Δι@ύγεια: εργαλείο δημοκρατίας

Με την έγκαιρη ανάρτηση στη Δι@ύγεια, προτού ξεκινήσει οιαδήποτε ενέργεια που γεννάει οικονομικές ή άλλες υποχρεώσεις, η πράξη έχει συγκεκριμένο υπεύθυνο. Χωρίς τη Δι@ύγεια, οι ευθύνες χάνονται στην «κολοκυθιά». Credit: Olga Nohra/Flickr

Καμία κοινωνία δεν είναι εξ ορισμού καλή ή κακή. Κανένας λαός δεν είναι εξ ορισμού καλός ή κακός. Δεν υπάρχει καλό και κακό DNA, καλές και κακές θρησκείες, και λοιπά.

Αυτό που υπάρχει είναι η ανθρώπινη φύση, η εποχή και το πλαίσιο γύρω από το οποίο οι άνθρωποι κάθε κοινωνίας επιλέγουν να οργανωθούν. Βασική αρχή η έννοια του κράτους ‒το ουδέτερο έδαφος στο οποίο συναντιούνται οι διαφορετικότητες για να ζήσουν και να δημιουργήσουν υπό την προστασία του. Προστασία από εξωτερικό εχθρό, εσωτερική ασφάλεια, υγεία, παιδεία, πρόνοια. Δεν έχει πολύ παραπάνω ‒ αυτά είναι τα βασικά. Και οι κανόνες ‒γραπτοί και άγραφοι (ως επιδιώξεις, αρχές, ίσως και ηθική).

Σε μια ουτοπία θα χρειαζόμασταν ένα μόνο νόμο που να λέει ότι όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι. Η αποδοχή αυτού θα έλυνε κάθε ανθρώπινη διαφορά. Η πραγματικότητα όμως είναι πιο περίπλοκη και στοιχειώνεται από λεπτομέρειες όπως ότι αν αμολύσεις το κινητό σου πάνω στην μπάρα όπου πίνεις τις μπύρες σου, κάποιος θα σ’ το πάρει. Κι αυτό είναι βέβαιο σε όλες τις χώρες, όλους τους πολιτισμούς, με όλα τα DNA και θρησκείες.

Επιμένω στο πανανθρώπινο, γιατί σε έναν κόσμο που βρίθει νεοσυντηρητισμού αναζητούνται διαρκώς εχθροί και μάλιστα με παράλογα κριτήρια. Έχουμε πέσει εσχάτως σε μία λούπα παραλογισμού, όπου αν βρεθεί ένας άπορος μελαμψός και σου πάρει το κινητό μάλλον ανήκει σε μια διεθνή συνωμοσία ισλαμοποίησης της χώρας, ενώ αν σ’ το κλέψει η καλοβαλμένη σερβιτόρος στο εστιατόριο είναι απλά ένα όμορφο κλεφτρόνι.

Με τις αφραγκιές μας, τελευταία, η υστερία στην αναζήτηση εχθρών έχει χτυπήσει κόκκινο ‒η Ελεύθερη Ώρα τώρα δικαιώνεται, όπως και οι προφητείες του ιερομόναχου Παΐσιου. Κι αν κάποιος κάνει πλάκα με κάτι από αυτά, μπορεί ακόμα και να συλληφθεί από το κράτος με «εντολή… Ονούφριου». Για προσβολή…

Έχουμε δύο επιλογές σαν κοινωνία: ή να τρελαθούμε μέχρι τελικής πτώσης, και να ζήσουμε συλλογικά την απόλυτη καταστροφή για να συνέλθουμε και να στήσουμε τις ζωές μας από το μηδέν, ή να θυμηθούμε τις μακροπρόθεσμες επιδιώξεις μας και να προσηλωθούμε στο να βρούμε έξυπνες και λιτές λύσεις στα αρκετά περίπλοκα ερωτήματα του σήμερα.

Το πρόγραμμα Δι@ύγεια είναι μια τέτοια λύση. Λαμβάνει υπόψη την επιδίωξη της συμμετοχικής, ανοικτής δημοκρατίας, ενώ αξιοποιεί αποτρεπτικά το φόβο των διαχειριστών δημοσίου χρήματος που μπορεί να προκαλέσει η δημοσιότητα μιας κακής απόφασης. Είναι το απόλυτο πρότυπο «κανόνα», ως ουδέτερο εργαλείο τήρησης των συμφωνημένων. Δεν υπάρχει αξιολογική κρίση εδώ ‒δεν υπάρχουν «εχθροί», υποκειμενισμός, ή κακοπιστία. Όσα λειτουργικά ζητήματα κι αν έχει το ψαχτήρι, το εργαλείο είναι σχεδόν τέλειο στην ουσία του. Τα υπόλοιπα είναι τεχνικές βελτιώσεις.

Οι νεοσυντηρητικοί ενοχλούνταν πάντα από την ουδετερότητα, και είναι φυσικό. Η αντιμετώπιση των προβλημάτων μιας οικονομίας «με τη βοήθεια της Παναγιάς», όχι ως αναφορά σε ένα αξιακό πλαίσιο αλλά, σχεδόν, με την ελπίδα μιας πραγματικής παρέμβασής της υπέρ του «περιούσιου λαού» στον «ευλογημένο τόπο» είναι σε άλλο σύμπαν από τα ουδέτερα εργαλεία. Οι νεοσυντηρητικοί προσπαθούν να δομήσουν ένα κόσμο όπου η προκατάληψη, ως αποτέλεσμα κάποιου αξιακού θέσφατου, είναι θεμιτή. Η απάντηση στο «τι θα κάνεις αν υπάρξει άλλη άποψη» είναι πάντα συγκρουσιακή, αντιδραστική. Το σήμερα είναι καλό, το χθες ήταν καλύτερο, και η καλύβα που γεννήθηκε ο Ιησούς το ιδεατό· γιατί ήταν «αγνό». Τέλος.

Μια τέτοια εκδοχή της πραγματικότητας δεν θέλει βιογραφικά και αντικειμενικά κριτήρια ή κανόνες, αφού είναι σε διαρκή «χαρακώματα» και πολεμάει εχθρούς της πίστης, της ορθοδοξίας, του αίματος… Ποια διαφάνεια; Ποια Δι@ύγεια και opengov; «Έχουμε πόλεμο ‒κάλεσε τους συγχωριανούς, τους συναγωνιστές»…

Κι όσο κάποιοι στραβώνουν τον κανόνα (και την πραγματικότητα) για να χωρέσουν το θέσφατό τους, ως υπέρτερο αγαθό, κάποιοι θα εκμεταλλευθούν το παράθυρο για να γεμίσουν την τσέπη τους. Και είναι απολύτως φυσικό, αλλά είναι λάθος· γιατί σαν αυτοεκπληρούμενη προφητεία, όλο αυτό μας στέλνει σε πραγματικά χαρακώματα, με κλέφτες κι αστυνόμους ‒καουμπόιδες και ινδιάνους.

Εχθές σώθηκε ένα από τα ελάχιστα σύγχρονα, ουδέτερα εργαλεία που έχει η ελληνική δημοκρατία στη δύσκολη πορεία της προς μια ανοιχτή κοινωνία. Μακάρι να εισακουσθεί η πρόταση του Γιώργου Παπανδρέου και να κατοχυρωθεί ο θεσμός της Δι@ύγειας στην επόμενη συνταγματική αναθεώρηση.

Αντί υστερόγραφου, ένα σημείωμα
Στις 2 Οκτωβρίου, με το βλέμμα του πόπολου στραμμένο στη ΓΑΔΑ και τα δικαστήρια της Ευελπίδων, ανέβηκε στο opengov μια τροπολογία που αφορούσε τη Δι@ύγεια, για διαβούλευση 30 ωρών. Αυτή αφενός άφηνε στη διακριτική ευχέρεια του υπογράφοντος την ανάρτηση ή μη της απόφασης και αφετέρου την αποσύνδεση της έναρξης ισχύος μιας διοικητικής πράξης που αναρτάται στο Δι@ύγεια, από την ανάρτησή της στο διαδίκτυο. Το πρώτο είναι αυτονόητο γιατί συνιστά κατάργηση της Δι@ύγειας και μετατροπής της σε κάτι προαιρετικό. Να δούμε όμως λίγο τη δεύτερη αλλαγή, η οποία συνδυαζόμενη με ένα σφάλμα στον αρχικό νόμο, σύμφωνα με το οποίο τυχόν διαφορά μεταξύ χάρτινης και ηλεκτρονικής εκδοχής θα υπερισχύει η χάρτινη, σήμαινε το τέλος του προγράμματος.

Γιατί;

Η μη έγκαιρη ανάρτηση της τελικής απόφασης θα επέτρεπε στις υπηρεσίες να κινήσουν διαδικασίες προμήθειας υπηρεσιών ή υλικών χωρίς να έχει γίνει ο τελικός έλεγχος νομιμότητας, διαθέσιμου υπολοίπου στον αντίστοιχο κωδικό του προϋπολογισμού και λοιπά, αλλά μόνο με προφορική εντολή του επικεφαλής αιρετού που θα το έπραττε χωρίς το άγχος της δημόσιας λογοδοσίας. Όποιο «λάθος» προέκυπτε στο κουβάρι της ελληνικής γραφειοκρατίας δεν θα είχε έναν ένοχο, αλλά την κρίση, τη γραφειοκρατία, την παρεξήγηση, την ασυνεννοησία, και λοιπά. Χωρίς τη Δι@ύγεια, οι ευθύνες χάνονται στην «κολοκυθιά».

Με την έγκαιρη ανάρτηση στη Δι@ύγεια, προτού ξεκινήσει οιαδήποτε ενέργεια που γεννάει οικονομικές ή άλλες υποχρεώσεις, η πράξη έχει συγκεκριμένο υπεύθυνο. Σε περίπτωση έκνομης ενέργειας ο τελικός υπογράφων και οι προϊστάμενοι που εισηγήθηκαν θετικά, είναι υπόλογοι. Έτσι, καθίσταται εκ των πραγμάτων μια δυναμική όπου οι υπηρεσίες ελέγχουν τον αιρετό και αντίστροφα. Αυτό πέτυχε το πρόγραμμα, και χθες παραλίγο να ακυρωθεί.

Χωρίς σαφή υπεύθυνο αν η δαπάνη είναι έκνομη και την απορρίψει το Ελεγκτικό Συμβούλιο, ο προμηθευτής θα ενθαρρυνθεί από την υπηρεσία να κινηθεί δικαστικά και (συνηγορούσης της υπηρεσίας) θα πληρωθεί ως γενόμενη δαπάνη με δικαστική απόφαση. Δυστυχώς, χωρίς διοικητικά μέτρα σε συνέχεια της εκδίκασης, αφού το δικαστήριο θα έχει γίνει μόνο για την προσφυγή του προμηθευτή και όχι για την υπόθεση συνολικά.

Σε περίπτωση «άτυπης (προφορικής) ανάληψης υποχρέωσης» καθ’ υπέρβαση του προϋπολογισμού, η διοίκηση ή το διοικητικό συμβούλιο θα εξαναγκαστεί να δεχτεί την αναθεώρηση του προϋπολογισμού, αφού η όποια ένσταση θα οδηγούσε σε νομικές περιπέτειες που ούτε θέλει, ούτε καταλαβαίνει συνήθως ένα ΔΣ αιρετών.  Ακόμα κι αν τελικά επεδίωκε κάποιος τη σύγκρουση εντός του ΔΣ, είναι τέτοιοι οι χρόνοι εκδίκασης που, συνδυαζόμενοι με το αβέβαιο της έκβασης, λειτουργούν αποτρεπτικά.

Περιττό να πει κανείς ότι αν υπήρχε η Δι@ύγεια στο άμεσο παρελθόν, δεν θα υπήρχαν Golden Boys/Girls με πενταψήφιες μηνιαίες αποδοχές. Εκτός, αν επιτρεπόταν να αναρτάς άλλο ποσό χωρίς προβλεπόμενη ποινή, αφού το χαρτί που έχεις στο συρτάρι σου ‒το πρωτότυπο‒ υπερισχύει νομικά του αναρτημένου. Το συγκεκριμένο ήταν ασαφές στη διατύπωσή του στον αρχικό νόμο, και δυστυχώς «διευκρινίστηκε» με το χειρότερο τρόπο, αφού επιλέχθηκε η εκδοχή που απενοχοποιεί πλήρως το όποιο λάθος.

Οπότε, με την προτεινόμενη τροπολογία ένας αιρετός θα μπορούσε να αποφασίσει εν κρυπτώ μια αμφιλεγόμενη δαπάνη σήμερα, να την αφήσει σε εκκρεμότητα όσον αφορά τη Δι@ύγεια μέχρι να ξεχαστεί, και να την αναρτήσει τότε αναγράφοντας το λάθος ποσό. Κι αν το ανακάλυπτε κάποιος και το δημοσιοποιούσε (πώς άραγε;) η μόνη απάντηση θα ήταν «μας συγχωρείτε, λάθος».

Η λύση είναι απλή. «Πρωτότυπο» έγγραφο να θεωρείται μόνο αυτό που φέρει αριθμό ΑΔΑ (πρωτόκολλο ανάρτησης στο Δι@ύγεια). Όποια πληρωμή, υποχρέωση, διοικητική μεταβολή και λοιπά, να είναι νόμιμη μόνο βάσει αυτού και κανενός άλλου εγγράφου. Στην πράξη αυτό γινόταν, παρά την κακή διατύπωση στην αντίστοιχη παράγραφο του αρχικού νόμου. Να γίνει η διευκρίνηση με την τροπολογία, αλλά να γίνει προς αυτή την κατεύθυνση ‒όχι την αντίστροφη.

Αυτό θα σημάνει επίσης ότι δεν θα μπαίνουν πλέον «περιλήψεις» που ουδείς καταλαβαίνει τι αφορούν, ενισχύοντας έτσι τη λογοδοσία και τη διαφάνεια και αποκλείοντας κάθε περίπτωση «λάθους» με οικονομικές αλλά όχι νομικές συνέπειες για τον υπεύθυνο.

Απλό δεν είναι;

ΥΓ: Όποιος πρότεινε τη συγκεκριμένη τροπολογία στον υπουργό πρέπει να απομακρυνθεί, είτε επειδή δεν ήξερε το πρακτικό αποτέλεσμα της εισήγησής του, είτε γιατί ήξερε (οπότε τα πράγματα είναι μάλλον χειρότερα).

TAGS :
πασοκ

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook