Κακώς ελπίζουμε ότι έτσι θα αντισταθμιστούν οι ολέθριες συνέπειες της πίεσης που προήλθε, κυρίως, από την έλλειψη προτεραιοτήτων στη μέχρι τότε ζωή μας…
Το Ζεν είναι γεμάτο από ιστορίες «τρελής σοφίας», μύθους όπου κάποιος δάσκαλος του Ζεν κάνει ή λέει κάτι που σε πρώτη ανάγνωση δεν βγάζει νόημα προκειμένου να σοκάρει τον συνομιλητή του και να τον αναγκάσει να σκεφτεί διαφορετικά. Μια από τις πιο γνωστές τέτοιες ιστορίες είναι αυτή με το δάσκαλο που καθόταν με το μαθητή του δίπλα στο ποτάμι και τον ρώτησε τι θεωρεί ως πιο σημαντικό αγαθό στη ζωή: όταν ο μαθητής απάντησε «Τη φώτιση», ο δάσκαλος τον έπιασε από το σβέρκο, του κράτησε το κεφάλι κάτω από το νερό και όταν ο μαθητής άρχισε να παλεύει, τον άφησε να πάρει ανάσα και τον ξαναρώτησε: «Και τώρα;». Για να πάρει την απάντηση: «Τον αέρα!»
Η έκφραση «πρέπει να βάζουμε προτεραιότητες» είναι τόσο συνηθισμένη που οι περισσότεροι τη θεωρούμε αυτονόητη –ή κλισέ. Όλοι μας θεωρούμε ότι βάζουμε προτεραιότητες και ότι ξέρουμε να διαχωρίσουμε τι είναι σημαντικό, επείγον, ουσιώδες και αναγκαίο και τι δεν είναι. Όμως, αν όντως το κάνουμε, γιατί οι περισσότεροι καταλήγουμε στον καναπέ του ψυχαναλυτή ή, χειρότερα, στην καρέκλα του νευρολόγου, του ογκολόγου, του γαστρεντερολόγου ή του καρδιολόγου ελπίζοντας ότι βάζοντας στο άλλο τάσι της ζυγαριάς αρκετά φάρμακα θα αντισταθμιστούν οι ολέθριες συνέπειες της πίεσης που προήλθε, κυρίως, από την έλλειψη προτεραιοτήτων στη μέχρι τότε ζωή μας;
«Βάζω προτεραιότητες» δεν σημαίνει «βάζω τη δουλειά πριν από την οικογένεια» ή «βάζω το γάμο μου ψηλότερα από την επιθυμία μου για τη μπαργούμαν που είδα εχτές». Σημαίνει ότι αντιλαμβάνομαι τι στα παραπάνω δίπολα (και στα δεκάδες καθημερινά άλλα) είναι πραγματικό και τι προϊόν κοινωνικών πιέσεων, φαντασιώσεων, απωθημένων, ανασφαλειών και φοβιών, και διαμορφώνω ένα στέρεο σύστημα ηθικής και πρακτικής (δηλαδή ένα μοντέλο ζωής) πάνω στην πραγματικότητα. Λέγοντας, δε, «στέρεο», δεν εννοώ «άκαμπτο» αλλά «σταθερό», όπως είναι σταθερό το βάδισμα: υπάρχουν σαφώς μικρό-κινήσεις που εξασφαλίζουν την αποφυγή ενός εμποδίου ή την απώλεια της ισορροπίας, όμως η βασική κίνηση δεν αλλάζει παρά μόνο όταν η πραγματικότητα θέτει αληθινά, ανυπέρβλητα εμπόδια.
Πώς ξέρω τι είναι πραγματικό και τι όχι; Το κριτήριο του δασκάλου στην παραπάνω ιστορία είναι, πιστεύω, μια καλή πυξίδα: αν κάτι μπορεί να αντιμετωπιστεί ως θέμα ζωής και θανάτου, είναι και πραγματικό –αν όχι, πιθανότατα δεν είναι. Αυτό βεβαίως δεν σημαίνει πως ό,τι δεν είναι ζήτημα ζωής και θανάτου δεν αξίζει καμίας προσοχής, σημαίνει όμως πως δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται σαν να είναι, ιδιαίτερα αν αυτό γίνεται εις βάρος της παρούσας πραγματικότητας: μια σαλάτα είναι ασήμαντη μπροστά στο αυριανό deadline, όμως τώρα, την ώρα του μεσημεριανού διαλείμματος, η σαλάτα είναι πιο σημαντική, γιατί αυτή υπάρχει, ενώ το deadline όχι –ακόμα. Τώρα λοιπόν, αξίζει να τη φάω προσέχοντάς την σαν να ήταν το τελευταίο πράγμα που θα φάω στη ζωή μου. Κανείς άλλωστε δεν μου εγγυάται ότι δεν θα είναι…
Ο Γρηγόρης Α. Μηλιαρέσης είναι δημοσιογράφος και μεταφραστής, και παρεμπιπτόντως μοναχός Ζεν.
-
- Follow us:
Ακολουθήστε το Andro στο Facebook
