Μιχάλης Παπαγιαννάκης, ο εκλεπτυσμένος άρχοντας της Αριστεράς

Από τις πιο σπάνιες φυσιογνωμίες της ελληνικής Αριστεράς.

Ένας Νέστορας που δεν επιδίωξε το αξίωμα. Μια σεπτή μορφή που δεν ζητούσε τον σεβασμό, που δεν φόρεσε ποτέ τη μάσκα της σοβαροφάνειας και της περισπούδαστης κοψιάς των διανοουμένων-πολιτικών που πιστεύουν ότι η ευφυΐα τους μπορεί να θρονιαστεί σε ανδριάντα, έξω από τα προσωπικά τους ανάκτορα.

Προσηνής, γήινος, πάντα χαμογελαστός, έξω καρδιά, ευαίσθητος, πολυμαθής. Θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν πολλά επίθετα για να τεκμηριώσουν την ουσιαστική αξία του Μιχάλη Παπαγιαννάκη στο σύγχρονο πολιτικό βίο της χώρας. Φευ, έφυγε νωρίς (το 2009). Από την άλλη, ίσως, στην περίπτωσή του να ισχύει το γνωστό του Χρόνη Μίσσιου (κυρίαρχη μορφή κι αυτός της «άλλης» Αριστεράς): καλά, εσύ έφυγες νωρίς.

Ας μου επιτραπεί ο παραλληλισμός: ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης ήταν για πολιτική ό,τι και ο Μανόλης Αναγνωστάκης για την ελληνική ποίηση. Σου πρόσφερε μια άλλη εκδοχή των πραγμάτων: την ειλικρινή τους και όχι την χύδην φαντασιακή. Υπήρξε στο προσκήνιο, αλλά δεν μπήκε στη λογική των διαγκωνισμών της εξουσίας. Υπήρξε ένας ακέραιος άνθρωπος.

Ναι, έβαλε υποψηφιότητα 1993 για πρόεδρος του τότε Συνασπισμού, όπως και το 2004. Και στις δύο περιπτώσεις ηττήθηκε (την πρώτη από τον Νίκο Κωνσταντόπουλο και τη δεύτερη από τον Αλέκο Αλαβάνο), αλλά δεν έπαιξε το ρόλο του πικραμένου εραστή της καρέκλας. Δεν υπήρξε τέτοιος.

Γεννημένος σαν σήμερα (19 Αυγούστου 1941) στην Καλαμάτα, υπήρξε ένα «τυπικό» παιδί της Κατοχής. σπούδασε Νομικά, Οικονομικές και Πολιτικές Επιστήμες σε Αθήνα, Μονπελιέ και Παρίσι. Εργάστηκε ως καθηγητής και ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Παρισιού 2, στο Ινστιτούτο Διοίκησης Επιχειρήσεων του Ορσαί και στο Μεσογειακό Αγρονομικό Ινστιτούτο του Μονπελιέ.

Έκανε έρευνες και μελέτες πάνω στη μεσογειακή οικονομία, την ΕΟΚ, την Κινεζική αγροβιομηχανία, την αλιεία στην Ελλάδα και άλλες, για λογαριασμό της ΕΟΚ, της ΓΚΑΤΤ και του ΟΗΕ, από το 1967 ως το 1987. Υπήρξε επιστημονικός συνεργάτης στο Πάντειο και είχε συνεργαστεί και αρθρογραφήσει στο Βήμα, τον Οικονομικό Ταχυδρόμο, το Αντί, την Αυγή και τον Πολίτη.

Ως το 1963 ήταν μέλος της ΕΔΑ. Στη Δικτατορία εντάχθηκε στη Δημοκρατική Άμυνα. Υπήρξε ιδρυτικό μέλος της ΕΑΡ και μέλος της Κεντρικής Επιτροπής και της Εθνικής Γραμματείας της. Όταν το κόμμα του εντάχθηκε στο Συνασπισμό, ο Παπαγιαννάκης έγινε μέλος της Κεντρικής Πολιτικής Επιτροπής και εν συνεχεία της Πολιτικής Γραμματείας του, υπεύθυνος του Τμήματος Οικολογία και Ποιότητα της Ζωής.

Ο Παπαγιαννάκης είχε εκλεγεί ευρωβουλευτής με το ΣΥΝ στις ευρωεκλογές του 1989, του 1994 και του 1999. Υπήρξε από τους σημαντικότερους εισηγητές από πλευράς του Συνασπισμού για καίρια θέματα της εποχής (εκτροπή Αχελώου, Ολυμπιακοί Αγώνες 2004), ενώ το 2001 ήταν μέλος της αντιπροσωπείας του «Χώρου Διαλόγου και Κοινής Δράσης της Αριστεράς» που συμμετείχε στις διαδηλώσεις στη Γένοβα της Ιταλίας όπου τελούνταν η σύνοδος κορυφής των G8.

Εκεί εκφώνησε ομιλία με κεντρικό σύνθημα «να επιβάλουμε στην παγκοσμιοποίηση της οικονομίας την παγκοσμιοποίηση της πολιτικής, της δημοκρατίας, των θεσμών, των δικαιωμάτων». Ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης, μακριά από τα αγκυλωμένα ιδεολογικά οχυρά που έπληξαν κατά καιρούς το χώρο της Αριστεράς, υπήρξε πάντα μια ανανεωτική μορφή.

Σ’ αυτόν χρωστάμε κατ’ ουσίαν ότι τα θέματα της οικολογίας μπήκαν (πολύ νωρίς μάλιστα) στην πολιτική ατζέντα. Δεν είναι τυχαίο ότι πολλά στελέχη των πάλαι ποτέ δυναμικών Οικολόγων Πράσινων θήτευσαν δίπλα του. Η δράση του Μιχάλη Παπαγιαννάκη στο Ευρωκοινοβούλιο σε θέματα οικολογίας είναι καταγεγραμμένη.

Την περίοδο της δημιουργίας του ΚΚΕ Εσωτερικού.

Ηταν, δε, από τους πρώτους που το 1992 διατύπωνε τη θέση ότι η συνθήκη του Μάαστριχτ πρέπει να εγκριθεί με δημοψήφισμα και όχι από τη Βουλή. Δεν φοβήθηκε να πάει κόντρα στο πλειοψηφικό ρεύμα και μάλιστα το έκανε με προσωπικό κόστος, αλλά και παρρησία. Το 1992 σπεύδει να συμπαρασταθεί σε πέντε μέλη της ΟΑΚΚΕ που είχαν συλληφθεί να κολλούν αφίσες με τίτλο «Όχι στο σοβινισμό. Να αναγνωριστεί η Σλαβική Μακεδονία».

Για όσους δεν θυμούνται, εκείνη την περίοδο τα πάθη ήταν οξυμένα γύρω από το θέμα της Μακεδονίας με συλλαλητήρια και εμπρηστικές δηλώσεις. Κόντρα σε όλο αυτό το τεταμένο κλίμα, ο Παπαγιαννάκης  κατέθεσε στο δικαστήριο ότι η αφίσα αποτελεί μόνο αμφισβήτηση της εξωτερικής πολιτικής της κυβέρνησης και δεν περιέχει ύβρεις, όπως διατεινόταν το κατηγορητήριο. «Μου προκαλεί ανησυχία η παραπομπή σε δίκη με τέτοιες κατηγορίες», ήταν η κατάληξή του.

Το ίδιο κόντρα στο κυρίαρχο πνεύμα πήγε και με το θέμα της αναγραφής του θρησκεύματος στις νέες -τότε- ταυτότητες. Μιλάμε για το 1993 όπου με άρθρο του στην Ελευθεροτυπία σημείωνε μεταξύ άλλων: «Τις νομικές εγγυήσεις τις χρειάζονται οι θρησκευτικές μειονότητας και όχι οι πλειονότητες».

Για τον Παπαγιαννάκη η Αριστερά θα έπρεπε να εξελιχθεί σε έναν «μεγάλο επιτελικό οργανισμό που όχι μόνο θα επιτρέπει αλλά θα επιβάλλει τη συμμετοχή, τη συζήτηση, την αντίρρηση, τη συναπόφαση». Ήταν αιρετικός; Ναι, και προφανώς πολύ μπροστά από την εποχή του για να γίνει αποδεκτός από τους πολλούς.

Του άρεσε να λύνει ισπανικά σταυρόλεξα μέσα στο αεροπλάνο (από και προς τις Βρυξέλλες). Κάπνισε μανιωδώς πίπα που τις παράχωνε πάντα μέσα στα σακάκια του. Ήταν παθιασμένος με τον Τύπο (έντυπο και ηλεκτρονικό), κατανάλωνε καθημερινά πολλές ώρες στο να παρακολουθεί τις εξελίξεις. Μπορούσε να βλέπει ακόμη και τα τοκ σόου των μικρότερων καναλιών.

Λάτρης της θάλασσας.

Η μοίρα τον έπληξε βαριά όταν έχασε τον ένα από τους δύο του γιους. Ήταν ένα γεγονός που δεν το ξεπέρασε ποτέ. Κι ας είχε μέσα του αρκετές δόσεις ζωής. Του άρεσε το κόκκινο κρασί και τα ψάρια. Του άρεσε ο χορός (όχι τα κλασικά ζεϊμπέκικα που άνδρωσαν τη γενιά του ΠΑΣΟΚ, αλλά ροκ, ταγκό, μπόσα νόβα και απτάλικος).

Ψάρευε συχνά στη Ναύπακτο και τη Φολέγανδρο και οι φίλοι του λένε πως είχε μανία με τους αχινούς. Ήξερε, λένε, να τους καθαρίζει πολύ καλά.

Η παρακαταθήκη του Μιχάλη Παπαγιαννάκη είναι σημαντική και διαπερνάει τις πολιτικές θέσεις του με τις οποίες μπορεί κανείς να συμφωνεί ή να διαφωνεί. Ήταν το ήθος του ανδρός, η στάση ζωής που ακολούθησε, η εντιμότητα που τον χαρακτήριζε. Ήταν, εντέλει, μια ξεκάθαρη φυσιογνωμία που δεν επέτρεπε να σκεφτείς γι’ αυτόν κάτι άλλο από αυτό που έδειχνε δημόσια και ιδιωτικά. Μια σπάνια περίπτωση πολιτικού-διανοούμενου. Πέθανε στις 26 Μαΐου 2009 χτυπημένος από τον καρκίνο.

Διαβάστε ακόμα: Αλέξη, άκου τι έχει πει ο Λεωνίδας.

TAGS :
Πολιτική Σύριζα

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook