Αυτός ο κόσμος ο μικρός, ο μέγας

Kάπου μέσα σ’ αυτή την απεραντοσύνη έχουμε κι εμείς θέση (Φωτογραφία: nasa.gov).

Για χρόνια, ως άλλος Μαρσέλ Προυστ του οποίου η προσωπική μαντλέν τού καθόταν σαν κουκούτσι στο λαρύγγι, πλάγιαζα νωρίς σιγοψιθυρίζοντας τους στίχους του Κωνσταντίνου Βήτα από το Κλεμμένο ποδήλατο: «Θα διασχίσεις ένα πρωινό τον κόσμο/ και θα είναι πιο όμορφο κι από ένα όνειρο».

Τις μεγαλύτερες διαδρομές ο άνθρωπος τις κάνει σε μικρούς χώρους, πυρηνικούς, της μιας σπιθαμής. Θεωρώντας πως αυτό είναι το σύνορό του. Όπως το δέρμα είναι το ύστατο όριο του εαυτού μας μπρος σε μια παλλόμενη ανθρωπομάζα που μας περιστοιχίζει ανελέητα (ω ναι αγαπητέ, Σιοράν, είχες δίκιο), έτσι και το όνειρο είναι η θαλάμη που μέσα του μπαίνει η πραγματικότητα και μετατρέπεται σε ύλη αστέρων.

Κι όμως, τι καλά που δεν είμαστε μόνοι σε τούτο τον ντουνιά. Τι μοναξιά να είσαι μια μονάδα σε κάτι τόσο απειροστό όπως το σύμπαν. Η πρώτη έγχρωμη φωτογραφία του Σύμπαντος από το νέο διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb που έδωσε στη δημοσιότητα η NASA μπορεί να σου προκαλέσει έναν υπαρξιακό κλονισμό.

Η εικόνα λέγεται ότι είναι η βαθύτερη, πιο λεπτομερής υπέρυθρη άποψη του Σύμπαντος μέχρι σήμερα και περιέχει το φως των γαλαξιών που χρειάστηκαν πολλά δισεκατομμύρια χρόνια για να φτάσει σε εμάς. Τι φτάνει, άραγε, ως εμάς; Τι από όλα αυτά μας διαμορφώνει;

Τα ύψη είναι φαντασμαγορικά μόνο αν κρύβεις μέσα σου έναν μικρό Αντουάν ντε Σαιντ Εξυπερύ. Αν είσαι ένας ποιητής που κάποια μέρα θα γράψεις: «Αυτός ο κόσμος ο μικρός, ο μέγας» με δέος σπαραχτικό και ευφρόσυνο όπως το έκανε ο Οδυσσέας Ελύτης. Ή με μια βαθύτατη λύπη μπρος την απεραντοσύνη που στη δική σου χούφτα θα μοιάζει με αδειοσύνη και τότε θα λες με πόνο ψυχής: «Τόσα άστρα κι εγώ να λιμοκτονώ», όπως το έκανε ο Τάσος Λειβαδίτης.

«Το James Webb μας επιτρέπει να δούμε βαθύτερα στο διάστημα από ποτέ άλλοτε» δήλωσε η αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Καμάλα Χάρις, η οποία ηγείται του Εθνικού Συμβουλίου Διαστήματος. «Θα βελτιώσει αυτά που γνωρίζουμε για το σύμπαν μας, το ηλιακό μας σύστημα και ενδεχομένως για την ίδια τη ζωή».

Κι όμως, η μεγαλύτερη συμβολή του, αν θέλουμε πραγματικά να δούμε τις υπερκόσμιες διαστάσεις αυτού του πράγματος που μας περιβάλλει, που σκέπει πάνω από τα κεφάλια μας κι ας μην το βλέπουμε διά γυμνού οφθαλμού, είναι πως μέσα σε τούτη την μεγαλοσύνη εμείς είμαστε ένας κόκκος της άμμου. Μικρότατη ύλη, τσαλαπατημένη από το χρόνο, το χώρο, την ιστορία. Δεν είμαστε τίποτα. Σκόνη στον άνεμο που κι αυτός είναι μια ουρά ανάσας μέσα στη μεγάλη πνοή του Σύμπαντος.

H νέα φωτογραφία που έδωσε στη δημοσιότητα η NASA (Φωτογραφία: nasa.org).

Aλλωστε και η φωτογραφία υψηλής ευκρίνειας που βλέπουμε, αντιστοιχεί σε ένα τμήμα του ουρανού το οποίο από την Γη φαίνεται με γυμνό μάτι ίσο με έναν… κόκκο άμμου. Άρα στην ουσία βλέπουμε την μεγέθυνση ενός ελάχιστου πίξελ της εικόνας του ουρανού.

Ολο τούτο μου θυμίζει τους στίχους του ποιητή Τάκη Βαρβιτσιώτη από το ποίημα του Όταν δεν θα υπάρχεις: «Όταν δε θα υπάρχεις/Όταν δε θα υπάρχουμε/Και τα χέρια σου θα ταξιδεύουν/Να βρουν μιαν άλλη ζωή/Ν’ αγκαλιάσουν μιαν άλλη πιο απέραντη θάλασσα/Ν’ ανάψουν κι αλλού τούτο το άστρο/Πού μένει πάντα αιχμάλωτο/Μέσα στη λάμπα/Θα προχωρήσω με τον ανεμοστρόβιλο/Κάτω απ’ τα ψηλά κυπαρίσσια/Ν’ ανταμώσω τον ίσκιο/Σταυρωμένο πάνω στα ρόδα/Ενός άυλου κήπου».

Τούτος ο άυλος κήπος είναι πιο πραγματικός από οποιαδήποτε φθαρτή υλικότητα. Κανένα σχέδιο δεν είναι μεγαλύτερο από τον κόσμο που μας περιβάλλει. Κανένας άνθρωπος δεν είναι σημαντικότερος από το Σύμπαν που τον τρέφει. Κι ίσως το μικρό μας φέγγος να είναι, τελικά, και η σπουδαιότερη σημασία της ύπαρξής μας.

Μέσα σε τούτο το αχανές τοπίο μυριάδων κόκκων, ο δικός μας, ο ολότελα δικός μας, αξίζει κάτι να κάνει στη ζωή που του έλαχε. Να μπορέσει να πραγματοποιήσει ένα ελάχιστο βήμα πάνω από τη φθορά. Κι ύστερα ας γίνουμε αστρόσκονη κι ας ενωθούμε όλοι στο γαλαξιακό μας σπίτι.

Ποιος ξέρει, μπορεί σε κάποια άλλη μελλοντική φωτογραφία του τηλεσκοπίου James Webb, κάπου στο βάθος, ένα άστρο που θα λάμπει να είμαστε εμείς. Για να υπάρχουμε στο διηνεκές. Να μας μνημονεύει η απεραντοσύνη.

Διαβάστε ακόμα: Στίβεν Χόκινγκ, το τελευταίο δώρο του στην ανθρωπότητα.

TAGS :
αστρονομία διάστημα σύμπαν

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook