«Όχι άλλο Μαντέλα!»

O Μπαράκ Ομπάμα και η Πρωθυπουργός της Δανίας Χέλε Τόρνινγκ Σμιτ: δυο εκ των τριών (ο τρίτος ήταν ο Ντέιβιντ Κάμερον) της περίφημης «selfie» φωτογραφίας στην επιμνημόσυνη δέηση για τον Νέλσον Μαντέλα. Photo: GCIS

Από την ημέρα που ο Νέλσον Μαντέλα άφησε την τελευταία του πνοή μέχρι και τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές δεν έχει σταματήσει, με εξαίρεση ίσως την Ελλάδα, ο βομβαρδισμός στα μίντια και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με αναρίθμητα ρεπορτάζ, άρθρα με γνωστές ή άγνωστες ιστορίες για τη ζωή και το έργο του, ακόμη και ρήσεις του Νοτιοαφρικανού ηγέτη. Το συγκεκριμένο άρθρο εδώ, παρά τον παραπλανητικό του τίτλο (που σκοπό έχει να σας κάνει να το διαβάσετε), θέλει να συνεχίσει αυτό τον βομβαρδισμό. Μάλιστα, ο πραγματικός τίτλος του θα έπρεπε να είναι: «Μακάρι να είχαμε κι άλλο(ν) Μαντέλα!»…

Την Πέμπτη 5 Δεκεμβρίου 2013, στις 10 παρά δέκα το βράδυ, το BBC διέκοπτε για ακόμη μια φορά την κανονική ροή του προγράμματός του για να μεταδώσει νεότερα για τον θάνατο του Νέλσον Μαντέλα, που είχε επέλθει την ίδια ημέρα. Τη στιγμή της διακοπής στους δέκτες έπαιζε η πετυχημένη στη Βρετανία κωμική σειρά Μrs Brown’s Boys με αποτέλεσμα εκατοντάδες αγανακτισμένοι από τη διακοπή τηλεθεατές να «σπάσουν» τα τηλέφωνα και να στείλουν οργισμένα μηνύματα προς τον σταθμό. Το επιχείρημά τους ήταν ότι έμεναν μόλις 10 λεπτά για να ολοκληρωθεί το επεισόδιο και να ξεκινήσει το δελτίο ειδήσεων και συνεπώς δεν χρειαζόταν να διακοπεί η αγαπημένη τους σειρά. Ο νεκρός Μαντέλα, που άλλωστε όλοι περιμέναμε να πεθάνει, θα μπορούσε να περιμένει 10 λεπτάκια.

Ο James Harding, διευθυντής ειδήσεων του BBC, απαντώντας στις διαμαρτυρίες, ευγενικά ζήτησε συγνώμη για την όποια τυχόν ταλαιπωρία των τηλεθεατών, αλλά ταυτόχρονα υπερασπίστηκε με σθένος την επιλογή του καναλιού να διακόψει την κανονική ροή του προγράμματος και δεν παρέλειψε να παραδώσει στους διαμαρτυρόμενους και ένα μικρό μάθημα για το μέγεθος της προσωπικότητας του Μαντέλα.

Θα μπορούσαμε να φανταστούμε στην Ελλάδα αντίστοιχη σκηνή; Υπεύθυνο τηλεοπτικού σταθμού να μπαίνει στον κόπο να απαντήσει σε δίκαιες ή άδικες διαμαρτυρίες τηλεθεατών; Μάλλον όχι, αλλά –κρίνοντας από τον τρόπο που τα ελληνικά μίντια κάλυψαν τον θάνατο του Μαντέλα– θα μπορούσαμε άνετα να τον φανταστούμε να λέει: «Μαντέλα; Ε, μην το κουράσουμε το θέμα…»

Η είδηση του θανάτου του Νοτιαφρικανού ηγέτη λοιπόν έπαιξε μεν πρώτη στα ελληνικά κανάλια και σε κάποιες περιπτώσεις συνοδεύτηκε από ένα ολιγόλεπτο αφιέρωμα για τη ζωή του, όμως μέχρι εκεί! Άντε και μετά, λίγο λόγος Ομπάμα στο μνημόσυνο στο Σοβέτο, περισσότερο κουτσομπολιό για το selfie και το (δήθεν) φλερτ του με την πρωθυπουργό της Δανίας και τέλος!

Την ίδια στιγμή, στο Ηνωμένο Βασίλειο (πέρα από το περιστατικό του BBC με τη διακοπή της κωμικής σειράς), όλα τα κανάλια και όλα μα όλα τα μίντια γενικότερα, συντονίζονταν με τη Νότια Αφρική: συνεχείς συνδέσεις, αμέτρητα ντοκιμαντέρ, αφιερώματα, άρθρα, σχόλια και αναλύσεις για τη ζωή του Μαντέλα και για το απαρτχάιντ. Επίσης, εκπομπές με συζητήσεις και προβλέψεις για την επόμενη μέρα, το μέλλον της Νότιας Αφρικής αλλά και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε όλο τον κόσμο, καθώς ο Μαντέλα ταυτίστηκε με αυτά (μάλιστα το μνημόσυνό του, στις 10/12, συνέπεσε με την παγκόσμια ημέρα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων). Φυσικά σε όλη αυτή την υπερκάλυψη δεν έλειψαν και οι υπερβολές, με ρεπορτάζ και μαρτυρίες-προσωπικές αναμνήσεις δημοσιογράφων από κάποια συνάντηση με τον Μαντέλα (που μάλλον περισσότερο ενδιέφεραν τους ίδιους και όχι το ευρύ κοινό), ενώ υπήρξαν και κείμενα με ανούσιες λεπτομέρειες, όπως άρθρο για τη χειραψία του Μαντέλα, πόσο θερμή και σφιχτή ήταν!

Θα μπορούσε να πει κανείς ότι όλη αυτή η υπερκάλυψη του θέματος, ειδικά στο Ηνωμένο Βασίλειο, σχετίζεται και με το γεγονός της έντονης σύνδεσης που είχε η χώρα με τον Μαντέλα. Πέρα από το γεγονός ότι η Νότια Αφρική ήταν αποικία των Βρετανών, η ζωή και η ελευθερία του Μαντέλα συνδέθηκε άρρηκτα με το νησί. Αρχικά το 1963, όταν ο Μαντέλα δικαζόταν ως τρομοκράτης στη χώρα του, η εφημερίδα Observer και ο εκδότης της David Astor ήταν από τους λίγους που ασχολήθηκαν, που κάλυψαν εκτενώς τη δίκη και κράτησαν το θέμα στην επικαιρότητα. Πολλοί υποστηρίζουν ότι αν δεν ήταν ο Observer και ο τρόπος που κάλυψε τη δίκη, στον Μαντέλα θα είχε επιβληθεί η θανατική ποινή.

Επίσης, το 1988, με αφορμή τα εβδομηκοστά γενέθλια του Μαντέλα, ο παραγωγός Tony Hollingsworth διοργάνωσε στο γήπεδο Wembley του Λονδίνου μια μεγαλειώδη συναυλία-διαμαρτυρία με αίτημα την απελευθέρωσή του πρώτου και τη λήξη του απαρτχάιντ. Στη συναυλία έλαβαν μέρος σπουδαίοι καλλιτέχνες, μεταξύ άλλων οι Sting, Stevie Wonder, Dire Straits, Eric Clapton, Simple Minds, Eurythmics, UB40, Peter Gabriel. Η συναυλία μεταδόθηκε σε παραπάνω από 60 χώρες και την παρακολούθησαν περισσότεροι από 600 εκατομμύρια τηλεθεατές. Είκοσι μήνες αργότερα ο Μαντέλα βγήκε από τη φυλακή και η συναυλία, λέγεται πως, παρόλο που δεν έπαιξε τον σημαντικότερο ρόλο στην απελευθέρωση, σίγουρα επιτάχυνε τη διαδικασία.

Δεν ήταν μόνο όμως το Ηνωμένο Βασίλειο που ασχολήθηκε τόσο πολύ με το θάνατο του Μαντέλα. Για ολόκληρο τον κόσμο αποτέλεσε σημείο-σταθμό για τη σύγχρονη ιστορία και γι’αυτό άλλωστε οι περισσότερες χώρες έστειλαν στη Νότια Αφρική για το μνημόσυνο πολλούς νυν αλλά και παλαιότερους ηγέτες τους. Oι ΗΠΑ έστειλαν τον νυν Πρόεδρό τους (Οbama) και τρεις παλαιότερους (Bush, Clinton, Carter), το Ηνωμένο Βασίλειο τον τωρινό Πρωθυπουργό (Cameron) αλλά και τους τρεις προηγούμενους (Brown, Blair, Major), η Γαλλία τον νυν Πρόεδρο (Hollande) και τον προηγούμενο (Sarkozi). Εμείς; Εμείς στείλαμε τον Αβραμόπουλο, ίσως γιατί γενικά του ταιριάζουν γάντι οι τελετές! (Πληροφορίες ότι προσπάθησε να βρει χορηγό ώστε πάνω από το Σοβέτο να πετάξουν, αποδίδοντας τιμές, ελληνικά F16, κρίνονται ανακριβείς…)

Ήταν λοιπόν τόσο μεγάλη προσωπικότητα ο Νέλσον Μαντέλα για να γίνεται όλος αυτός ο χαμός με το θάνατό του; Ναι, αν κρίνουμε από το γεγονός ότι όλοι οι ηγέτες μάλλον θα ήθελαν κάτι από την αύρα του. Μάλιστα, ειδικά αυτές τις ημέρες, σχεδόν όλοι δηλώνουν ότι προσπαθούν να του μοιάσουν και ότι βαδίζουν ή προσπαθούν να βαδίσουν στα βήματά του. Ο Barak Obama, στον εμπνευσμένο λόγο που έβγαλε στο μνημόσυνο, δήλωσε ότι ο Μαντέλα τον κάνει να θέλει να γίνει καλύτερος άνθρωπος ενώ και ο δικός μας πρωθυπουργός, μπορεί να έλλειψε από το μνημόσυνο, αλλά επικαλέστηκε τον Νοτιοαφρικανό ηγέτη σε πρόσφατη ομιλία του στη Βουλή για τον… προϋπολογισμό!

Στην ομιλία αυτή, ο Αντώνης Σαμαράς υπονόησε ότι και ο ίδιος είναι νεωτεριστής, όπως ήταν και ο αποθανών. Χρησιμοποίησε μάλιστα και ένα ρητό «το καινούργιο πάντα φαίνεται αδύνατο μέχρι να γίνει», που, όπως μας πληροφόρησε, ανήκει «στον αξέχαστο τον Νέλσονα τον Μαντέλα». Και για να αποδείξει πόσο νεωτεριστής είναι και ο ίδιος, μας είπε με υπερηφάνεια πως έφερε ως προτεραιότητα στην ατζέντα της Ευρώπης τη λαθρομετανάστευση (που, σύμφωνα με τον Πρωθυπουργό, ούτε σαν λέξη κανείς δεν τολμούσε να πει) και ότι προωθεί στην ίδια ατζέντα «πολιτική μαζικών επαναπατρισμών» και «τακτικές αποτροπής» που (πάλι κατά λέξη του Πρωθυπουργού) «μέχρι σήμερα απαγορεύονταν».

Αυτά τα παραδείγματα χρησιμοποίησε ο Αντώνης Σαμαράς για να μας πείσει ότι ακολουθεί τα χνάρια του Μαντέλα! Μήπως θα έπρεπε κάποιος να τον ενημερώσει για το ατυχές της δήλωσής του ή μήπως απλά μας δουλεύει; Το 1962 ο Μαντέλα πήγε παράνομα στην Αγγλία, καθώς το καθεστώς του απαρτχάιντ δεν έδινε άδεια στους μαύρους να ταξιδεύουν. Άρα ήταν «λαθρομετανάστης» σύμφωνα με τον ορισμό του Πρωθυπουργού, που δεν φοβάται τη λέξη και προσπαθεί να την φέρει στην ατζέντα της Ευρώπης. Επίσης, αν ο Μαντέλα είχε καταφέρει να γλιτώσει τη σύλληψή του το 1962 (η οποία αφορούσε και το παράνομο ταξίδι του), δεν αποκλείεται να προσπαθούσε να διαφύγει και πάλι στο εξωτερικό για να γλιτώσει τη ζωή του από το ρατσιστικό καθεστώς της χώρας του (τελικά, ως γνωστόν, παρέμεινε στη φυλακή για 27 χρόνια). Κάτι ανάλογο συμβαίνει και σήμερα με πολλούς ανθρώπους από διάφορα μέρη του κόσμου, τους οποίους ο Αντώνης Σαμαράς χαρακτηρίζει συλλήβδην και ελαφρά τη καρδία «λαθρομετανάστες» και εισηγείται στην Ευρώπη πολιτικές αποτροπής και μαζικών επαναπατρισμών τους.

Αν αποτελεί παρηγοριά (που προφανώς δεν αποτελεί), ο Αντώνης Σαμαράς δεν είναι ο μόνος που μας δουλεύει. Στο μνημόσυνο στο Σοβέτο παρήλασαν πλήθος ηγετών, που οι πράξεις τους συχνά παραβιάζουν κατάφωρα τα ανθρώπινα δικαιώματα, αλλά αυτό δεν τους εμπόδισε να εξάρουν τον αγώνα του Μαντέλα για αυτά. Ανάμεσά τους, ο Πρόεδρος της Κούβας (Raoul Castro), ο Αντιπρόεδρος της Κίνας (Li Yuanchao), ο Πρόεδρος της Ζιμπάμπουε (Robert Mugabe). Όμως και ο πολύς Barak Obama, με τα ωραία και συγκινητικά λόγια στο μνημόσυνο, ξέχασε να μας πει ότι ο ίδιος μοιάζει να έχει ξεχάσει τη δέσμευσή του για το κλείσιμο του Γκουαντάναμο, της φυλακής-κολαστήριο, που άνοιξε ο Τζορτζ Μπους ο νεότερος (άλλος ένας όψιμος υμνητής του Μαντέλα) και η οποία είναι χειρότερη ίσως από τη φυλακή στο Ρόμπεν Άιλαντ, όπου ο Μαντέλα πέρασε το 1/3 της ζωής του.

Εξάλλου και ο Πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου, David Cameron (από τους πρώτους που έσπευσαν να εκφράσουν βαθιά οδύνη για το θάνατο του Μαντέλα και να ενημερώσει το Τύπο ότι έδωσε αμέσως εντολή για μεσίστιες σημαίες στη Downing Street), είναι ο ίδιος που απειλεί να αποσύρει τη χώρα του από την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου επειδή δεν του αρέσει όταν το Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων βγάζει καταδικαστικές αποφάσεις για τη χώρα του. Ενώ, ας μην ξεχνάμε επίσης ότι το κόμμα του Cameron, μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ’80 αποτέλεσε έναν από τους καλύτερους φίλους του ρατσιστικού καθεστώτος της Νοτίου Αφρικής (πολλά νεαρά μέλη των Tories κυκλοφορούσαν με κονκάρδες «Hang Nelson Mandela»). Ο ίδιος ο Cameron, νέο και πολλά υποσχόμενο στέλεχος των Tories το 1989 –ενώ ο Μαντέλα ήταν ακόμη φυλακή– ταξίδεψε στη Νότια Αφρική με έξοδα πληρωμένα από την εταιρεία Strategy Network International, που έκανε λόμπι για τη μη επιβολή κυρώσεων στο καθεστώς.

Ο Μαντέλα όμως δεν κράτησε κακίες στους υποστηρικτές των εχθρών του, ούτε καν στους ίδιους τους εχθρούς του. Αυτή μάλλον ήταν και η ειδοποιός διαφορά με τους προαναφερόμενους αλλά και γενικά με όλους τους ηγέτες. Γι’ αυτό όσο και αν «προσπαθούν» οι τελευταίοι δεν μπορούν να του μοιάσουν. Ο Μαντέλα, παρόλο που ένιωσε στο πετσί του τον ρατσισμό, παρόλο που πέρασε 27 άγρια χρόνια φυλάκισης, όχι μόνο δεν αναζήτησε εκδίκηση, αλλά απέτρεψε και την επί εκατοντάδες χρόνια σκληρά καταπιεσμένη φυλή του από ακρότητες. Ανεξάρτητα άλλων ελαττωμάτων που θα μπορούσαν τυχόν να του προσαφθούν, ανεξάρτητα από το πόσο πετυχημένος ή όχι ήταν ως δημοκρατικά εκλεγμένος Πρόεδρος στα υπόλοιπα θέματα διακυβέρνησής του, με την προσωπικότητά του πέτυχε την εθνική συμφιλίωση και έσωσε τη χώρα του από σίγουρη για πολλούς αιματοχυσία. Αφού εγγυήθηκε την ομαλότητα, δεν έμεινε γαντζωμένος στην προεδρική καρέκλα του αλλά με αξιοπρέπεια αποχώρησε αποδεικνύοντας ότι δεν είχε τις εμμονές που έχουν άλλοι ηγέτες με την εξουσία.

Αν λοιπόν προσπαθήσουμε να συγκρίνουμε τον Μαντέλα με κάποιον από τους προαναφερόμενους ηγέτες (που «προσπαθούν» να του μοιάσουν), αν αναζητήσουμε κάποιον, που να έχει έστω και ψήγματα των αρετών του, μάλλον θα μας πιάσει απογοήτευση. Ποιος ξέρει, ίσως αυτός είναι και ένας από τους λόγους της υπερκάλυψης του γεγονότος του θανάτου του. Ίσως, ακόμη, γι’ αυτό και οι οικείοι του δεν τον άφηναν να «φύγει», παρόλο που η υγεία του ήταν απίστευτα επιβαρυμένη εδώ και πολλούς μήνες. Όμως πια έφυγε και τώρα θα αραιώσουν και σιγά-σιγά θα σταματήσουν και τα δημοσιεύματα. Δυστυχώς, δεν έχει άλλο(ν) Μαντέλα!

TAGS :
μαντέλα ομπάμα

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook