Γιατί οι Έλληνες τσακώνονται για το Νόμπελ Λογοτεχνίας;

Κάποιοι φαντασιώνονται ο Μουρακάμι και ο Κούντερα θα συνθλίβουν την Ερνό.

Ορισμένα πράγματα ανάγονται στη σφαίρα του αυταπόδεικτου και του μεταφυσικού: εμείς οι Έλληνες είμαστε σε θέση να τσακωθούμε ακόμη και για το ότι ο ήλιος βγαίνει από την Ανατολή. Ως φύσεις αντιδραστικές, επιθετικές (σιγά μην είμαστε τίποτα passive aggresive εμείς), έτοιμες να προκαλέσουμε δράματα εκεί που στάζει ψιλή βροχούλα, το να βρούμε καθημερινό θέμα στα social media για αλύχτισμα είναι το πιο εύκολο.

Όμως, αυτό που συμβαίνει κάθε χρόνο πριν και μετά την ανάδειξη του Νομπελίστα στη Λογοτεχνία αγγίζει τα όρια της θυμηδίας, της αδιαλλαξίας και της εμμονής. Μέρες πριν από την απόφαση της Σουηδικής Ακαδημίας καταναλώνονται τόσες πολλές λέξεις από το λογοτεχνικό σινάφι αλλά και ευρύτερα για το ποιος θα είναι ο επικρατέστερος, ποιος θα πατήσει ξανά την μπανανόφλουδα και ποιος εντελώς άγνωστος θα είναι ο αρεστός.

Περιττό να σημειωθεί πως αυτός ο λεκτικός πληθωρισμός αυξάνεται με γεωμετρική ταχύτητα αμέσως μετά την ανακήρυξη του εκλεκτού. Σπάνια θα βρεθεί κάποιος που θα τυγχάνει της γενικής αποδοχής. Για τον Χάντκε, κάποιοι θυμήθηκαν πως ήταν φίλος του Μιλόσεβιτς. Τον Γκούρνα τον τρόλαραν δεόντως για το όνομά του.

Με τον Μπομπ Ντύλαν στήθηκαν λαϊκά δικαστήρια όπου μόνο πένες και μολύβια δεν χρησιμοποιήθηκαν ως τόξα και βέλη. Η μόνη που την γλίτωσε ήταν η Όλγκα Τοκάρτσουκ, ίσως διότι ο πολύς κόσμος δεν την είχε διαβάσει μεν, αλλά κάπου είχε ακούσει πως είναι καλή αυτή η Πολωνή. Κερδάμε, παλικάρια.

Οχι δεν κερδάμε, διότι όλη αυτή η υψηλή εποπτεία για το ποιος θα λάβει το σεπτό βραβείο είναι άνευ λόγου και αιτίας. Έχει όμως εξήγηση. Καταρχάς δεν γίνεται να στηθεί δημόσια διελκυστίνδα για το ποιος πήρε το Νόμπελ Φυσικής ή Ιατρικής. Άντε να εκφέρεις άποψη για την κβαντική τεχνολογία ή τα γονιδιώματα. Όχι πως ένας μέσος έλληνας χρήστης του Facebook δεν έχει αποψάρα και γι’ αυτά, αλλά όσο να πεις θα ντραπεί να την εκφέρει με σιγουριά.

Η λογοτεχνία είναι ένας πιο δημοκρατικός και πιο προσβάσιμος τομέας, έστω κι αν στη χώρα μας περισσότερο γράφουν οι άνθρωποι παρά διαβάζουν. Η δράκα των αναγνωστών (έστω, αυτοί οι λίγοι) είναι ή γίνονται κλασικά «αρρωστάκια». Φανατίζονται με συγγραφείς και απορρίπτουν άλλους όπως κάνει ο Τάκης Τσουκαλάς όταν μιλάει για τους αντιπάλους του Ολυμπιακού. Δεν δέχονται μύγα στο σπαθί τους, ακόμη κι αν κατά βάθος ξέρουν πως τους κυβερνάει η άγνοια. Το ότι έφτιαξες μια βιβλιοφιλική σελίδα στο Instagram δεν σε κάνει αυτομάτως… Γ.Π. Σαββίδη ή Δημοσθένη Κούρτοβικ.

Ο Οδυσσέας Ελύτης πήρε το Νόμπελ προ Facebook. Ήταν τυχερός.

Το κλασικό «τι λέει παιδιά; Αυτός ο Τολστόι διαβάζεται ή όχι;» που βλέπεις σε διάφορες βιβλιοφιλικές σελίδες του fb σε κάνει αυτομάτως να θυμηθείς αυτό που έλεγε ο Άρης Αλεξάνδρου: «Πρέπει να μείνεις μόνος σου για να είσαι με το πλήθος». Όχι, κυρία μου, μην τον διαβάσετε τον Τολστόι. Σε εσάς δεν θα μιλήσει καθόλου. Εσείς, όχι, δεν κερδάτε με τίποτα.

Μέσα σ’ αυτή την παραζάλη πέφτουν κορμιά από τους Μουρακαμικούς εναντίον των Κουντερικών και από τους Πυντσονικούς (αφανείς όπως κι ο Τόμας) με τους Ντελιλικούς. Αν μπορούσαμε να ρωτήσουμε αυτούς τους τέσσερις αν, όντως, ενδιαφέρονται να πάρουν το Νόμπελ Λογοτεχνίας είναι σφόδρα πιθανό να μας έλουζαν με διάφορα μη κολακευτικά σχόλια για το ποιον μας.

Φέτος που το πήρε η Ανί Ερνό έγινε ο κακός χαμός. Είναι μέτρια, αυτοβιογραφείται, κάποια βιβλία της ήταν καλά κι άλλα δεν διαβάζονταν, κάνει πειραματισμούς για τους πειραματισμούς. Γράφτηκαν ουκ ολίγα. Ο καθένας είχε και μια άποψη. Είτε έχει διαβάσει την Ερνό είτε όχι. Αφού δεν το πήρε ο… δικός μας, κακή θα είναι. Πώς το έλεγε ο ΠΑΟΚτζής των ΑΜΑΝ; «Τι γιατί σπάμε αυτοκίνητα; Επειδή έχουν αθηναϊκές πινακίδες». Α, μέσα σε όλα μπήκαν στη συζήτηση κι αυτοί που αγαπούν μεν τους γάλλους συγγραφείς αρκεί το μικρό τους όνομα να είναι Μισέλ και το επώνυμο Ουελμπέκ. Για τους άλλους δεν θα μπορέσουν.

Στο παιχνίδι, εννοείται, εισέρχονται και οι εκδοτικοί που ποντάρουν στην «ανάσταση» κάποιων ονομάτων και την πώληση κάποιων έξτρα αντιτύπων τώρα που «η ιστορία καίει σαν πυρωμένο σίδερο». Στις μέρες μας ακόμη και εκατό βιβλία να πουλήσεις ενός νομπελίστα συγγραφέα θεωρείται σημαντικό κέρδος. Υπό άλλες συνθήκες θα έβλεπες τις παραγγελίες να έρχονται στάγδην, σαν κινέζικο μαρτύριο.

Είναι κακό, άραγε, που τσακωνόμαστε για τους Νομπελίστες; Σίγουρα είναι ανέξοδο. Στο εξωτερικό ασχολούνται με τα Booker, αυτά είναι που ορίζουν κατάσταση στο συγγραφικό και εκδοτικό παζάρι. Το Νόμπελ είναι πιο πολύ για το ονόρε, καθώς βραβεύεται το σύνολο του έργου και όχι κάποιο συγκεκριμένο βιβλίο. Στον μέσο αναγνώστη αν του πεις διάβασε κάποιο της Ερνό είναι βέβαιο πως θα χαθεί μέσα στην απεραντοσύνη των πάγκων των βιβλιοπωλείων, ενώ αν του προτείνεις συγκεκριμένο βιβλίο, υπάρχει τύχη να το διαβάσει.

Το αντιπαραγωγικό του πράγματος φαίνεται και από το σηκωμένο φρύδι κάποιων του στιλ «ξέρεις ποιος είμαι εγώ;» που μέσω των Νόμπελ βρίσκουν πάτημα να ξεσπαθώσουν κατά πάντων, να δείξουν την δήθεν ανωτερότητά τους, να χτυπήσουν αντιπάλους της λογοτεχνικής πιάτσας και να σηκώσουν λίγο το σπιθαμιαίο ανάστημά τους. Αυτοί σίγουρα δεν κερδάνε κι ας πιστεύουν πως σήκωσαν την παντιέρα της επανάστασης κατά του ντόπιου και ξένου λογοτεχνικού ιμπεριαλισμού.

Τρέμω, αλλά και γελάω ταυτόχρονα, στην ιδέα τι θα συνέβαινε στο ελληνικό Facebook αν τυχόν ερχόταν ένα Νόμπελ σε έλληνα συγγραφέα και ποιητή (ο Ελύτης και ο Σεφέρης είναι ιστορία). Σ’ αυτές τις περιπτώσεις βάζεις ένα ποτήρι κρασί, τον Κανόνα του Πάχελμπελ στο πικάπ, ανεβάζεις τα πόδια στο τραπέζι και παρακολουθείς τα αρνάκια να γίνονται θηρία. Κερδάνε, δεν κερδάνε, το άχτι τους θα το βγάλουν. Την επόμενη μέρα κάτι άλλο θα βρεθεί να σχολιάσουν…

Διαβάστε ακόμα: Ηλίας Μαγκλίνης. Γιατί πήγαμε στα βάθη της Ανατολίας το ’22 με αποτέλεσμα την ολική καταστροφή;

TAGS :
βραβείο Νόμπελ λογοτεχνία

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook