Το κτίριο της Αμερικανικής Πρεσβείας ολοκληρώθηκε στις 4 Ιουλίου 1961 και έχει το σχήμα ενός τέλειου τετραγώνου όπου στο κέντρο του περικλείει μία αυλή με δένδρα, φυτά και ένα σιντριβάνι. (Φωτογραφία: Arkitekting)

Ο κόσμος αλλάζει ραγδαία, τόσο σε ό,τι αφορά τον καιρό, όσο και τις διεθνείς προκλήσεις που καταλήγουν σε δολοφονικές επιθέσεις με αυτοκίνητα και φορτηγά πάνω σε πεζούς στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Όσα θεωρούσαμε δεδομένα για την ασφάλεια μας στο δημόσιο ή στον ιδιωτικό χώρο, είναι υπό αμφισβήτηση και αυτό θα φέρει μία νέα αρχιτεκτονική στο δημόσιο και ιδιωτικό χώρο με έμφαση στην ασφάλεια.

Ήδη στο κεντρικό Λονδίνο, έχουν γεμίσει τα πεζοδρόμια με κολώνες προστασίας από επιθέσεις με τροχοφόρα. Θεωρώ ότι δεν θα μείνει εκεί. Από το παλαιότερο αίτημα μετάβασης από ένα δημόσιο χώρο με κάγκελα κάθε μορφής σε ένα πιο ελεύθερο, για να ενοποιηθεί η εμπειρία του περιπατητή και του κατοίκου, περνάμε ραγδαία στο αντίθετο, για απομόνωση μέσω ζωνών ασφαλείας.

Ομοίως, μετά και την τραγωδία της Δυτικής Αττικής εδώ, όσο και αντίστοιχων φαινομένων σε Ευρώπη και Αμερική (χωρίς να μπαζώνουν ρέματα εκεί), επιβάλλουν στους σχεδιαστές κατοικιών και επαγγελματικών χώρων να εξετάζουν πολλά περισσότερα από τις προφανείς ανάγκες του πελάτη τους. Ποιο είναι το φυσικό τοπίο, τι κινδύνους εγκυμονεί, ποια είναι τα στατιστικά στοιχεία για τον καιρό και τα παρακείμενα στοιχεία του περιβάλλοντος και να κάνουν προβλέψεις πέρα από το αναμενόμενο – για το μη προβλέψιμο. Οχυρωματικού τύπου μάντρες από σκυρόδεμα με αγκυρώσεις; Επιχωματώσεις για ύψος; Ράμπες με «καμπούρα»; Πρόσθετες εξασφαλίσεις παροχών και αποχετεύσεων;

Όταν χτίστηκε η Αμερικάνικη Πρεσβεία στην Αθήνα, δεν υπήρχε μάντρα, ενώ ο χώρος πρασίνου πέριξ αυτής ήταν δημόσιος χώρος. Η στόχευση ήταν να γίνει ένα κτίριο που να μοιάζει «ελληνικό». (Φωτογραφία: Arkitekting)

Αξίζει μία παρένθεση για να θυμηθούμε πως όταν χτίστηκε η Αμερικάνικη Πρεσβεία στην Αθήνα, δεν υπήρχε μάντρα, ενώ ο χώρος πρασίνου πέριξ αυτής ήταν δημόσιος χώρος. Η στόχευση ήταν να γίνει ένα κτίριο που να μοιάζει «ελληνικό», με το περιστύλιο και την ελαφρά πρασιά να θυμίζουν αρχαίο ναό. Σήμερα είναι φρούριο με χοντρές μεταλλικές διατομές στην περίφραξη και ογκόλιθους από σκυρόδεμα στο πεζοδρόμιο, ενώ η είσοδος γίνεται από ένα «λαγούμι» ανάμεσα στις σιδεριές. Θα δούμε αντίστοιχο μετασχηματισμό σε άλλα κτήρια, σε τι βαθμό και ποια;

Σήμερα, η Αμερικάνικη Πρεσβεία στην Αθήνα, είναι φρούριο με χοντρές μεταλλικές διατομές στην περίφραξη και ογκόλιθους από σκυρόδεμα στο πεζοδρόμιο, ενώ η είσοδος γίνεται από ένα «λαγούμι» ανάμεσα στις σιδεριές. (Φωτογραφία: Wikipedia)

Τα ζητήματα της ασφάλειας, είτε μιλάμε για την κλιματική αλλαγή, είτε για την τρομοκρατία, προφανώς απασχολούν και τις πολιτικές ηγεσίες διεθνώς. Μέχρι πέρσι, με τον Πρόεδρο Ομπάμα να ηγείται της Αμερικής, το δόγμα άμυνας λάμβανε υπόψη του τις αρχές του δυτικού κόσμου, του διαλόγου και της διπλωματίας, της ανοιχτότητας και της αλληλεγγύης στην αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων.

Η εγκατάλειψη των θυμάτων του τυφώνα Κατρίνα από τον Μπους θα ήταν αδιανόητη επί Ομπάμα. Υπήρχαν πρωτοβουλίες για το κλίμα, ενισχύθηκαν κρατικές και μη μονάδες αντιμετώπισης των συνεπειών όσο και έρευνας, δημιουργήθηκαν διεθνείς συμμαχίες. Επί Τραμπ, όλα αυτά απειλούνται, τα κονδύλια κόβονται, ενώ οι ΗΠΑ μάλλον αποχωρούν από τις διεθνείς τους δεσμεύσεις.

Ο στόχος είναι να δώσουμε αρχιτεκτονικές και δομικές λύσεις που δεν θα ενδίδουν στο φόβο, αλλά θα αντιμετωπίζουν ικανοποιητικά τα νέα δεδομένα, για όσο αυτά ισχύουν.

Η προοδευτική σκοπιά αντιμετώπισης του προβλήματος στη ρίζα του, προσπαθώντας να μην μείνουν μόνα τους τα θύματα, έχει δώσει τη θέση του στον απομονωτισμό και το φόβο, υπό ένα ψευδεπίγραφο πέπλο νεοφιλελευθερισμού που τάχα θα φροντίσει τους Αμερικανούς, θα δημιουργήσει δουλειές, θα αντιμετωπίσει τις απειλές. Η πραγματικότητα, όπως φαίνεται και από την προτεινόμενη φορολογική μεταρρύθμιση Τραμπ, είναι πως η νέα αμερικανική διοίκηση ενδιαφέρεται μόνο για τις «δουλειές» του επικεφαλής της και των ομοίων του – του 1%.

Ο ενδοτισμός στο φόβο είναι κακός σύμβουλος, είτε κρύβει σκοπιμότητα, όπως στην περίπτωση Τραμπ, είτε μιλάμε για πραγματική ανασφάλεια βάσει των πραγματικών συνθηκών και γεγονότων. Για να επιστρέψουμε στην αρχιτεκτονική χώρου, οι σχεδιαστές έχουν μπροστά τους μία τεράστια πρόκληση, για το πώς θα απαντήσουν στα νέα δεδομένα.

Το επόμενο διάστημα, αρχιτέκτονες, σχεδιαστές και μηχανικοί, μαζί με πολεοδόμους, πρέπει να δούμε πώς μπορούμε να σχεδιάσουμε έναν ασφαλή δημόσιο χώρο που να μην είναι ένας λαβύρινθος από κάγκελα, σκυρόδεμα και κολώνες, σαν φυλακή. Πρέπει να δούμε πώς θα προσφέρουμε ασφάλεια στους πελάτες μας, ακόμα και από χειμάρρους νερού και λάσπης, χωρίς να γυρίσουν την πλάτη στους γείτονες τους – χωρίς να δημιουργήσουμε γειτονιές γεμάτες από μικρά οχυρά. Να δώσουμε αρχιτεκτονικές και δομικές λύσεις που δεν θα ενδίδουν στο φόβο, αλλά θα αντιμετωπίζουν ικανοποιητικά τα νέα δεδομένα, για όσο αυτά ισχύουν.

Ο αρχιτέκτονας της Αμερικανικής Πρεσβείας στην Αθήνα και θεωρητικός του Bauhaus, Walter Gropius μαζί με τον Έλληνα αρχιτέκτονα και συνεργάτη του Περικλή Σακελλάριο. (Φωτογραφία: Arkitekting)

Αν κηρύσσουμε στις σχολές μας και τα πολυτεχνεία, ειδικά μετά το κίνημα Bauhaus, πως το αστικό περιβάλλον επηρεάζει τους πολίτες, υπάρχει μία ευθύνη στο σχεδιασμό που δεν πρέπει να αρνηθούμε, παραδομένοι στην σκληρή πραγματικότητα. Γιατί η βλάβη που θα δημιουργήσουμε στο αστικό τοπίο, όσο και στην αντίληψη των κατοίκων του, θα ζήσει περισσότερο από τις φαιδρές διοικήσεις τύπου Τραμπ, αν όχι από τα ακραία καιρικά φαινόμενα.

Κλείνω αυτό το σημείωμα με τον αρχιτέκτονα της Αμερικανικής Πρεσβείας στην Αθήνα και θεωρητικό του Bauhaus, Walter Gropius, που έγραψε για το Θέατρο του Bauhaus πως «αν και είναι αληθές πως το μυαλό μπορεί να μετασχηματίσει το σώμα [σσ. αναφερόμενος στις performance εντός του θεάτρου], είναι εξίσου αληθές πως η δομή μπορεί να μετασχηματίσει το νου».

 

Διαβάστε ακόμα: Ο ελληνικός τουρισμός προ του επερχόμενου big-bang

 

 

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook

Button to top