Αυτή είναι η μυθική οικία του Πάτρικ Λη Φέρμορ στην Καρδαμύλη

Ένα ζεστό σαλόνι πλημμυρισμένο από βιβλία κι αυθεντική αρχοντιά.

Ένα σπίτι μέρος της μυθολογίας μιας εποχής, κρυμμένο μέσα σε έναν κήπο από πεζούλες, κυπαρίσσια, ελιές, δεντρολίβανα, σκίνα, γιασεμιά, και πικροδάφνες, ένα μυθικό σπίτι επάνω σε ένα επιβλητικό βράχο με μια μοναδική θέα στο πόρτο Καλαμίτσι.

Το παραδεισένιο κτήμα λίγο έξω από την Καρδαμύλη στην Μάνη του ζεύγους Πάτρικ και Τζοαν Λη Φέρμορ, διανοούμενοι και κοσμοπολίτες φιλέλληνες οι οποίοι εντόπισαν στις αρχές της δεκαετίας του ’60 καθώς όργωναν την Ελλάδα σε αναζήτηση ενός τόπου όπου θα έκτιζαν το σπιτικό τους. Κι αυτό που αντίκρισαν σε έναν παρθένο ακόμα τότε τοπίο τους μάγεψε από την πρώτη στιγμή και τον Μάρτιο του 1964 προχώρησαν στην αγορά εννέα στρεμμάτων με μια σχεδόν ιδιωτική μικρή παραλία.

Ο κατάφυτος περίβολος και στο βάθος η θάλασσα.

Έστησαν δύο αντίσκηνα για να μένουν οι ίδιοι όσο θα κτιζόταν, στέγαστρα για τους εργάτες, ντόπιοι τεχνίτες και παραδοσιακοί λιθοξόοι, και καθημερινά, κάτω από τον ουρανό και το επιβλητικό βλέμμα του Ταϋγέτου ζούσαν ένα γλέντι! Δουλειά και φαγοπότι κάτω από τα δέντρα. Ο Πάντυ για τους παλιούς του φίλους – κυρ Μιχάλης για τους συγχωριανούς του- σχεδίασε μόνος του το πετρόκτιστο οίκημα αλλά και με την επιστημονική συμβολή του φίλου του Νίκου Χατζημιχάλη (τον μοντερνιστή αρχιτέκτονα των κτηρίων της Ολυμπιακής στο παλιό αεροδρόμιο του Ελληνικού), και το αποτέλεσμα ήταν μία κατοικία που συνομιλεί με το τοπίο και με τη φύση όλη.

Μια από τις ήσυχες και υποβλητικές γωνιές του σπιτιού.

Στοιχεία μοναστηριακά, θολωτά εσωτερικά μπαλκόνια, πέτρινοι πάγκοι, ένα κεντρικό δωμάτιο τραπεζαρία με μεγάλο πέτρινο τζάκι, ένα τζαμωτό χαγιάτι με θέα στη θάλασσα και άπλετο φως να το λούζει.

Η τραπεζαρία με το μεγάλο πέτρινο τζάκι.

Σαν να μην υπάρχει διαφορά του μέσα και του έξω, πόρτες και παράθυρα κάθε πλευράς του σπιτιού «αφήνουν» τη φύση να μπει μέσα του. Τα δωμάτια είναι σαν να είναι προέκταση του υπαίθριου παραδείσου: δέντρα, θάλασσα, βουνό, κι ένας καταγάλανος ουρανός διεισδύει από παντού.

Μέσα στο φωτεινό υπνοδωμάτιο του επιφανούς ζεύγους.

Στην κεντρική αυλή στο δάπεδο από κεραμικά πλακάκια κυριαρχεί ένα σιντριβάνι ενώ παντού εμφανίζονται «νησίδες» από σχεδιασμένες βοτσαλωτές συνθέσεις, με βότσαλα από τις κοντινές παραλίες, τα οποία τα έφερναν στον Φέρμορ τα παιδιά του χωριού που τους έδινε χαρτζιλίκι για να τα μαζεύουν. Κάθε τι γύρω και μέσα σε αυτό το σπίτι το κάνουν να μοιάζει παραδοσιακό κι ως τέτοιο και έχει καταγραφεί στο συλλογικό ασυνείδητο.

Κάθε τι γύρω και μέσα σε αυτό το σπίτι το κάνουν να μοιάζει παραδοσιακό κι ως τέτοιο και έχει καταγραφεί στο συλλογικό ασυνείδητο.

Στην πραγματικότητα, αν το καλοκοιτάξει κάποιος, πρόκειται για ένα σπίτι μεσογειακό, και τι άλλο θα μπορούσε να ήταν το ησυχαστήριο ενός θρυλικού ταξιδιώτη, όπως ήταν ο Φέρμορ. Μια κατοικία λιτής πολυτέλειας όπου έχουν φιλοξενηθεί σημαντικοί λογοτέχνες, ακαδημαϊκοί, και καλλιτέχνες φίλοι του ζεύγους περισσότερο ή λιγότερο διάσημοι, συνοδοιπόροι τους από την Βρετανία, όπως ο Μπρους Τσάτουιν, η τέφρα του οποίου σκορπίστηκε στο παραπλήσιο εκκλησάκι των Τριών Ταξιαρχών, κι από την Ελλάδα πρόσωπα όπως ο Γιώργος Σεφέρης.

Η πέτρα, τα θολωτά εσωτερικά μπαλκόνια και η απλότητα.

Ξύλινα παράθυρα με κινούμενες περσίδες, ενσωματωμένες στους τοίχους εταζέρες, χειροποίητα ξύλινα φωτιστικά κατασκευασμένα από τον ίδιο, έργα ζωγραφικής καρδιακών φίλων του Πάντυ, του Νίκου Χατζηκυριάκου-Γκίκα (που συνέβαλε κι αυτός στον σχεδιασμό του σπιτιού), του Τζον Κράξτον, του Λούσιαν Φρόυντ, μια σειρά σχεδίων διαφόρων ειδών ερπετών. Και η περίφημη μαρμαρένια τάβλα στη μέση της τραπεζαρίας που ήρθε από την Βενετία και απεικονίζει λευκές φλόγες.

Η εξωτερική όψη του σπιτιού.

Όπως είπε κι ο αρχιτέκτονας Ανδρέας Κούρκουλας, -το γραφείο του οποίου ανέλαβε την ανακαίνιση του-, στην ξενάγηση του σπιτιού λίγες ώρες πριν από τα εγκαίνια του από τον πρόεδρο της δημοκρατίας: «Ο Φέρμορ φέρνει ένα βαλιτσάκι από ψηφίδες από τα ταξίδια που έχει κάνει, γαλλικά παράθυρα, χαγιάτια, αντικείμενα από τη Βενετία, τη Βερόνα, μία παλέτα πραγμάτων ενός ταξιδευτή που τα φέρνει εδώ, αλλά δεν το καταλαβαίνεις, μοιάζει τοπικό.

Το προστατευμένο μπαλκόνι έχει άπλετη θέα.

Αυτή η ενσωμάτωση ξένων στοιχείων σε αυτή την κατασκευή μας έκανε πάρα πολύ μεγάλη εντύπωση. Αυτό που μας φώτισε σε αυτό που δεν μπορούσαμε να καταλάβουμε είναι η ίδια η περιγραφή του Φέρμορ που λέει ότι όταν μένει μόνος το βράδυ μέσα στο αντίσκηνο και διαβάζει Βιτρούβιο και Παλλάδιο για να καταλάβει τις αναλογίες των δωματίων, τις θεάσεις, πώς γίνονται τα παράθυρα, πώς καδράρεται η θέα.

Ο χώρος της κουζίνας.

Ήταν λοιπόν το ‘’υφαντό’’ της κλασικής παιδείας του που τον επιτρέπει όλες αυτές τις τόσο ξένες ψηφίδες από τα ταξίδια να τις καθυποτάξει και να αισθάνεται κανείς ότι είναι τοπικές. Γιατί η μεγάλη του δύναμη ήταν να μπορεί να εντάξει θραύσματα μνήμης που μοιάζουν ανερμάτιστα και να τα εντάξει στο κλασικό ‘’υφαντό’’ της αρχαιότητας σχετικά με την κίνηση, το φως, τη θέα».

Λεπτομέρεια από τα άνω διαζώματα του σπιτιού.

Με το θάνατο του Πάτρικ Λη Φέρμορ το 2011, -η σύντροφος του Τζόαν είχε πεθάνει λίγα χρόνια νωρίτερα-, το οίκημα περιήλθε στο Μουσείο Μπενάκη, κάτι που είχε αποφασίσει ο ίδιος μετά από την παρότρυνση του φίλου του και μεταφραστή του, πρώην πρωθυπουργού Τζανή Τζανετάκη. Άλλωστε ο ίδιος καθώς υπήρξε προσωπικός φίλος του Αντώνη Μπενάκη, και διατηρούσε μια καλή φιλία και με τον Άγγελο Δεληβοριά, ήθελε έναν σοβαρό θεσμό να αναλάβει και να εκμεταλλευτεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο αυτό το τόσο προσωπικό δημιούργημα του και έργο ζωής.

Οι διάδρομοι έχουν κάτι το ιερατικό. Σαν να μπαίνεις σε βυζαντινό μοναστήρι.

Το Μουσείο Μπενάκη με τη σειρά του απευθύνθηκε στο Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος για να στηρίξει οικονομικά τη συντήρηση και την ανακαίνιση του υπέροχου αυτού σπιτιού. Κι όπως έγινε. Ειδικευμένοι κάθε κατηγορίας μπήκαν μέσα στο σπίτι και χωρίς να αλλοιώσουν τον τόσο ιδιαίτερο χαρακτήρα του, σεβόμενοι τον χώρο αλλά συγχρόνως αναβαθμίζοντάς το, παρέδωσαν ένα τέλεια οργανωμένο κτίσμα, με θέρμανση που δεν είχε , νέο σύστημα ηλεκτροδότησης και ύδρευσης, συντηρημένη την παλιά στέγη και των ξύλινων παραθύρων.

Η ομορφιά του περιβάλλοντα χώρου με το νυχτερινό φως.

Το κεντρικό κτίσμα συμπληρώνεται και από άλλα τρία μικρότερα που ήταν το γραφείο του συγγραφέα όπου απομονωνόταν να δουλέψει, ένας ξενώνας και ένα κοτέτσι πολυτελείας! Ανακαινίστηκαν κι αυτά ενώ προστέθηκε και μια πισίνα.

Το κεντρικό κτίσμα συμπληρώνεται και από άλλα τρία μικρότερα που ήταν το γραφείο του συγγραφέα.

Τα περί τα 6.000 βιβλία της προσωπικής του βιβλιοθήκης, πολλά ταξιδιωτικά, εγκυκλοπαιδικής γνώσης, κλασσικής παιδείας αλλά και ποίησης και μοντέρνας λογοτεχνίας με αφιερώσεις συντηρήθηκαν από τους ειδικούς επιστήμονες του Μουσείου Μπενάκη. Ένα μέρος επέστρεψε στα ράφια – βιβλιοθήκες σκαμμένες ως εσοχές στον κυρίως χώρο και αλλού, αλλά τα πιο σημαντικά έμειναν στην Αθήνα καθώς η υγρασία της Καρδαμύλης τα καταστρέφει.

Τα περί τα 6.000 βιβλία της προσωπικής του βιβλιοθήκης συντηρήθηκαν από τους ειδικούς επιστήμονες του Μουσείου Μπενάκη.

H οικία Φέρμορ θα παραχωρείται κάθε χρόνο καταρχήν στα τρία μεγάλα διεθνή εκπαιδευτικά συγκροτήματα, Frei Universitat, Princeton, UCLA για φιλοξενία ακαδημαϊκών, ερευνητών που σχετίζονται με την κλασσική παιδεία, αφετέρου σε λογοτέχνες και καλλιτέχνες που θα επιλέγει το μουσείο. Το οίκημα είναι ανοικτό για επισκέψεις αλλά τους καλοκαιρινούς μήνες θα διατίθεται για ενοικίαση σε ιδιώτες ώστε τα έσοδα να βοηθούν τη συντήρηση του.

//Φωτογραφίες: Leonidas Kourgiantakis

Διαβάστε ακόμα: Πάτρικ Λη Φέρμορ – «Ένα χρέος ευτυχίας στην Καρδαμύλη».

TAGS :
καρδαμύλη Πάτρικ Λη Φέρμορ

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook