Κωνσταντίνος: ένας τέως που δεν κατάφερε ποτέ να γίνει νυν και αεί

Το όνομα του Κωνσταντίνου πολλές φορές ερχόταν στη δημοσιότητα καίτοι άπαντες γνώριζαν πως δεν θα μπορούσε να παίξει ουσιαστικό ρόλο στα πολιτικά πράγματα (φωτογραφία: Nick Paleologos / SOOC).

Κωνσταντίνος, τέως, Γλύξμπουργκ, Κοκός. Σπάνια βρίσκεις δημόσιο πρόσωπο που να φέρει τόσα ονόματα (δίχως εκείνο να τα έχει επιλέξει όλα) και καθένα απ’ αυτά να δηλοί κάτι γι’ αυτόν που τα εκστομίζει.

Καίτοι έχουν περάσει δεκαετίες από τη στιγμή που ο Κωνσταντίνος έφυγε από την Ελλάδα άρον άρον, η παρουσία του (ή η απουσία του) προκαλούσε πάντα μια δημόσια διελκυστίνδα γύρω από την οποία συνωθούνταν σοβαρές απόψεις, γλαφυρές αναπολήσεις, αλλά και ήκιστα εφαρμόσιμες ελπίδες παλινόρθωσης.

Θα έλεγε κανείς πως η φήμη του Κωνσταντίνου αποδείχθηκε υπέρτερη, ουσιωδέστερη και περισσότερο σημαντική από τον ίδιο. Κουβάλησε μια βαριά σκιά -αυτή της βασιλικής οικογένειάς του-, αλλά οι ώμοι του αποδείχθηκαν μαλακοί, εύθρυπτοι. Η Ιστορία τον λιάνισε για τα καλά. Σε σημείο που να καταλήγεις ότι υπήρξε ο λάθος άνθρωπος στη λάθος στιγμή.

Η αρθρογράφος του Guardian Charlotte Higgins έγραψε κάτι πραγματικά ενδιαφέρον χθες (10/1) με αφορμή την έκδοση του memoir του Πρίγκιπα Χάρι. «Η μοναρχία βασίζεται στη μυθοπλασία. Είναι μια κατασκευασμένη πραγματικότητα, στην οποία οι ενήλικες καλούνται να συνεννοηθούν στην αντίληψη ότι ένας άνθρωπος είναι κάτι περισσότερο από άνθρωπος – ότι περιέχει κάτι που προσεγγίζει την άφατη ουσία της βρετανικότητας». Όπου βρετανικότητα, στη δική μας περίπτωση, μπορούμε να βάλουμε ελληνικότητα.

Ο Κωνσταντίνος δεν κατάφερε ποτέ να υποστηρίξει αυτή τη μυθοπλασία που στις μέρες του στηριζόταν στην πολιτική και στρατιωτική ισχύ. «Η μοναρχία είναι θέατρο, η μοναρχία είναι αφήγηση, η μοναρχία είναι ψευδαίσθηση», συμπληρώνει η Higgins κι αν δούμε με ψύχραιμο τρόπο τα πεπραγμένα του Κωνσταντίνου θα διαπιστώσουμε πως αυτό που έπαιξε τότε, τη δεκαετία του ’60, στην ελληνική πολιτική σκηνή ήταν ένα ανέμπνευστο μπουλβάρ, ενώ τριγύρω του αναπτύσσονταν δράματα.

Το άλλοθι της ηλικίας (ήταν μόλις 23 ετών) και του ελάχιστου εκτοπίσματος δεν φτάνουν για να τον συγχωρήσουν. Άλλωστε, η «ψυχρή» Ιστορία ούτε άφεση αμαρτιών δίνει στους πρωταγωνιστές ούτε στεφανώνει κάποιον απ’ αυτούς. Απλώς, τους τοποθετεί στη θέση που τους αρμόζει.

Κανείς δεν ξέρει τι θα συνέβαινε αν δεν πέθαινε πρόωρα ο βασιλιάς Παύλος (ο πατέρας του). Μπορείς, ωστόσο, να εικάσεις βάσιμα πως η δική του στιβαρότητα θα απέτρεπε τα Ιουλιανά, την αποστασία και κατ’ επέκταση τη χούντα των συνταγματαρχών. Με το «αν», βέβαια, δεν φτιάχνεις ιστορία, αλλά μυθοπλασία και, όπως σημειώσαμε, ο Κωνσταντίνος δεν επέδειξε σπάνιο ταλέντο «συγγραφέα».

Θα μπορούσε, άραγε, να επιστρέψει ως πεφιλημένος άνακτας πάνω σε άσπρο άλογο, όπως ονειρεύονταν οι λιγοστοί θιασώτες της βασιλείας στη χώρα μας; Την περίοδο της οικονομικής κρίσης ακούστηκε το όνομά του έντονα, όμως, εκείνα τα ταραγμένα χρόνια ακούστηκαν πολλά. Ορισμένα από αυτά ήταν τόσο εξωφρενικά και στερούνταν λογικής που δεν έχει νόημα να τους προσδίδει κανείς βαρύτητα που δεν έχουν.

Το θέμα της βασιλευομένης δημοκρατίας έληξε οριστικά με το δημοψήφισμα του ’74. Η συντριπτική πλειοψηφία του ελληνικού λαού απάντησε πως δεν επιθυμούσε να υπάρχει ένας ανώτατος άρχων που, κληρονομικώ δικαιώματι, θα πρέπει να φέρει τον τίτλο του βασιλέα. Σε εκείνο το δημοψήφισμα επικυρώθηκε κάτι που συν τω χρόνω αποδείχθηκε καθοριστικό για την ελληνική κοινωνία.

Αυτή η φωτογραφία με τους συνταγματάρχες της χούντας θα τον ακολουθεί πάντα.

Εμείς δεν στηριζόμαστε στο θεμέλιο της συνήθειας όπως οι Βρετανοί. Δεν έχουμε κάποιο άγραφο σύνταγμα που να υπαγορεύει ότι παράλληλα με το Κοινοβούλιο θα πρέπει να υπάρχει και κάποια άλλη πολιτειακή κεφαλή. Εδώ ακόμη και ο εκάστοτε Πρόεδρος της Δημοκρατίας περισσότερο συμβολικές εξουσίες έχει παρά πραγματικές.

Ακόμη κι αυτός ο συμβολισμός δίχως… συμβολισμό που ισχύει σήμερα στην Αγγλία, σ’ εμάς τους Βαλκάνιους δεν κατάφερε να ριζώσει. Ο τελευταίος βασιλιάς της Σερβίας, Πέτρος Α’ Καραγιώργεβιτς, ποτέ δεν επέστρεψε στο θρόνο του, όπως και κανένας επίγονός του. Το ίδιο συνέβη και με τον Μιχαήλ Α’ της Ρουμανίας. Δεν συνέβη, βέβαια, με τον Συμεών Β’ της Βουλγαρίας που μετά την πτώση του κομμουνισμού επέστρεψε στη χώρα του και έγινε σημαίνον πολιτικό πρόσωπο – όχι όμως ως βασιλιάς. Είχε την πρόνοια να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα.

Θα έλεγε κανείς πως τα Βαλκάνια δεν αντέχουν τους βασιλιάδες. Επιθυμούν μεγαλύτερη λαϊκή συμμετοχή στα κοινά, αν κι αυτό ελέγχεται για το είδος της συμμετοχής και την αξία της, εντέλει. Εκτός και αν πιστεύουμε πως η δράση μας εξαντλείται κάθε τέσσερα χρόνια με το να ρίχνουμε στην κάλπη το ψηφοδέλτιο της προτίμησής μας. Όχι αμελητέο, αλλά ούτε και αρκετό.

Το να ρίξεις στην πυρά τον Κωνσταντίνο και να του φορτώσεις όλη την… πίσσα του σκοτεινού παρελθόντος είναι εύκολο, αλλά όχι ιστορικά σωστό. Δεν είναι ο μόνος που έκανε σωρεία λαθών. Ήταν όμως ο επικεφαλής, ως εκ τούτου πάνω του πέφτουν πολλές ευθύνες, τις οποίες ο ίδιος δεν κατάφερε ποτέ να τις δει κατά πρόσωπο, με αποτέλεσμα να κατατρύχεται διαρκώς από τα περασμένα.

Στις κατά καιρούς συνεντεύξεις του εμφανιζόταν πικραμένος, διωγμένος, ωσάν απολωλός πρόβατο που οι «κακοί» πολιτικοί του έκλεισαν την πόρτα της πατρίδας του. Ποτέ, όμως, δεν έδειξε ψήγμα αυτοκριτικής ή μια προσπάθεια να αντιμετωπίσει και τα δικά του λάθη με κριτικό μάτι.

Για τη σημερινή ελληνική κοινωνία ο Κωνσταντίνος είναι ένας «δεινόσαυρος» της Ιστορίας. Οι νέοι δεν τον ξέρουν καν. Οι παλαιότεροι τον θυμούνται περιβεβλημένο με την αιθάλη του παρελθόντος. Άρα, όχι στις πραγματικές του διαστάσεις.

Νέος, άπειρος και ελάχιστα ικανός.

Όσο για τους εν Ελλάδι οπαδούς του, ας μην κρυβόμαστε, δεν έχουν μείνει παρά ελάχιστα «σταγονίδια» που αν δεν είναι γραφικά, σίγουρα δεν είναι επικίνδυνα. Ποιος βασιλιάς θα μπορούσε να αντιπαρατεθεί στα σημερινά σύνθετα προβλήματα που ούτε οι εκλεγμένες κυβερνήσεις καταφέρνουν να τα φέρουν βόλτα;

Οι εποχές έχουν αλλάξει εντυπωσιακά. Πλέον, δεν έχει νόημα καν εκείνο το παλιό σκίτσο με το αγοράκι που κατουράει μέσα στο στέμμα. Κάποτε σήμαινε κάτι, θέρμαινε τις ψυχές των δημοκρατών. Στις μέρες μας αυτό που μπορεί να σε θερμάνει είναι το καλοριφέρ του διαμερίσματός σου, που, φευ, παραμένει ανενεργό όσο ο «βασιλιάς» Πούτιν κλείνει τις κάνουλες του πετρελαίου και ονειρεύεται να γίνει ο Τσάρος Πασών των Ρωσιών.

Βασιλιάς στις μέρες μας; Ποιος επιθυμεί να είναι γυμνός μπρος στο λαό του;

Διαβάστε ακόμα: Κώστας Μ. Σταματόπουλος. «Η βασιλική οικογένεια ήταν πάντα κεντρώα».

TAGS :
βασιλιάς Γλύξμπουργκ Δημοκρατια

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook