχουμε λανθασμένη άποψη για το ντύσιμό μας. Από τη στιγμή που καθένας φοράει ό,τι του καπνίσει και δεν υπάρχει ενότητα νοήματος στις ενδυματολογικές επιλογές, όλες οι παρεξηγήσεις είναι δυνατές: μπορεί κάποιος να ντύνεται «ψαγμένα» και να μας κάνει «ψόφιος» ή να φοράει ρούχα αυστηρά και να θεωρείται δανδής. Όλα εξαρτώνται απ’ το βλέμμα και το πλαίσιο.

Κατά συνέπεια, αυτό δεν σημαίνει πως το ρούχο δεν είναι καρπός συμβάσεων και ερμηνειών. Ούτε ότι δεν πλήττεται από την κομπορρημοσύνη του εμπορίου. Ούτε ότι δεν υπάρχει ένας σνομπισμός του φαίνεσθαι.

Το φροντισμένο ντύσιμο, όμως, δεν έχει να κάνει με βάθος ή επιφανειακότητα. Είναι αυτό που είναι: μια αισθητική έγνοια που αντανακλά είτε ένα θεμιτό ενδιαφέρον για την κομψότητα είτε έναν αισθητικισμό κενό και υπεροπτικό. Ομορφιά του φαίνεσθαι, όρια του φαίνεσθαι…

Μεγαλοπρεπές για τον αυτοκράτορα, μινιμαλιστικό για τον καλόγερο, πάντως αδύνατο να το αποφύγεις. Το ρούχο ομορφαίνει, σηματοδοτεί ή ρίχνει στην ανωνυμία. Εργαλείο ή ευχαρίστηση, φόρτωμα ή προστασία, πάντως τελεσιδίκως αναπόφευκτο.

 

Διαβάστε ακόμα: Οι 50 πιο στυλάτοι Έλληνες της χρονιάς.

 

 

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook

Button to top