Ο ιστορικός του μέλλοντος… τι να προλάβει κι αυτός να καταγράψει; Ο Κώστας Σημίτης, απρόοπτα εκπλιπών από σήμερα το πρωί σε ηλικία 88 ετών, έφυγε τόσο αθόρυβα όσο υπήρξε και ως προσωπικότητα. Σε μια εποχή που ακόμη τα μετεμφυλιακά σύνδρομα κανοναρχούσαν τον πολιτικό βίο και οι ίντριγκες που οδήγησαν στη χούντα όριζαν τη σχέση Ανδρέα Παπανδρέου- Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, πολιτικοί σαν τον Κώστα Σημίτη σπάνιζαν.
Ήρεμος, σταθερά προσηλωμένος στο άρμα του εκσυγχρονισμού, αντίθετος σε λογής μεσσιανισμούς, τα έβαλε ανοιχτά με τον ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ και «πατερούλη» του συνόλου των στελεχών του. Η δική του πολιτική στάση και η εν γένει παρουσία του ταίριαζε περισσότερο με δυτικοευρωπαίο πολιτικό και λιγότερο σε βαλκάνιο θιασώτη της προσωπολατρίας.
Ο Σημίτης είχε την ευκαιρία να γίνει ο καλύτερος πρωθυπουργός που γνώρισε αυτή η χώρα. Σε σχέση με τους προκατόχους του, αλλά και τους μετέπειτα κατοίκους του Μεγάρου Μαξίμου, πέτυχε την Ελλάδα σε εποχή άνθησης. Τότε που ακόμη τα χρήματα υπήρχαν και οι σκέψεις για ένα καλύτερο μέλλον δεν ταυτίζονταν με φρούδες ελπίδες.
Αν είχε η Ελλάδα μια χρυσή ευκαιρία να εκσυγχρονιστεί εν τοις πράγμασι και όχι σε προεκλογικές καμπάνιες ήταν τότε. Δεν συνέβη, και σίγουρα δεν συνέβη στο βαθμό που θα μπορούσε να αλλάξει τα πάντα επί τα βελτίω. Το βαθυκράτος επέδειξε τότε τις ισχυρές εφεδρείες του. Ποτέ δεν θα μάθουμε τι θα μπορούσε να συμβεί στο Ασφαλιστικό εάν είχε περάσει η μεταρρύθμιση Γιαννίτση. Η κυβέρνηση Σημίτη δεν κατάφερε να εκλογικεύσει τα θέλω της στα πανίσχυρα συνδικάτα.
Σε μια στιγμή που η οικονομική κρίση δεν είχε ενσκήψει ακόμη, ο Σημίτης διαχειρίστηκε την είσοδο στην ΟΝΕ. Τότε φάνταζε ως η μεγάλη ευκαιρία μας να αφήσουμε στο παρελθόν τη δραχμούλα για ένα ευρωπαϊκό μέλλον. Η πορεία έδειξε πως μπήκαμε άρον άρον με μη αληθινά στοιχεία, ολότελα απροετοίμαστοι για τη λαίλαπα του ευρώ. Τα υπόλοιπα ας τα καταγράψει ο ιστορικός του μέλλοντος.
Ναι, επί πρωθυπουργίας Σημίτη έγιναν μεγάλα έργα κυρίως στο λεκανοπέδιο ενόψει των Ολυμπιακών Αγώνων. Έργα που είχε χρόνια να δει η πρωτεύουσα και θα περάσουν πολλά περισσότερα για να τα ξαναδούμε. Επί ημέρων του προετοιμάσαμε, τελικά, και τους Αγώνες και ακόμη ψάχνουμε στα ταμεία να δούμε πόσο μέσα μπήκαμε.
Επί πρωθυπουργίας Σημίτη έγιναν τα Ίμια, ειπώθηκε το «ευχαριστούμε» στους Αμερικανούς, γκριζοποιήθηκε το Αιγαίο, οι μεγιστάνες του πλούτου έγιναν ακόμη πιο πλούσιοι, καθώς δεν βρέθηκε ένας μηχανισμός που να αποκόβει τα μεγάλα έργα από τα υπερκέρδη, μπήκε η Κύπρος στην Ε.Ε., η Ελλάδα αισθάνθηκε κάπως πιο ευρωπαία και έγινε το σκάνδαλο του Χρηματιστηρίου που αποτέλεσε τη μεγαλύτερη -και πιο άμεση- αναδιανομή πλούτου στη χώρα.
Τι συμπέρασμα μπορεί να βγάλει κανείς από τις δύο θητείες του Σημίτη; Αμφίθυμα και αλληλοσυγκρουόμενα. Από τη μια, η Ελλάδα διέθετε -επιτέλους- έναν πρωθυπουργό που είχε στραμμένο του βλέμμα του προς δυσμάς, θέλοντας να αφήσει κατά μέρος τις παθογένειες του παρελθόντος, αλλά παράλληλα το περιβάλλον του δεν τον στήριξε και σε αρκετές περιπτώσεις τον υπέσκαψε προς ίδιον όφελος.
Σίγουρα είναι ένας πολιτικός που άφησε το σημάδι του στη χώρα. Μπορεί να μην του φαινόταν, να μην ήταν λαοπρόβλητος όπως ο Παπανδρέου, να τον κατάπινε η εξέδρα, αλλά και πολιτική σκόπευση είχε και τη γνώση να πετύχει αυτά που πρέσβευε. Φαίνεται, όμως, πως η ελληνική κοινωνία, υπνωτισμένη από την ευωχία εκείνων των ημερών, δεν μπορούσε να δει ότι το μέλλον θα είχε πολλή ξηρασία.
Το πολιτικό τέλος του Σημίτη ήταν άκομψο, όταν το 2004 έδωσε το δαχτυλίδι στον Γιώργο Παπανδρέου και στη συνέχεια εκπαραθυρώθηκε από την κοινοβουλευτική ομάδα του ΠΑΣΟΚ διά ασήμαντον αφορμή. Το ότι δεν τον υπερασπίστηκε τότε κανένας κάτι πρέπει να λέει για το φαινόμενο «Σημίτης», αλλά και για τα ενδότερα του κόμματος εκείνη την εποχή.
Το ιδανικό σχήμα θα ήταν ένας πρωθυπουργός με τη φιλοσοφία του Σημίτη, αλλά να είναι και κλασικός doer, κάτι που εκείνος έδειξε ότι σε κρίσιμες καταστάσεις δεν μπορούσε να το κάνει. Τουλάχιστον, δεν υπήρξε ποτέ λαϊκιστής, μια αρρώστια που πόνεσε πολύ την Ελλάδα στα κατοπινά χρόνια, δημιουργώντας μια ψευδαίσθηση ότι όλοι μας εχθρεύονται και επιδιώκουν το κακό μας, τη στιγμή που τα δεινά μας ήταν αποτέλεσμα δικών μας χρόνιων αβελτηριών.
Μάθαμε, άραγε, κάτι από την εποχή Σημίτη; Μπορεί, αλλά κι αν το μάθαμε πληρώσαμε αρκετά για τα δίδακτρα.
Διαβάστε ακόμα: Καζαμίας 2025. «Την μοίρα συχνά την συναντάς στον δρόμο που πήρες για να την αποφύγεις».