2_elliniko

Το «Ελληνικό» δεν πρέπει να αποκτήσει μονοθεματικό χαρακτήρα, μοναδιαία χρήση, η σχεδιαστική του προσέγγιση θα πρέπει να είναι προγραμματικά πολυλειτουργική.

Ενόσω τα ευρωπαϊκά αστικά κέντρα στα μέσα του 19ου αι. ανασχεδιάζονταν και αποκτούσαν τη γνωστή σε όλους μας σημερινή τους εικόνα, η Αθήνα έχανε (άλλη) μια ευκαιρία. Βασική αιτία ήταν η ανεπάρκεια της διακυβέρνησης του μητροπολιτικού μας συγκροτήματος, η αδυναμία δηλαδή διατύπωσης ενός μακρόπνοου σχεδίου στρατηγικών ρυθμιστικών παρεμβάσεων για όλο το Λεκανοπέδιο, οι οποίες θα μπορούσαν να εφαρμοστούν σε εύλογο χρονικό διάστημα, προκειμένου να επιτευχθούν οι κύριοι προγραμματικοί στόχοι.

Η ποικιλία κτιριακών τύπων δημόσιας αρχιτεκτονικής είναι πράγματι μοναδική στις περισσότερες ευρωπαϊκές πόλεις, καθώς τα κτίρια ανήκουν σε «θεματικές ενότητες», αντίστοιχα οι δρόμοι και οι πλατείες τους, επιτρέποντας μια ενδιαφέρουσα και μαζί συμβολική ανάγνωση του αστικού τοπίου.

Αντί να ακολουθήσει το ευρωπαϊκό μοντέλο, η Αθήνα κατάντησε το απόλυτο αρνητικό παράδειγμα της μοντέρνας πόλης. Η αναζήτηση, ακόμη και σήμερα, ενός ευρύτερου προγραμματισμού για μια αιτιολογημένη εκκίνηση διορθωτικών παρεμβάσεων μεγάλης κλίμακας, μοιάζει μάλλον ανούσια για την τρέχουσα περίσταση της ελληνικής πρωτεύουσας.

6_elliniko

Αντί να ακολουθήσει το ευρωπαϊκό μοντέλο, η Αθήνα κατάντησε το απόλυτο αρνητικό παράδειγμα της μοντέρνας πόλης.

Ωστόσο, εδώ και αρκετά χρόνια οι ειδικοί συμφωνούν στη διαπίστωση ότι η συνολική πολεοδομική ρύθμιση της πόλης είναι μη ρεαλιστική, ενώ αντίθετα ενδεδειγμένες και αποτελεσματικές μπορούν να αποδειχθούν οι στοχευμένες, κατά περιοχές, παρεμβάσεις στο πραγματικό σώμα των αστικών κέντρων. Βλέπε Βαρκελώνη. Η συγκεκριμένη προσέγγιση θα μπορούσε υπό προϋποθέσεις να είναι εφαρμόσιμη, έστω και σε επόμενο χρόνο, και στην περίπτωση της Αθήνας. Αξίζει να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με ορισμένους θεωρητικούς, το ενδιαφέρον στα σύγχρονα πολεοδομικά συγκροτήματα βρίσκεται στην πιεστική ανάγκη για αλλαγή.

Ίσως θα πρέπει να μας απασχολήσει πλέον σοβαρά η εντατικοποίηση της αστικής εμπειρίας, το «σοκ» της «μεταμόρφωσης», όπως λέγεται, τη στιγμή που φαίνεται ότι αντανακλά την τάση για αλλαγή της ίδιας της κοινωνίας. Αυτό που θα έπρεπε να μας ανησυχεί περισσότερο στη διαχρονική εξέλιξη των πόλεών μας είναι η «απώλεια» αστικού χώρου – όπως είναι οι εγκαταλειμμένες, χωρίς χρήση πια, ολυμπιακές εγκαταστάσεις, ή αντίστοιχα η αφημένη έκταση του πάλαι ποτέ αεροδρομίου του «Ελληνικού» – και όχι η μεταμόρφωσή του.

Οι πολίτες της Αθήνας δεν χρειάζονται ένα τεράστιο πάρκο για να περνούν τον ελεύθερο χρόνο τους, δεν είναι αυτό που έχουν ανάγκη, δεν ανήκει στην κουλτούρα τους.
5_elliniko

Η ανάπλαση του «Ελληνικού» οφείλει να αντιμετωπιστεί ως σύνθετη παρέμβαση, με παράλληλη ποιοτική επένδυση σε επιλεγμένα σημεία της ευρύτερης παράλιας ζώνης, της αποκαλούμενης και “Αθηναϊκής Ριβιέρας”.

Η ανάπτυξη του «Ελληνικού» είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το μέλλον της ελληνικής πρωτεύουσας. Δεν έχουμε συνειδητοποιήσει ακόμη τη σημασία του εγχειρήματος και, επίσης, τη διεθνή απήχηση που θα μπορούσε να έχει. Το συγκεκριμένο project δεν αποτελεί απλώς μια «νησίδα» τοπικής εμβέλειας, αλλά κρίσιμο μέγεθος, ουσιαστικά και μεταφορικά, για όλο το Λεκανοπέδιο.

Έχει τις προϋποθέσεις να εξελιχθεί σε πρώτης προτεραιότητας παρέμβαση, η οποία θα επηρεάσει καθοριστικά το σύνολο του μητροπολιτικού μας συγκροτήματος. Το «Ελληνικό» αποτελεί πολύτιμο εργαλείο για τη μελλοντική εξυγίανση και αναβάθμιση της ελληνικής πρωτεύουσας. Μείζον για την περίπτωση της συγκεκριμένης ανάπτυξης είναι από οραματικό σχέδιο να αναδειχθεί σε ποιοτική πραγματικότητα, οι αντεγκλήσεις που μας ταλαιπωρούν εδώ και καιρό, περί περιορισμού της δομημένης επιφάνειας και ενίσχυσης του πρασίνου, θα πρέπει κάποτε να σταματήσουν.


Διαβάστε ακόμα: Ο Renzo Piano και το ΚΠΙΣΝ μας αξίζουν;


Άλλωστε, ο ίδιος ο Χοσέ Ασεμπίγιο είχε σχολιάσει παλαιότερα ότι η έννοια του μητροπολιτικού πάρκου αυτού του μεγέθους δεν διακρίνει την αστική παράδοση των μεσογειακών πόλεων. Οι πολίτες της Αθήνας δεν χρειάζονται ένα τεράστιο πάρκο για να περνούν τον ελεύθερο χρόνο τους, δεν είναι αυτό που έχουν ανάγκη, δεν ανήκει στην κουλτούρα τους.

1_elliniko

Αυτό που θα έπρεπε να μας ανησυχεί περισσότερο στην διαχρονική εξέλιξη των πόλεών μας είναι η «απώλεια» αστικού χώρου και όχι η στοχευμένη μεταμόρφωσή του.

Το «Ελληνικό» δεν πρέπει να αποκτήσει μονοθεματικό χαρακτήρα, μοναδιαία χρήση. Η ανάπλασή του οφείλει να αντιμετωπιστεί ως σύνθετη παρέμβαση, με παράλληλη ποιοτική επένδυση στο άμεσο θαλάσσιο μέτωπο, αλλά και σε επιλεγμένα σημεία της ευρύτερης παράλιας ζώνης, της αποκαλούμενης και «Αθηναϊκής Ριβιέρας».

Θα πρέπει εδώ να ειπωθεί ότι η κοινωνική λειτουργικότητα των κοινόχρηστων χώρων της πόλης δεν είναι αποτέλεσμα διοικητικού αυτοματισμού, αλλά συλλογικών αντιλήψεων και νοοτροπιών. Είναι αλήθεια ότι η σχέση του Έλληνα με την έννοια του δημόσιου αστικού χώρου υπήρξε πάντοτε προβληματική.

Το project του «Ελληνικού», από «γραμμές» στο χαρτί οφείλει πλέον να περάσει στο στάδιο της πράξης. Αναγκαία προϋπόθεση αποτελεί η στήριξη της ελληνικής διοίκησης.

Προκύπτει λοιπόν το λογικό ερώτημα: Είναι εντέλει πρόθυμος να σεβαστεί τους κανόνες, διαθέτει τα απαραίτητα κοινωνικά αντανακλαστικά, επιθυμεί πραγματικά τη δημιουργία σύγχρονων δημόσιων χώρων στη γειτονιά του και, γενικότερα, στην πόλη του;

3_elliniko

Η ζωτικότητα της ανάπτυξης του «Ελληνικού» θα προσελκύσει μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες και η Αθήνα θα μπορούσε δυνητικά να αναδειχθεί μέσο-μακροπρόθεσμα σε διεθνές χρηματοοικονομικό, εμπορικό και διακομιστικό κέντρο.

Το project του «Ελληνικού», από «γραμμές» στο χαρτί οφείλει πλέον να περάσει στο στάδιο της πράξης. Αναγκαία προϋπόθεση αποτελεί η στήριξη της ελληνικής διοίκησης, για να διευκολυνθεί ο σχεδιασμός του και, στη συνέχεια, η υλοποίησή του. Στη διαδικασία αυτή οφείλουν να σταθούν αλληλέγγυοι και οι ίδιοι οι πολίτες, όπως αυτοί εκφράζονται μέσω της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, των όμορων δηλαδή προς το «Ελληνικό» δήμων.


Διαβάστε ακόμα: Πλατεία Συντάγματος. Ή αλλιώς το νέο moto parking της Αθήνας


Σε όλα τούτα, απαιτείται μεγάλος βαθμός ωριμότητας, τον οποίο πολύ φοβάμαι ότι δεν διαθέτουμε. Υστερούμε σε πολλούς τομείς σε σχέση με τα προηγμένα κράτη. ‘Οχι μόνον στο οικονομικό ζήτημα, αλλά και πολιτισμικά, θεσμικά. Ο «κόσμος» μας στην Ελλάδα είναι ασταθής, βρίσκεται σε περιδήνηση. Αυτονόητα κάποιες άλλες χώρες είναι περισσότερο ανεπτυγμένες, καθώς οι κοινωνίες τους είχαν την προνοητικότητα να εφοδιαστούν στον κατάλληλο χρόνο με κανόνες και θεσμούς.

Η υγιής Οικονομία και, κατά συνέπεια, η κοινωνική ευημερία προϋποθέτουν σωστές πολιτικές επιλογές και μακροπρόθεσμο σχεδιασμό. Οι πολιτικοί θεσμοί, όμως, είναι που καθορίζουν την ποιότητα των οικονομικών θεσμών. Μόνον όπου είναι εγγυημένη η ισότητα απέναντι στο νόμο, η ανεξαρτησία των εξουσιών, επίσης οι ίσες δυνατότητες εκπαίδευσης, η οικονομική ελευθερία, εκεί όπου δίνονται κίνητρα για επενδύσεις, αλλά και για την κινητοποίηση και αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού, τότε μόνον μπορεί να κατακτηθεί η ευημερία.

Το «Ελληνικό» είναι μια τεράστια πρόκληση για την Ελλάδα, ένα είδος «πρόβας τζενεράλε» για την επερχόμενη, όπως όλοι οι πολιτικοί μας ευαγγελίζονται, ανάπτυξη.
7_elliniko

Το «Ελληνικό» μπορεί και πρέπει να εξελιχθεί σε ισχυρό πόλο έλξης νέων δραστηριοτήτων, με διεθνή σπουδαιότητα και προοπτική, ένα είδος ελληνικού «Μόντε Κάρλο».

Και ποιος εγγυάται την εφαρμογή όλων αυτών; Οι θεσμοί και οι κυβερνήσεις που νομοθετούν και τους υποστηρίζουν. Το «Ελληνικό» είναι μια τεράστια πρόκληση για την Ελλάδα, ένα είδος «πρόβας τζενεράλε» για την επερχόμενη, όπως όλοι οι πολιτικοί μας ευαγγελίζονται, ανάπτυξη.

Το project του «Ελληνικού» αποτελεί «κλειδί» για την οικονομική ανάκαμψη του Λεκανοπεδίου, αλλά και γενικότερα σε επίπεδο επικράτειας, πρόκειται για ένα κρίσιμο για το μέλλον της χώρας στρατηγικό σχέδιο. Παρέχει την δυνατότητα να πραγματοποιηθεί η προγραμματική πολυπλοκότητα που απαιτείται σε μια τόσο μεγάλης κλίμακας έκταση.

Μεγάλη για τον αστικό σχηματισμό της Αθήνας, για την Ελλάδα συνολικά, μεγάλη ακόμη και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Ώστε να δημιουργηθεί μια πόλη σύγχρονη και προγραμματικά σύμμεικτη, όπου οι άνθρωποι θα κατοικούν, θα εργάζονται και θα περνούν τον ελεύθερο χρόνο τους. Παράλληλα, μπορεί και πρέπει να εξελιχθεί σε ισχυρό πόλο έλξης νέων δραστηριοτήτων, με διεθνή σπουδαιότητα και προοπτική, ένα είδος ελληνικού «Μόντε Κάρλο».

4_elliniko

Στον χώρο του «Ελληνικού» θα δημιουργηθεί μια πόλη σύγχρονη και προγραμματικά σύμμεικτη, όπου οι άνθρωποι θα κατοικούν, θα εργάζονται και θα περνούν τον ελεύθερο χρόνο τους.

Ας μην μας διαφεύγει ότι η Αθήνα είναι η πρωτεύουσα της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, μάλιστα σε μια κορυφαίας σημασίας γεωστρατηγική θέση. Το μεγάλο αυτό συγκριτικό πλεονέκτημα στην παγκόσμια γεωπολιτική σκακιέρα δεν το έχουμε μέχρι σήμερα εκμεταλλευτεί. Η ζωτικότητα της ανάπτυξης του «Ελληνικού» θα προσελκύσει μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες, και γιατί όχι, η Αθήνα θα μπορούσε δυνητικά να αναδειχθεί μέσο-μακροπρόθεσμα σε διεθνές χρηματοοικονομικό, εμπορικό και διακομιστικό κέντρο.

Ας προσέξουμε, λοιπόν. Η πρόκληση είναι τεράστια, σε μια περίοδο εξαιρετικά δυσχερή για τη χώρα μας. Οφείλουμε πλέον για λόγους επιβίωσης να αλλάξουμε, τα περιθώρια έχουν εξαντληθεί. Τα έθνη παρακμάζουν όταν οι πολιτικές ηγεσίες παίρνουν αποφάσεις που οδηγούν μεγάλα τμήματα της κοινωνίας σε ένδεια. Συνήθως, αυτό δεν συμβαίνει από λάθος, αλλά από σκοπιμότητα.

 

Διαβάστε ακόμα: Γιατί το ΦΙΞ δεν έγινε Tate Modern

 

 

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook

Button to top