Το κλαμπ των μονοκρατόρων του 21ου αιώνα

Την εποχή που η ηγεμονία των ΗΠΑ αμφισβητείται σε όλα τα επίπεδα, το μοντέλο «ενός ανδρός αρχή» φαίνεται να γίνεται πλέον ο κανόνας όχι μόνο στους ανταγωνιστές της υπερδύναμης αλλά και σε περιφερειακούς παίκτες. (Φωτογραφία: Matt Cardy / Getty Images / Ideal Image)

Τι γίνεται τα τελευταία χρόνια κι όλο και περισσότερες χώρες ρέπουν προς την ενός ανδρός αρχή; Μήπως δουλεύει καλύτερα αυτό το μοντέλο; Η αλήθεια είναι πάντως πως Ρωσία, Τουρκία, Αίγυπτος και Κίνα αποτελούν πλέον ένα κλαμπ με προέδρους εφ όρους ζωής. Την εποχή που η ηγεμονία των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής αμφισβητείται σε όλα τα επίπεδα, ιδιαίτερα μετά την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ, το μοντέλο «ενός ανδρός αρχή» φαίνεται να γίνεται πλέον ο κανόνας όχι μόνο στους ανταγωνιστές της υπερδύναμης αλλά και σε περιφερειακούς παίκτες, όπως η Αίγυπτος και η Τουρκία για παράδειγμα.

Οι ισχυροί άνδρες των χωρών υιοθετούν άλλωστε μια πολυδοκιμασμένη συνταγή: μετακινούν τα γκολπόστ της εξουσίας όπως τους βολεύουν με μόνο στόχο να παραμείνουν στην εξουσία. Έχοντας πάρει διδάγματα από το παρελθόν γνωρίζουν ότι ο μόνος τρόπος να μακροημερεύσουν είναι η απολυταρχία, η οποία κινδυνεύει μόνο από τη μέθη της υπερβολής της.

Ας δούμε πρώτα τι συμβαίνει στην ευρύτερη γειτονία μας.

Η προεδρία του Ερντογάν στη Τουρκία θα διαρκέσει τουλάχιστον μέχρι το 2029, παίρνοντας δικαιωματικά τον χαρακτηρισμό του «σουλτάνου». (Φωτογραφία: Sean Gallup / Getty Images / Ideal Image)

Στη Τουρκία, που παρά το γεγονός ότι δεν υπήρξε ποτέ υπόδειγμα δημοκρατίας, τα τελευταία πενήντα χρόνια υπήρξαν περίπου 30 εναλλαγές στην εξουσία, παρότι κυβερνούσε πάντα το βαθύ κεμαλικό κράτος. Την περίοδο Ερντογάν όμως, από το 2003 και μετά δηλαδή, άλλαξαν τα πράγματα. Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, όταν πλέον δεν είχε δικαίωμα να θέσει και πάλι υποψηφιότητα για πρωθυπουργός μετά την τρίτη νίκη του το 2011, φρόντισε στις προεδρικές εκλογές του 2014 (τις πρώτες όπου ο πρόεδρος θα εκλεγόταν άμεσα από τον λαό) να μεταπηδήσει σε αυτό το αξίωμα. Βλέποντας όμως ότι η θητεία του θα τελείωνε το 2024, καθώς το σύνταγμα υπαγόρευε δύο προεδρικές θητείες, στο δημοψήφισμα του 2017 πρότεινε τη μετατροπή του συστήματος διακυβέρνησης σε μια ισχυρή προεδρία με σχεδόν απόλυτες εκτελεστικές αρμοδιότητες, η οποία θα διαρκέσει τουλάχιστον μέχρι το 2029, παίρνοντας δικαιωματικά τον χαρακτηρισμό του «σουλτάνου».

Πρόσφατα ο Σίσι επανεξελέγη με ποσοστό που θα ζήλευε και ο… Βλαντιμίρ Πούτιν, δηλαδή περίπου 92%. (Φωτογραφία: Sean Gallup / Getty Images / Ideal Image)

Λέγεται ότι ο Τσου Εν Λάι, κληθείς να αποτιμήσει τη Γαλλική Επανάσταση δήλωσε ότι «είναι πολύ νωρίς για να αποφανθούμε». Στην περίπτωση της Αιγύπτου, όμως, φαίνεται ότι μπορούμε να αποφανθούμε άφοβα ότι η Αραβική Άνοιξη δεν ήρθε ποτέ. Όταν το 2011 έπεσε ο επί 30 χρόνια πρόεδρος Χόσνι Μουμπάρακ, η χώρα διψούσε για δημοκρατία. Αυτή όμως διήρκεσε για μόνο δυο χρόνια καθώς το 2013 ο Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι καθαίρεσε με πραξικόπημα τον δημοκρατικά εκλεγμένο πρόεδρο Μοχάμεντ Μόρσι. Πρόσφατα λοιπόν ο Σίσι επανεξελέγη με ποσοστό που θα ζήλευε και ο… Βλαντιμίρ Πούτιν στη Ρωσία, ίσως και ο Σι Τζινπίνγκ εάν γίνονταν εκλογές στην Κίνα, δηλαδή περίπου 92% το οποίο είναι λίγο δεδομένο ότι όλοι οι πιθανοί υποψήφιοι, όπως ο Μοχάμεντ αλ-Σαντάτ, ανιψιός του δολοφονημένου Αιγύπτιου προέδρου Ανουάρ αλ-Σαντάτ, ο δικηγόρος Χαλίντ Αλι και ο Σαμί Ανάν αποκλείστηκαν, συνελήφθησαν ή αποθαρρύνθηκαν.

Διαβάστε ακόμα: Περί αγγέλων και τεράτων

Ο μοναδικός στόχος που έχει μείνει πλέον στον Πούτιν είναι να ξεπεράσει και τον Στάλιν. (Φωτογραφία: Thomas Peter-Pool / Getty Images / Ideal Image)

Τα ίδια ισχύουν και για τις μεγάλες δυνάμεις. Στην Ρωσία όλοι περίμεναν στις αρχές του 2000 ότι αυτός ο μικρόσωμος και άγνωστος διάδοχος του Μπόρις Γιέλτσιν θα οδηγούσε την χώρα προς δημοκρατικοποίηση. Κάθε άλλο, με τη βοήθεια των λεγόμενων «σιλόβικι» (το βαθύ κράτος της Ρωσίας και του προηγούμενου σοβιετικού καθεστώτος) και αφού εξάλειψε κάθε πιθανό του αντίπαλο -με τους δισεκατομμυριούχους Μπόρις Μπερεζόφσκι και Μιχαήλ Χοντορκόφσκι να είναι τα μεγαλύτερα τρόπαιά του- παρέκαμψε αριστοτεχνικά το όριο των δύο συνεχόμενων θητειών στο προεδρικό αξίωμα, μεταπηδώντας το 2008 -για μια τετραετία, ως το 2012- στην πρωθυπουργία. Το 2012, αφού πρώτα είχε εγκριθεί, με δική του ασφαλώς εισήγηση, η επέκταση της προεδρικής θητείας από τέσσερα σε έξι χρόνια, έθεσε ξανά υποψηφιότητα και κέρδισε. Στις πρόσφατες εκλογές πήρε το 76% των ψήφων, μόνος του στόχος πια είναι να ξεπεράσει και τον Στάλιν.

Ο Πρόεδρος της Κίνας Σι Τζινπινγκ «ζήτησε» από τους βουλευτές της Λαϊκής Εθνοσυνέλευσης την κατάργηση του ορίου των δύο πενταετών θητειών για τον πρόεδρο και εκείνοι δεν του χάλασαν το χατήρι. (Φωτογραφία: Lintao Zhang / Getty Images / Ideal Image)

Στο κλαμπ αυτό των εσάει προέδρων θα μπει καθώς φαίνεται και ο Σι Τζινπινγκ ο Κινέζος πρόεδρος ο οποίος «ζήτησε» από τους βουλευτές της Λαϊκής Εθνοσυνέλευσης την κατάργηση του ορίου των δύο πενταετών θητειών για τον πρόεδρο που είχε θεσπίσει ο Ντενγκ Χσιαοπινγκ το 1982 προκειμένου να μην γίνεται απόλυτη η εξουσία του προέδρου της χώρας. Οι βουλευτές δεν του χάλασαν χατίρι και έτσι -με 2.958 ψήφους υπέρ, δύο κατά (!) και τρεις αποχές- ο Σι μπορεί να μείνει εφ’ όρου ζωής στο αξίωμα του.

Το ερώτημα που προκύπτει είναι αν θα πέσουν ποτέ και πώς θα πέσουν. Το παράδειγμα των δυναστειών της Κίνας μας δίνει σημαντικά μαθήματα. Καμία δυναστεία δεν μπορεί να κυβέρνα για πάντα. Οι σαράντα εννέα δυναστείες διήρκεσαν κατά μέσο όρο εβδομήντα χρόνια, με μια ευρεία ποικιλία από τον Χενγκ Τσου (403-404), που διήρκεσε λιγότερο από ένα χρόνο, στη δυναστεία των Τανγκ (618-907), η οποία κυβερνούσε την Κίνα για 289 χρόνια. Αν υποθέσουμε ότι το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας παραμένει στην εξουσία το 2019, θα φτάσει αυτό το μέσο όρο εβδομήντα ετών. Η επανάσταση του 1911 που τερμάτισε τη δυναστεία των Qing ήρθε από τους πραιτοριανούς και όχι από τα κατώτερα στρώματα. Μια πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι από τους 282 αυτοκράτορες της Κίνας όσοι όρισαν διάδοχο, οι περίπου 130 δηλαδή, έμειναν στην εξουσία περισσότερο από τους υπόλοιπους.

Διαβάστε ακόμα: Πολιτικοί που σόκαραν, ντυσίματα που «τύφλωσαν»

TAGS :
Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι Βλαντιμίρ Πούτιν μονοκρατορία Σι Τζινπίνγκ Ταγίπ Ερντογάν

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook