Αρχιτεκτονική: Η τέχνη που κινδυνεύει να χαθεί στην Ελλάδα

Αυτό που χαρακτηρίζει σήμερα την αρχιτεκτονική πραγματικότητα στη χώρα μας είναι ότι δεν υπάρχει σχεδόν τίποτε το καινούργιο και καινοτόμο που να είναι χτισμένο, υπαρκτό. Που να μπορεί να προκαλέσει αληθινά ρήγματα στη στερεοτυπική εικόνα της.

«Καθώς η ανεργία των μικρών ηλικιών ξεπερνά σε ποσοστό τη συνολική ανεργία σε όλες τις χώρες της Ε.Ε., οι νέοι που θέλουν να εργαστούν αλλά δεν βρίσκουν δουλειά εμποδίζονται να αναπτύξουν τις ικανότητες τους και οδηγούνται σε αδιέξοδο», δήλωσε πρόσφατα το μέλος του εκτελεστικού συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Benoit Coeuré.

Ιδιαίτερα στον ευρωπαϊκό Νότο, το πρόβλημα της νεανικής ανεργίας αναδύεται μέσο-μακροπρόθεσμα πολύ πιο οξύ. Παιδιά που γεννηθήκαν στην Ελλάδα ή και την Ιταλία, συγκριτικά με τη Γερμανία και, γενικότερα, τις βόρειες κοινωνίες, εμφανίζουν εντελώς διαφορετικές προοπτικές για το μέλλον τους, αν και ζουν σε χώρες που μετέχουν στην ίδια νομισματική ένωση.

Όμως, η θεσμική αυτή ανωμαλία δεν τελειώνει εδώ. Οι περίπου 450.000 Έλληνες πτυχιούχοι και επιστήμονες που εγκατέλειψαν τη χώρα μας τα τελευταία έξι χρόνια αποτελούν τη μεγαλύτερη διαρροή εγκεφάλων της μεταπολεμικής Ελλάδας και ταυτόχρονα σοβαρή κεφαλαιακή απώλεια.

Στην ηλεκτρονική εποχή που ζούμε, καλούμαστε να επανεξετάσουμε την έννοια του χώρου και τις ιδιότητές του.

Ανάμεσά τους και πολλοί αρχιτέκτονες. Δεν είναι όμως μόνον οι νέοι ή λιγότερο νέοι συνάδελφοι που αναζητούν πλέον αλλού την τύχη τους, αλλά και όσοι μόλις ολοκλήρωσαν ή πρόκειται να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους σε ξένα πανεπιστήμια, καθώς σκοπεύουν να παραμείνουν στο εξωτερικό για να βρουν δουλειά.

Παράλληλα, πτώση κατά 80% σημειώνει ο κλάδος της οικοδομής από το 2010 έως σήμερα. Πρόκειται για την μεγαλύτερη καθίζηση που καταγράφει διαχρονικά ένας επαγγελματικός κλάδος σε παγκόσμιο επίπεδο. Σε καμία άλλη χώρα δεν έχει συντελεστεί τέτοια πτώση σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα.

Σε μια αγορά εργασίας που έχει δραματικά συρρικνωθεί την τελευταία εξαετία, κάποιοι ήδη μιλούν σήμερα για την εκ των πραγμάτων «κατάργηση» του επαγγέλματος του αρχιτέκτονα στην Ελλάδα. Στις ζοφερές αυτές συνθήκες, η προοπτική πραγματοποιημένου έργου στην χώρα μας μοιάζει όλο και περισσότερο δυσοίωνη. Οι εξαιρέσεις είναι ελάχιστες. Δεν αξίζει δε καν σχολιασμού η μη υλοποίηση των πρώτων βραβείων των εγχώριων αρχιτεκτονικών διαγωνισμών. Εξάλλου, η συγκεκριμένη παθογένεια είναι λίγο-πολύ μια παλιά ιστορία.

Όταν μιλάμε για εικονική πραγματικότητα, κατ’ αρχήν την αντιλαμβανόμαστε μόνον ως αναπαράσταση και όχι ως επίδραση στη δημιουργία νέων “αντικειμένων”. Δεν είναι. ωστόσο, ακριβώς έτσι.

Έτσι, θέλοντας και μη, η δημιουργικότητα των Ελλήνων αρχιτεκτόνων εγκλωβίζεται στο φαντασιακό κόσμο του φωτορεαλισμού. Το γεγονός αυτό, υπό προϋποθέσεις, θα μπορούσε σε ένα βαθμό να μην είναι απαραίτητα αρνητικό. Είναι, όμως, αναντίρρητα αρνητικό με τον τρόπο που εξ ανάγκης προκύπτει στη χώρα μας, μέσω της «αναπλήρωσης» στον εικονικό χώρο.

Διαβάστε ακόμα: Potiropoulos Architects – Ομιλητές στην ημερίδα ΕΣΩ για το interior design & την αρχιτεκτονική.

Να πούμε εδώ ότι, πράγματι ο σύγχρονος πολιτισμός βρίσκεται πλέον αντιμέτωπος με τη μετάβαση από τον πραγματικό κόσμο στον εικονικό. Ουτοπικούς χώρους έχουμε γνωρίσει και στο παρελθόν, στις μελέτες του Boullee, του Ledoux κ.ά. Τους χώρους αυτούς, όμως, δεν μπορούσαμε να τους βιώσουμε, σε αντίθεση με την εμπειρία που προσφέρει το ψηφιακό περιβάλλον.

Υπάρχει, βέβαια, η αίσθηση ότι σε αυτήν τη μετάβαση το πραγματικό διαφεύγει, χάνεται, γεννώντας απορία για τη σχέση των νέων δεδομένων με τη μορφή. Όταν μιλάμε για εικονική πραγματικότητα, κατ’ αρχήν την αντιλαμβανόμαστε μόνον ως αναπαράσταση και όχι ως επίδραση στη δημιουργία νέων «αντικειμένων» – στο σχεδιασμό, στη θεωρία και στην εκπαίδευση.

Στην περίπτωση της Ελλάδας, η αναγκαστική «διέξοδος» στον εικονικό κόσμο της τρισδιάστατης φωτορεαλιστικής αναζήτησης και απεικόνισης αναμφίβολα δεν συνιστά κάτι το φυσιολογικό.

Δεν είναι ωστόσο ακριβώς έτσι. Η «εν δυνάμει» αυτή ψηφιακή προσέγγιση, ναι μεν δεν δρα στον πραγματικό χώρο, έχει όμως τη δυνατότητα παραγωγής συγκεκριμένων «γεγονότων» σε χρόνους, τόπους, και με την ένταση που εμείς επιλέγουμε και ρυθμίζουμε. Στην ηλεκτρονική εποχή που ζούμε, καλούμαστε λοιπόν να επανεξετάσουμε την έννοια του χώρου και τις ιδιότητές του.

Για πρώτη φορά στην ιστορία του πολιτισμού, μας απασχολεί και ίσως μας ανησυχεί – ειδικά στη χώρα μας και για τους λόγους που ήδη αναφέραμε – ο άυλος χώρος.

Αυτή είναι μια ενδιαφέρουσα μεν, θεωρητική ωστόσο συζήτηση για το μέλλον της αρχιτεκτονικής, για την οποία θα μπορούσαν να «ξοδευτούν» πολλές σελίδες και αντίστοιχα πολύ χρόνος. Όμως, στην περίπτωση της Ελλάδας της κρίσης και της διαταραχής, η αναγκαστική «διέξοδος» στον εικονικό κόσμο της τρισδιάστατης φωτορεαλιστικής αναζήτησης και απεικόνισης – προκειμένου να «ικανοποιηθεί» η δημιουργικότητα των Ελλήνων αρχιτεκτόνων, ως οφείλει εξάλλου – αναμφίβολα δεν συνιστά κάτι το φυσιολογικό.

Για πρώτη φορά στην ιστορία του πολιτισμού, μας απασχολεί και ίσως μας ανησυχεί, ειδικά στη χώρα μας, ο άυλος χώρος.

Αυτό που χαρακτηρίζει σήμερα την αρχιτεκτονική πραγματικότητα στη χώρα μας είναι ότι δεν υπάρχει σχεδόν τίποτε το καινούργιο και καινοτόμο που να είναι χτισμένο, υπαρκτό. Που να μπορεί να προκαλέσει αληθινά ρήγματα στην στερεοτυπική εικόνα της πόλης. Είναι μια κατάσταση που ίσως δεν μπορούμε ακόμη να συνειδητοποιήσουμε, αλλά ήδη συμβαίνει.

Οι πόλεις μας ανέκαθεν ήταν ανώριμες, σε συνθήκες ανεξέλεγκτες και ασύνδετες. Χωρίς γοητευτική αφήγηση. Χωρίς φυσιογνωμία και θύλακες «ευφορίας». Η απουσία νέων πρωτότυπων κτιρίων από την ελληνική πόλη «σκοτώνει» πλέον την ίδια την πόλη, τόσο πραγματολογικά όσο και σημειολογικά. «Σκοτώνει» μαζί και το σύγχρονο αρχιτεκτονικό μας πολιτισμό.

Η προοπτική πραγματοποιούμενου έργου στη χώρα μας μοιάζει όλο και περισσότερο δυσοίωνη.

Διαβάστε ακόμα: Το στοίχημα του Ελληνικού πρέπει να κερδηθεί.

TAGS :
αρχιτεκτονική Ελλάδα τέχνη

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook