Αν κάτι βαριέμαι απελπιστικά είναι η οπαδική μας προσέγγιση περί πολιτιστικών μοντέλων. Υπάρχουν οι φανατικοί νεόκοποι της αμερικανικής αντίληψης και οι υπερήφανοι θιασώτες του ανατολίτικου τρόπου. Ωστόσο, η διαφορά της Mittel Europa από τις ΗΠΑ και τον υπόλοιπο κόσμο είναι ο σχετικισμός και η ικανότητα να αναστοχάζεται τον εαυτό της. Άρα και τα μοντέλα ανάπτυξής της.
Οι νεοφώτιστοι υπέρμαχοι της «ελεύθερης αγοράς» έχουν εκπαιδευτεί σε αγγλοσαξονικά πανεπιστήμια να σκέφτονται με έναν πολύ συγκεκριμένο τρόπο και όχι out o the box, δεν έχουν περάσει δηλαδή απ’ τη Vincennes, απορροφώνται άμεσα από την αγορά, παίρνουν παχυλούς μισθούς και θεωρούν ότι βρίσκονται στη γη της επαγγελίας. Θα πρότεινα, όταν οι άνθρωποι αυτοί περνάνε εξετάσεις, οι καθηγητές τους να μην τους ζητάνε την περιγραφή ενός μοντέλου, αλλά τους περιορισμούς που αυτό έχει, όπως και κάθε μοντέλο.
Όλοι αυτοί είναι πολύ περήφανοι που έχουν καβαλήσει το εκατοστό κύμα του καπιταλισμού, που στήνονται startups και πολλαπλασιάζονται οι ευρυζωνικές συνδέσεις. Δεν θεωρώ την περιγραφή της κατάστασης και τόσο ειδυλλιακή.
Στις ΗΠΑ, οι τροφίμοι των φυλακών είναι 2,3 εκατ., ήτοι 750 ανά 100.000 κατοίκους, αριθμός πολύ μεγαλύτερος από οποιαδήποτε άλλη χώρα του κόσμου. Άρα κάπου χωλαίνει το σύστημα, έτσι δεν είναι; Την ίδια ώρα, ο μισός παγκόσμιος πλούτος είναι συγκεντρωμένος στα χέρια ενός 1%, το οποίο τελικά ελέγχει και τις πολιτικές αποφάσεις. Δεν μιλάμε πλέον για δημοκρατικό πολίτευμα. Στην Αρχαία Ελλάδα λεγόταν “τιμοκρατία” και το είχε εισάγει ο Σόλων.
Στο σύνολο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το ποσοστό ανεργίας είναι στο 10,5% (Ελλάδα 27,5), πράγμα που σημαίνει σχεδόν 26 εκατ. κόσμος άνεργος. Οι υπόλοιποι δουλεύουν 20 ώρες το 24ωρο, για λίγα χρήματα, κολλημένοι στο Ίντερνετ. Ίσα που προλαβαίνουν να σπείρουν ενίοτε κάνα παιδί, όταν το θυμηθούν, ή να πληρώσουν escorte μια φορά το μήνα συν ξενοδοχείο. Όντας καθημερινά δυστυχισμένοι.
Ένα σωρό από δαύτους ξενυχτάνε για να τελειοποιήσουν κάποιο app για κινητό ή κάποιο video game, πράγμα που είναι το ίδιο. Σιγά-σιγά, από Homo Faber γίναμε Homo Ludens, με τους μισούς να φτιάχνουν παιχνίδια και τους άλλους μισούς να τα παίζουν. Άρα, υπάρχει κάτι σάπιο στο βασίλειο της Δανιμαρκίας.
Aπό την άλλη, υπάρχει η πρόταση να αποενοχοποιήσουμε τον Ανατολίτη μέσα μας, να αποδεχθούμε το οθωμανικό μας παρελθόν, τη χαλαρή «ορθόδοξη» σχέση μας με το χρόνο, τους πατερούληδες και τους αγάδες. Όλα αυτά στο πλαίσιο μιας αντιδυτικής ρητορικής που ταυτίζεται με το αντι-μνημόνιο, θεωρεί δύσπεπτο το δυτικό τρόπο, απεχθάνεται τον προτεσταντισμό και ονειρεύεται έναν οριανταλισμό τύπου Πιερ Λοτί φίσκα στις οδαλίσκες. Το τι απέγινε η μπέσα και το φιλότιμο θα εξεταστούν σε δεύτερη φάση.
Διαβάστε ακόμα: Ας πάψουμε να ενοχοποιοίμε τον Ανατολίτη μέσα μας.
Έτσι που το πάμε το πράγμα, με διασκεδάζει να φανταστώ δυο «δυστοπίες», να τις τραβήξω στα άκρα και να τις κάνω τελατίνη:
Α. Ο Ανατολίτης μέσα μου την κάνει από την Ευρωζώνη και προχωρεί στην πρόταση για ίδρυση της ΟΚΑ (Ομόσπονδα Κράτη της Ανατολίας), μαζί με Τουρκία, Κύπρο, Βαλκάνια και ελπίζοντας σε περαιτέρω διεύρυνση και με άλλες χώρες της γύρω περιοχής. Η Αλβανία είναι σίγουρη, αλλά Κύπριοι και Κωνσταντινουπολίτες (14 εκατ.) μάλλον θα μας κοιτάξουν με μισό μάτι.
Β. Ένα δεύτερο ενδεχόμενο είναι να μετατραπούμε, σαν το Ντουμπάι, σε μια τερατώδη φουτουριστική καρικατούρα, που θα έκανε ευτυχισμένους τους πωλητές ακινήτων. Να φτάσουμε σ’ ένα ανώτερο στάδιο υπερκαταναλωτισμού, διαμέσου αυτού που ο Tρότσκι αποκαλούσε «διαλεκτική της άνισης και συνδυαστικής ανάπτυξης»:
«Tη στιγμή που είναι να υιοθετήσει νέες κοινωνικές δομές, η υπο-ανάπτυξη κοινωνία δεν τις αναπαραγάγει με την αρχική τους μορφή, αλλά πηδάει στάδια της εξέλιξής τους και επιλαμβάνεται του τελικού προϊόντος. Στην πραγματικότητα, πάει ακόμα μακρύτερα: δεν κοπιάρει το προϊόν ως έχει στις χώρες προέλευσης, αλλά το «ideal-type» του, ακριβώς γιατί μπορεί να υιοθετήσει κατευθείαν αυτές τις νέες μορφές αντί να ξαναπεράσει όλες τις φάσεις της αναπτυξιακής διαδικασίας». Επιτυγχάνοντας έτσι μία «τέλεια» σύνθεση κατανάλωσης, διασκέδασης και πολεοδομίας. Αυτό έχει ήδη επιτευχθεί στη Σαντορίνη.
Η δική μου γνώμη είναι ότι εκείνο που προέχει είναι να αποδεχτούμε αυτό που τελικά θέλει να επιβάλει το μνημόνιο: Ίδιους κανόνες για όλους. Όταν αυτό γίνει, τότε ν’ αποφασίσουμε ποιο δρόμο θ’ ακολουθήσουμε, με ποιους θα πάμε και ποιους θ’ αφήσουμε. Και δεν υπάρχει πια Καποδίστριας να σκοτώσουμε.
Διαβάστε ακόμα: Tο μέλλον της χώρας δεν είναι τόσο απλό, όπως το σχολιάζουμε σε Facebook & Twitter. Γράφει ο Τάσος Παγκάκης.